Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

338 

Lakin qəti etiraz itaətə yox, Kainata qarşı Prometey hiddətinə gətirib çıxarda bilər. 

Seyretmə, əzablarımıza ümumi xarakter verə bilər; o, ağrı-acılarla dolu  (elə güclü bir 

ağrı ki, şüurun dünyadan yoxa çıxması  bu ağrıya dözməkdən daha asan olar) həyatın 

faciəviliyini göstərər. Sonuncunun zəruriliyinin sübutu mümkün olmasa da arzu 

olunmasını da inkar etmək mümkün deyil. Ancaq hətta bunu da itaətlə uyğunlaşdırmaq 

mümkündür. Xeyiri gözəgörünməz və ya seçilməsini çətinləşdirən  qeyz və şərə 

aludəolma itaətlə uyuşmur. Heç kəsin məsuliyyət daşımadığı şərə hiddətlənmənin mənası 

yoxdur; Kainatın fundamental şərinə qarşı hiddətlənənlər Allaha, İblisə və ya insanın 

simasında taleyə hiddətlənirlər. Anlayanda ki, fundamental şər materiyanın kortəbii 

hərəkətinin yekunu və şüursuz qüvvələrin ( və buna görə də özü-özlüyündə nə yaxşı, nə 

də pis olmayan) büsbütün zəruri nəticəsidir, o zaman hiddət, Gellespontu qamçılamağı 

əmr verən Kserks* kimi absurddur. Beləliklə baş verənlərin zəruriliyini dərketmə bizi 

hiddətdən xilas edir. Lakin yalnız bu,  şərə həsr olunmadan qurtarmır. Ehtimal ki, 

mövcud olan cisimlərdən bəziləri yaxşı, bəziləri pisdir və xeyirin ya da şərin əksəriyyət 

təşkil etməsini bilmək qeyri-mümkündür. Hər bir əməldə  xeyir və şərin nə olduğunu 

başa düşməliyik: iradəmizdən asılı olan hər şeydə xeyir və şər məsələsiylə 

hesablaşmalıyıq. Lakin hökmümüzün hüdudlarından kənarda olanlara dair xeyir və şər 

məsələləri teizm və optimizmin diskussiyalarında verilən fundamental dini əhəmiyyətə 

malik deyil (düzdür, hər bilik kimi bunun da haqqında məlumat yığmağa cəhd etməyə 

dəyər). Xeyir və şər dualizmini həddindən artıq vurğulayanda  o, təmənnasız seyretməyə, 

ümumi sevgi və səcdəyə mane olur. İnsani hərəkətlərə dəxli olmayanlara xeyir və şər adı 

verməkdə bir bəsitlik və həddindən artıq insanilik var. Beləliklə seyretmənin 

təmənnasızlığı, ümumi sevgi və səcdə şəxsi müsibətlər qarşısında olduğu kimi 

fundamental şər önündə də itaət  yaradır. Bunların mümkünlüyü də bir növ itaətin 

əvvəlcədən mövcud olmasından asılıdır. İtaət həm Tanrıya, həm də doqmalarsız inamın 

səbəbi və eyni zamanda nəticəsidir. İtaətə əsaslanan inam əxlaqi nizam istəyir, ―mən‖in 

və onun tələblərinin sınırlandırılmasını tələb edir; bu, Kainat ahəngindəki həyat üçün də 

sonlunun sonsuza keçidində də vacibdir. Heç bir optimistik  doqma olmayanda bu nizam 

daha da sərtləşir. Bunun sayəsində isə nəticə çox mühüm olur. Məsələn, sarsılmazlıq 

halında ―mən‖in sınırlarını genişlətmə bacarığı o qədər gəlişir ki,  hər şey, xeyir də, şər 

də sevgi ilə qarşılanmağa başlayır.  

Məhəbbət . Məhəbbət iki cür olur: 1. Seçici, dünyəvi məhəbbət, yəni fərəh gətirən hər bir 

reallığa, hər gözəl və yaxşı olana sevgi. 2. Qərəzsiz, heç nəyə fərq qoymadan hər tərəfə 

saçılan səmavi məhəbbət. Dünyəvi məhəbbətin əks tərəfi nifrətdir: dostlara qarşı 

düşmənlər, müqəddəslərə qarşı günahlılar, allaha qarşı iblis durur. Buna görə də dünyəvi 

sevgi öz düşmən düşərgələri və amansız müharibələri ilə aləmə ixtilaf (ədavət) gətirir. 

Səmavi sevgi, obyektinin heyrət doğurub-doğurmamağını, gözəl və ya xeyirxah olub-

olmasını tələb etmir; o, hər canlıya, ən yaxşı və ən pisə, ən böyük və ən əhəmiyyətsizə də 

saçılır. Çünki o, sadəcə iztirabları yüngülləşdirmək istəmir, tək şəfqət deyil, lakin sevdiyi 

hər şeydə fərəh tapır və yalnız bəxtiyarlarla bərabər, uğursuzlara da bəxş edilir. Belə 

məhəbbətə dərin heyranlıq xas olsa da o, heyranlıqdan daha da böyükdür: o, yalnız 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

339 

seyredici deyil, eləcə də fəaldır; onu hətta mərhəmətə ümidini kəsənlərə də bağışlamaq 

olar. Mənşəyinə görə sevgi seyredicidir, amma mümkün olan zaman fəallaşır. Və bu cür 

sevginin əksi, yəni nifrəti yoxdur.  

İlahi sevgi üçün dünyanın xeyir və şərə bölünməsi düzgün qalsa da yalnız dərinliyə malik 

deyil: sevgi sonsuz olduğundan bu bölünmə sonlu və məhdud görünür. Iki düşmən 

cəbhələrinə ayrılma qeyri-real anlaşılır. Real olan, dünyanın sevgi içində vəhdətidir.  

İlahi sevgi yaranan zaman ümumi ruh hisslər həyatıyla yaşamağa başlayır. Ümumi ruhun 

intellekti üçün seyretmə nədirsə, ilahi sevgi də emosiyalar üçün odur. İlahi sevgi başqa 

şeylərdən daha çox ruhu azadlığa çıxarır və dünya ilə birləşməyə qoymayan ―mən‖in 

ətrafındaki məhbəs divarlarını uçurur. Sevgi güclü olarsa vəzifələr çətin görünməz və 

ibadət fərəhlə dolub-daşar. Dərd-qəmlər, əlbəttə qalır və ola bilsin ki, əvvəlkindən daha 

dərin və çarəsiz qalır, çünki çoxlarının həyatı faciəvidir. Lakin şəxsi uğursuzluqlardan 

olan kədər keçib gedir, məqsədlər isə o dərəcədə yüksək olur ki, ümidlərin tamamilə 

məhvi mümkün olmur. Təbiət aləminin sevgisi yalnız ümumi sevginin harmoniyasında 

qalır. Artıq o, sevimli və qeyri-sevimlilər arasında çəpər çəkmir. Bundan başqa, ümumi 

sevgidə ruh, sığınacağını doğulduğu tənhalıqda tapır. Bu tənhalığın bütöv azadlığa 

qovuşması zindan divarları (yəni bədənin maddi ehtiyacları) ilə əhatə olunana qədər 

mümkün deyildir.  

Xristianlıq üçün Allaha və insana sevgi iki böyük tələbdir. Allaha kömək etmək 

imkanımız xaricində olduğundan, adamı isə kamil xeyir saya bilmədiyimizdən Allaha 

sevgi insana sevgidən fərqlidir. Bu səbəbdən Allaha sevgi seyredici və ehtiramla dolu 

olduğu halda insana sevgi daha fəal və xidmətlərlə boldur. Qeyri-teist dində Tanrııya  

sevgi ideal səadətə səcdəylə əvəzlənir. Bu səcdə xristianlıqdaki insana sevgi qədər 

vacibdir, çünki bunsuz sevgi xeyirxahlıqetmə istəyində istiqamətini  itirir. Əlbəttə səadətə 

səcdə daha böyük tələbdir, çünki məhz bunun sayəsində bilirik ki, insana sevgi xeyirdir 

və bu bilgi sevməyimizə imkan sağlayır. Bundan başqa bu (xeyirə səcdə), insan həyatının 

necə olabiləcəyi haqda təsəvvür yaradır və mümkün olanla gerçək olan arasında uçurumu 

xatırladır. Bu uçurumdan da məhəbbətə məxsus olan sonsuz şəfqət hissi yaranır, ola 

bilsin ki, bu bu sonsuz şəfqət səadətə, xeyirə səcdənin əsas səbəbidir. İtaət də sevgiyə 

kömək edir, çünki o olmayanda qəzəb, hiddət və düşmənçilik ruhla dünyanın arasına 

girərək, məhəbbətdə yaranan vəhdətə mane olur.  Dinin üç ünsürü—səcdə, itaət və 

sevgi—bir-biri ilə sıx əlaqədədir: onlardan hər biri digərinin əmələ gəlməsinə təkan verir, 

hamısı birlikdə isə burada nəyin başlanğıc, nəyin isə daha sonra gəldiyini demək qeyri-

mümkün olan bütövlük yaradır. Bunların üçü də ehkamsız (doqmasız) mövcud ola bilər 

və eyni zamanda əməl, fikir və hisslərdə həyata sonsuzluq gətirərək, onu idarə etməyə 

qadir olur. Bu üç ünsür arasında ahəngdar birlik yaradan sonsuzluqdaki həyat isə din 

üçün lazım olan hər şeyi öz içində daşıyır və bununla da o, ehkamçı inanclara söykənmir.  

Din öz qüvvəsini insanda oyada biləcək Kainatla vəhdət hissindən alır. Əvvəllər vəhdət, 

Kainatı səadət anlayışımıza tabe etməklə əldə edilirdi; Allaha qovuşmaq asan iş idi. 

Çünki Tanrı sevgi idi. Lakin ənənəvi dinin çökməsi bu vəhdət üsuluna şübhə yaratdı. Elə 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

340 

bir vəhdət tapılmalıdır ki, o zaman dünyadan heç nə istəmədən (diləmədən) təkcə 

özümüzə arxalanaq. Bu, xeyir və şərin fərqinə əhəmiyyət verməyən qərəzsiz səcdə  və 

ümumi sevgidə mümkündür. Dini, ehkamlardan azad etmək üçün dünyanın 

standartlarımıza uyğun olması tələblərindən əl çəkməliyik. Hər belə tələb özünü dünyaya 

sırımaq deməkdir və ehkamların çöküşündən sonra var olmaq istəyən din bundan azad 

olmalıdır. Bununla o, ruhuna yad və sərbəst inkişafına mane olan ünsürlərdən xilas 

olacaq. Din, ―mən‖in tələblərini (tabularla) özünə tabe edərək, Kainatla vəhdət arayır, 

lakin bu zaman kainatın ―mən‖ tələblərinin heç olmasa bəzilərini təmin etməyə qadir 

olduğu zənn edilərsə, onda bu tabelik bütöv deyil. Bu üzdən də kainatın mahiyyəti ilə 

bağlı mövcud görüşlərdən asılı olmayan dünya ilə vəhdət formasının tapılması dinin 

xeyirinədir. Sonsuzda var olan həyat vəhdət imkanı yaradır; buna nail olanlar üçün o, 

praktiki olaraq keçmiş dinlərin verdiklərindən, bəzi mənada isə daha çox xeyir verir.  

Belə anlaşılır ki, dinin mahiyyəti həyatımızın sonlu hissəsinin sonsuz həyata tabe 

edilməyindədir. İnsandakı iki başlanğıcdan biri yarımçıqdır və bu natamamlığın heyvani 

mahiyyəti instinktdə yaşayır,  canı və övladları üçün səadət axtarır. Ümumi və ya ilahi 

mahiyyəti isə kainatla vəhdət axtarışındadır, bu aramalara da mane olan hər şeydən 

sərbəst olmağa çalışır. Heyvani mahiyyət özü-özlüyündə nə xeyirxah, nə də şərdir; o, 

yalnız ilahi mahiyyətinin vəhdət axtarışlarına kömək edəndə və ya mane olanda xeyirxah 

və ya şər olur. Ruh, azadlığını dünyada o zaman tapmış olur ki, fikirdə bir, duyğuda bir, 

iradədə bir olur. Fikirdə birlik — bilik, duyğuda birlik — sevgi, iradədə birlik—ibadətdir. 

Üç növ pərakəndəlik mövcuddur: səhv, nifrət və düşmənçilik. İnsanın heyvani 

məzmununa xas olan instinkt—ayrılığa, bilik, sevgi və bunlardan irəli gələn müdriklik 

insanın ali səadətinə şərait yaradır.  

İnstinktiv həyat, dünyanı öz məqsədlərinə nail olmaq üçün bir vasitə sayır, buna görə də 

dünyayla, özü ilə hesablaşdığı qədər hesablaşmır. O, biliyi–mənfəətdə, sevgini—rəqabət 

aparan instinktlərin ittifaqında görür və yalnız instinktiv düyünlərlə bağlantıda 

olduqlarına xidmət edir. İnstinktiv həyat özünə yad və güman ki, düşmən qüvvələrlə 

əhatə olunmuş  dar   bir sığınacaq tapır.  O, mühasirəyə alınmış qalada gec tez məcburən 

təslim olacağını bilir.  

Müdrik həyat təmənnasız məqsəd arayır, bunda  nə rəqabət, nə də heç bir ciddi ədavət 

yoxdur. Bunun axtardığı vəhdət hüdudsuzdur: o hər şeyi bilmək, hər şeyi sevmək və hər 

şeyə ibadət etmək istəyindədir. Bu səbəbdən  müdrik həyatın evi hər yerdədir və onun 

inkişafını heç nə məhdudlaşdıra bilməz.  O, bilgidə faydalı və faydasız, sevgidə — dost 

və düşmən, ibadətdə — layiq və nalayiq olan arasında fərq qoymur.  

Həyatın qısa və gücsüzlüyünü dərk edən insanın heyvani hissəsi  ölümdən qorxur və 

mübarizədə qələbəyə  ümidin olmadığını  etiraf etməkdən boyun qaçırıb, uğursuzluqların 

qələbəyə çevrilməsini tələb edir.  İnsanın ilahi hissəsi, xüsusi həyatın qeyri-

mühümlüyünü hiss edərək ölüm haqda az düşünür və ümüdlərini şəxsi ölməzliyə 

bağlamır.  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

341 

Şəxsi arzularının mühümlüyü ilə dolub-daşan insanın heyvani hissəsi üçün Kainatın ona 

əhəmiyyət verməməsi fikri dözülməzdir; ümid və qorxularına qarşı tamam biganəlik, 

insanların  heysiyyətlərinə hədsiz dərəcədə toxunur, nəticədə qəbuledilməz sayılır. 

İnsanın ilahi hissəsi, dünyanı  bir çərçivəyə sığmasını tələb etmir: o, dünyanı necə varsa 

qəbul edir və iddiasız müdrik razılıq aşkarlayır. Onun enerjisinin qarşısı düşmən qüvvələr 

tərəfindən alınmır, ilahi hissə əks tərəfin daxilinə keçib  onunla birləşir. Bu idealların 

dünyaya deyil, məhz özümüzə məxsus olmasını etiraf etməkdən çəkindirən, qorxuya 

salan  səbəb ideallarımızın zəifliyidır.  Biz ideallarımızla tənhayıq və bəşəri laqeydlik 

qarşısında möhkəm dayanmalıyıq.   İnstinktə bu iş çətin gəlir, qarşısındakı tənhalıq haqda 

düşüncələr onu səksəndirir. Müdriklik, tənhalığı  hiss etmir, buna görə də  hətta tamam 

yad görünənlə də razılıq əldə edə bilər. İdeallarımızın gerçək dünyada həyata keçməsinin 

inadlı tələbi  müdrikliyin sonuncu məhbəsidir ki, ondan qurtulmaq lazımdır. Hər tələb bir 

məhbəsdir.  Müdriklik yalnız heç nə tələb etməyəndə azaddır. 

 

   

   Çevirən:  İlahə Ucaruh 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

342 

GƏLƏCƏYIMIZ OXUMAQDAN ASILIDIR… - NİYƏ? 

 

Əgər sizdən bədii ədəbiyyat oxumağın nəyə lazım olduğunu soruşan dostlarınız varsa, 

ona Nil Geymanın bu mühazirə mətnini verin. Görkəmli ingilis yazıçısı oxumağın 

faydası haqqında gözəl bir mühazirə oxuyub. Həmin mühazirədən əsas hissələri təqdim 

edirik. 

İnsanlara izah etmək lazımdır ki, onlar kimin və nəyin tərəfindədirlər, həmçinin tərəf 

saxlayandırlarmı. Bir növ maraqlar bəyannaməsi... Beləliklə, mən sizə insan həyatında ən 

vacib şeylərdən biri olan bədii ədəbiyyat oxumaq, həzz üçün oxumaq haqqında danışmaq 

istərdim. 

Və mən, belə görünür, çox tərəf tuturam, axı yazıçıyam, bədii mətnlərin müəllifiyəm. 

Mən həm uşaqlarçün, həm də böyüklərçün yazıram. Artıq 30 il olar ki, sözlərin köməyi 

ilə dolanıram. Şübhəsiz, mən insanların bədii ədəbiyyat oxumasında, kitabxanaların və 

kitabxanaçıların olmasında, onların oxucularda kitaba sevgi aşılamasında və kitab 

oxumaqçün məkanların olmasında maraqlıyam. Ona görə də bir yazıçı kimi tərəfgirəm. 

Amma, bundan daha çox oxucu kimi tərəfgirəm. 

Bir dəfə Nyu-Yorkda idim və şəxsi "türmə‖lərin tikilməsi haqqında xəbər eşitdim – bu 

sahə Amerikada çox sürətlə inkişaf edir. "Türmə‖ sənayesi öz gələcək inkişafını 

planlaşdırmalıdır – onlara nə qədər kamera lazım olacaq? 15 ildən sonra məhbusların sayı 

nə qədər artacaq? Onlar aşkarladılar ki, bütün bunları əvvəlcədən, sorğulara əsaslanan 

çox sadə bir alqoritmdən istifadə etməklə, 10-11 yaşlılardan neçə faizinin oxumağı 

bacardığını öyrənməklə əvvəlcədən demək olar. Və əlbəttə neçə faizinin öz həzzi üçün 

oxuya bilməməsini də demək mümkündür. 

Bunda mütənasiblik yoxdur, təhsilli cəmiyyətdə cinayətlərin olmamasını demək olmaz. 

Amma amillər arasında qarşılıqlı əlaqə görünməkdədir. 

Mən düşünürəm ki, bu əlaqələrdən ən sadələri aşkardan əmələ gəlir. 

Savadlı insanlar bədii ədəbiyyat oxuyurlar. Bədii ədəbiyyatın iki təyinatı var. 

1. Birincisi, o, sizə oxumaqdan asılılıq yaradır. Bundan sonrakı səhifədə hadisələrin necə 

cərəyan edəcəyini öyrənmək həvəsi, hətta qəhrəmanın hansısa bədbəxt bir hadisəyə düçar 

olmasını bilmək ehtimalı olsa belə, yenə də bunu öyrənmək ehtirası... bax, əsl əyləncə 

budur.  Bu, yeni sözləri tanımağa imkan yaradır, başqa cür düşündürür insanı və irəli 

doğru aparır. Oxumağın özü-özlüyündə bir həzz olduğunu dərk etmək, daimi oxumağa 

gedən yolun başlanğıcıdır. 

Savadlı uşaqların böyüməsinə zəmanət verməyin ən sadə üsulu – onları oxumağa və 

göstərməyə öyrətməkdir – bu, çox xoşagəlimli əyləncədir. Ən sadəsi – uşaqların xoşuna 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

343 

gələcək kitablar tapın, bu kitablara giriş imkanı yaradın və bu kitabları oxumasına imkan 

verin. 

Uşaqlarçün pis müəlliflər yoxdur, əgər uşaqlar onları oxumaq istəyirlərsə və onların 

kitablarını axtarırlarsa... Çünki bütün uşaqlar müxtəlifdirlər. Onlar özlərinə lazım 

hekayələr tapırlar və bu hekayələrin mahiyyətinə varırlar. Əzişdirilmiş-sürünmüş ideya 

onlarçün nə əzişdirilib, nə də süründürülüb. Axı uşaq onu ilk dəfə özü üçün açır. Uşaqları 

yanlış şeylər oxuduğunu güman etdiyinizə görə onları oxumaqdan döndərməyin. 

2. Bədii ədəbiyyatın etdiyi ikinci iş odur ki, o, empatiya doğurur. Siz müəyyən televiziya 

filminə və ya filmə baxarkən, o zaman başqa adamların başına gələnlərə baxırsınız. Bədii 

nəsr – bu, o deməkdir ki, siz 33 hərfdən və durğu işarələrindən istifadə etməklə öz 

təxəyyülünüzdə hər nə varsa onlardan bir dünya yaradırsınız, o dünyanı 

məskunlaşdırırsınız və ətrafa başqalarının gözləriylə boylanırsınız. Siz əşyaları hiss 

edirsiniz, heç haqqında bilmədiyiniz yerlərə və dünyalara baş çəkirsiniz. Siz öyrənirsiniz 

ki, xarici dünya da sizsiniz. Siz nəsə başqa bir varlıq olursunuz və öz dünyanıza 

qayıtdıqda, sizdə nələrsə dəyişir. 

Empatiya - bu, insanları bir yerə yığan və özlərinə vurğun təklər kimi göstərməyən 

alətdir. 

Siz həmçinin kitabçalarda bu dünyada mövcud olmağın əhəmiyyətini anladan vacib 

nələrsə tapırsınız. Və budur o: dünyaya məhz belə olmaq vacib deyil. Hər şey dəyişə 

bilər. 

2007-ci ildə mən Çində idim, partiya tərəfindən ilk dəfə bəyənilmiş elmi fantastika və 

fentezi üzrə məclisdə. Hansısa bir anda mən hakimiyyətin rəsmi nümayəndəsindən 

soruşdum: niyə indi? Axı elmi fantastika uzun müddət bəyənilmirdi. Nə dəyişdi ki 

bəyəndiniz? 

Hər şey çox sadədir, o, mənə dedi. Çinlilər əgər onlara sxemlər gətirilirdisə, çox gözəl 

şeylər yaradırdılar. Amma heç nəyi yaxşılaşdırmır və özləri ixtira etmirdilər. Və buna 

görə də onlar ABŞ-a, Apple, Microsoft, Google şirkətlərinə nümayəndə heyəti 

göndərdilər və gələcəyi müəyyənləşdirmiş insanlardan soruşdular. Və aşkar etdilər ki, 

onlar uşaq olarkən elmi fantastika oxuyurdular. 

Ədəbiyyat sizə bir başqa dünyanı göstərə bilər, sizi olmadığınız yerlərə apara bilər. Başqa 

dünyaları bircə dəfə ziyarət edərkən, sehrli meyvələrdən dadmışlar kimi, siz də 

böyüdüyünüz dünyadan tamamilə razı ola bilməzsiniz. Narazılıq – bu, yaxşı şeydir. 

Narazı adamlar öz dünyaları dəyişə və yaxşılaşdıra bilərlər. 

Kitaba qarşı uşaq sevgisini məhv etmək üçün, əlbəttə, onun yanında kitabların və kitab 

oxumaq üçün bir məkanın olmamasına əmin olmaq yetərlidir. Mənim bəxtim gətirdi. 

Mən böyüyərkən, çox gözəl rayon kitabxanamız vardı. 

Kitabxanalar – azadlıqdır. Oxumaq azadlığı, ünsiyyət qurmaq azadlığı. 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

344 

Bu təhsil biz məktəbi və ya universiteti tərk edərkən bitmir, bu, asudə vaxt üçün bir 

məlumat sığınacağıdır. Mən düşünürəm ki, burada əsas məsələ informasiyanın 

təbiətindədir. İnformasiya qiymətə malikdir, düzgün informasiya isə qiymətsizdir. 

Bəşəriyyətin bütün tarixi boyunca biz informasiya çatışmazlığı şəraitində yaşamışıq. 

Son illərdə isə biz informasiya çatışmazlığından çəkildik və həddən artıq informasiya 

qəbul etməyə başladıq. Google-dən olan Erik Şmidtin fikrincə, indi hər iki gün ərzində 

insan irqinin yaratdığı informasiyanın həcmi, sivilizasiyanın başlanğıcından 2003-cü ilə 

qədər istehsal etdiyimiz informasiyanın həcminə bərabərdir. Əgər rəqəmlərdən xoşunuz 

gəlirsə, bu, gün ərzində təxminən beş eksabayt informasiya deməkdir. İndi əsas məsələ o 

deyil ki, səhrada nadir bir gül tapasan, əsas məsələ, cəngəllikdə konkret bitki 

axtarmaqdır. Bizə naviqasiyanın köməyi ona görə lazımdır ki, bizim üçün həqiqətən də 

lazımlı informasiyanı tapaq. 

Kitabxanalar – insanların informasiya arxasınca gəldikləri məkandır. Kitablar – 

informasiya aysberqinin yalnız yuxarısıdır, onlar orda qalırlar və kitabxanaçılar tam azad 

və qanuni olaraq sizi kitablarla təmin edirlər. Kitabxanalardan çox uşaqlar kitab 

götürürlər və bu kitablar müxtəlifdir – kağız, elektron, audiokitablar. Amma kitabxanalar 

– bu, həmçinin, insanların kompüterə giriş imkanının və ya kompüterin olmadığı 

yerlərdir. Bu, bizim iş axtardığımız, xülasə göndərdiyimiz, internetdə pensiya 

rəsmiləşdirdiyimiz vaxtda çox vacib məsələdir. Kitabxanaçılar bu insanlara dünyada 

yönlənməyə kömək edə bilərlər. 

Kitabxanalar – gələcəyə açılan qapılardır. Ona görə də çox təəssüflər olsun ki, yerli 

hakimiyyətlər kitabxanaların bağlanılmasına pulun qorunmasının asan vasitəsi kimi 

yanaşırlar, amma anlamırlar ki, onlar bu gün xərclərini ödəmək üçün, gələcəyi 

oğurlayırlar. Onlar açıq olmalı olan qapıları bağlayırlar. 

Kitablar – ölülərlə ünsiyyət saxlamaq üsuludur. Bu, artıq bizimlə olmayanlardan 

öyrənmək üsuludur. Bəşəriyyət özünü yaratdı, inkişaf etdirdi, biliklər doğurdu, bu 

bilikləri isə həmişə yadda saxlamaq mümkün olmasa da, inkişaf etdirmək mümkündür. 

Elə nağıllar var ki, həmin nağılların yaranma tarixi bir çox ölkələrin yaranışından da 

qədimdir. 

Kitabxanaları dəstəkləmək lazımdır. Kitabxanalardan istifadə etmək, başqalarını onlardan 

istifadə etməyə, onların qapadılmasına qarşı etiraz etməyə həvəsləndirmək lazımdır. 

Əgər siz kitabxanalara dəyər vermirsinizsə, deməli, siz informasiyaya, mədəniyyətə və ya 

müdrikliyə dəyər vermirsiniz. Siz keçmişin səslərini boğursunuz və gələcəyə zərbə 

vurursunuz. 

Biz öz övladlarımıza səslə kitab oxumalıyıq. Onları sevindirən kitabları oxumalıyıq. 

Bizim yorulduğumuz hekayələri onlara oxumalıyıq. Müxtəlif səslərlə danışmalı, onları 

maraqlandırmalı və kitab oxumağa fasilə verməməliyik, çünki onlar özləri buna 

öyrəniblər.