Yodgorov, Nodir Djalolovich
Yüklə 20,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Asfalt, beton yotqizilgan katta yo`l, tuproq va so`qmoq yo`l
- 2.4.5.Avtostrada
|
2.4.4.Temir yo`llar Temir yo`llar izining eni keng temir yo`l izli va tor temir yo`l izli, yo`lining soni bo`yicha uch yo`lli, ikki yo`lli va bir yo`lli, tortuvchi kuchning turi bo`yicha odatdagiday (paravoz) va elektrlashtirilgan turlarga bo`linadi. Bir yo`lli temir yo`l bitta ko`ndalang chiziqchali to`g’ri chiziq bilan, ikki yo`llisi ikki ko`ndalang chiziqchali to`g’ri chiziq bilan, uch yo`llisi uch ko`ndalang chiziqchali to`g’ri chiziq bilan tasvirlanadi. Ko`ndalang chiziqchalar yo`l o`qiga perpendikulyar bo`ladi. Barcha turdagi temir yo`llarning shartli belgilari 2.6 shaklda tasvirlangan. Shakldan ko`rinayaptiki masshtabda chizilgan shartli belgilar masshtabga bog’liq holda bir-biridan farq qilayapti. Barcha ko`rinishdagi ko`priklar maxsus shartli belgilar bilan tasvirlanadi. Ularning shartli belgisi 2.7–shaklda ko`rsatilgan. Chiziqlarning oxiri, uzunligi 58 2.4-shakl. 2.6-shakl. 2.5-shakl. 59 1mm bo’lgan shartli belgi o`qiga nisbatan 45 0 qiya shrix (chiziqcha)lar bilan tugaydi. Barcha ko`rinishdagi yo`llarning shartli belgilari ko`priklarning shartli belgilariga tutashishiga 0,2÷0,5 mm yetmaydi. Asfalt, beton yotqizilgan katta yo`l, tuproq va so`qmoq yo`l Avtomobil va ot-ulov yo`llarining shartli belgilari xuddi temir yo’l shartli belgilariga o`xshash chiziladi. Bu shartli belgilarning asosi parallel chiziqlar hisoblanadi, qaysikim ular yo`lning klassini bildiradi (2.8- shakl). 2.7-shakl. 60 2.4.5.Avtostrada Avtomobillar qatnovi uchun maxsus qurilgan va uskunalangan katta yo`l (avtostrada) – asfalt-beton yoki sementbeton bilan mustahkam qoplangan qattiq asosli va qoplangan qismining eni 14 m va undan ortiq bo`lgan yo`l xisoblanadi. Uning shartli belgisi ikkita parallel chiziq bo`lib, bu chiziqlarning yo`g’onligi 0,3 mmdan iborat. Parallel chiziqlarning o`rtasidan ingichka chiziq o`tkazib yo`lning bo`luvchi chizig’i ko`rsatiladi. Chiziqlarning uzuq joyiga yo`lning avtomobil yuradigan qismining eni, qavs ichida yo`lning chegaralaridagi ariqdan ariqgacha bo`lgan to`liq eni va yo`lning avtomobil yuradigan qismining materialini qisqartirilgan nomi ko`rsatiladi. Yo`lning avtomobil yuradigan qismi materialining nomi qisqartirilgan shaklda quyidagicha yoziladi: asfalt – A, shlak – Shk, beton – B, chorqirra tosh yotqizilgan bo`lsa – Br va shunga o`xshash. Umumiy tushuntiruv yozuvi quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi. 14/20/B, bu yerda 14 m – yo`lning avtomobil yuradigan qismining eni: 20 m – yo`lning umumiy eni; B –qoplangan material – beton. Takomillashtirilgan yo`l qattiq asosli quyidagi materiallar bilan qoplangan: sementbeton, chorqirra tagi maydalangan tosh yoki shag’al bog’lovchi modda bilan to`yintirilgan. Qoplangan qismning eni 6 m dan kam bo`lmaydi. Bu yo`lning shartli belgisi ikkita parallel chiziqdan iborat bo`lib chiziqlarning yo`g’onligi 0,3 mm bo`ladi. Bu yo`lning shartli belgisini chizganda uning eni va qoplangan material albatta ko`rsatiladi. Asfalt, beton yotqizilgan shosse (katta) yo`l belgisi chiziqlarining yo`g’onligi takomillashtirilgan yo`l chiziqlarining yo`g’onligidan ingichka bo`ladi. Yaxshi tuzatilgan tuproq yo`l oralig’i 0,8 mm bo`lgan parallel chiziqlar bilan tasvirlanadi. Chiziqlarning birini yo`g’onligi 0,15 mm ikkinchisiniki 0.5 mm bo`ladi. Yo`lning yurilgan qismining eni shartli belgining uzuq qismiga ko`rsatiladi. Bu yo`l va yuqorida qayd etilgan yo`llarda shartli belgi bilan yozuv orasida 0,2 ÷0,5 mm masofa bo`lishi kerak. Yaxshi tuzatilgan tuproq yo`l qiya qilib tekislangan, doimo tuzatib turiladigan lekin mustahkam asosli qoplamaga ega emas. Bu yo`l avtomobil va ot-ulov transporti bilan zichlangan bo`ladi. Tuproq yo`l 1:5000 masshtabda oralig’i 1,3 mm bo`lgan ikkita parallel chiziq bilan tasvirlanadi. Bu chiziqlarning bittasi shtrix chiziq, ikkinchisi uzluksiz chiziq bo`ladi. 1:10000 va undan kichik masshtabda bu yo`l yo`g’onligi 0,3÷0,2 mm oralig’ida bo`lgan bitta chiziq bilan tasvirlanadi. Dala yo`li va piyodalar yuradigan so`qmoq yo`l shtrix chiziq bilan tasvirlanadi. Bu chiziq shtrixning uzunligi xarita (plan)ning masshtabiga bog’liq. Mazkur yo`l bilan boshqa yo`llarning kesishish joyida shtrix chiziq bilan boshqa yo`llarning belgisi albatta kesishtiriladi. Shuning uchun shtrix chiziqni kesishish joyida uzun yoki qisqa chiziq chizishga ruxsat beriladi. Shtrix chiziqni chizishda uzunligi va orasidagi masofa o`yilgan trafaretdan foydalanish tavsiya etiladi. 2.9 – shaklda barcha turdagi yo`llarning shartli belgisi tasvirlangan ishning eskizi berilgan. Bu ishdan shartli belgilarning chiziqlari qanchalik aniq chizilganligini ko`rish mumkin. Chiziqlar orasidagi masofa va ularning yo`g’onligi shartli belgilar jadvalida ko`rsatilgandek bo`lishi kerak. Yo`lning to`g’ri chiziq 61 qismlari chizg’ich bilan chiziladi. Yo`lning balandlik va pastlik qismlarini ko`rsatadigan shtrix chiziqchalar orasidagi masofa 1,0 mm qilib olinadi. 2.11-shakl. 2.9-shakl. 2.10-shakl. |