Z. T. M s h m o V a
Maktab psixologining kasbiy psixogigienasi
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Maktab psixologining kasbiy psixogigienasi.
Maktab psixologlari o‘z kasblarida ko‘pincha insonlar hayotidagi qiyin daqiqalarda ish olib boradilar. Psixologga xavotirlanish, qo‘rqish, muammolar, afsuslanish, xatolar, kulfatlar bilan murojaat qiladilar. Bularga qanday munosabatda bo‘lish kerak? Psixolog bunday vaqtlarda o ‘zini qanday tutishi zarur, shaxsiy muammolar va mijozlar muammolari ta ’siriga berilmaslik, optimist bo‘lish, ichki faol tonusni qanday ushlab turish mumkin? Tasawur qiling: sizning oldingizga o ‘quvchilardan biri- ning onasi kelib o‘zining shaxsiy muammosi — ko‘p yillik, baxtsiz, javobsiz sevgisi haqida gapirib berdi. Bu sevgi uning hayotini barbod qilgan. U ko‘z yoshlarini to ‘kar, toshdek qotib, hayotga befarqlik haqida gapirardi. Sizga ham (Siz psixolog bo‘lsangiz-da) ruhan qiyin: yaqin kishingiz uydan ketib qolgan. Bunday vaqtlarda sizning ham yashagingiz kelmaydi, bunday vaqtda yana maslahat ham berish kerak. Maktabdagi xonaningizda — dunyo ko‘ziga qorong‘u ko‘ringan yuqori sinf o‘quvchisi, yangi mijoz o‘tiribdi. Uning yuzlari ko‘kimtir, tamakini ketma-ket chekardi, oilasi, qizi, o ‘zi haqida bafurja, batafsil gapirmoqda. U sizning yordam berishingizni juda xohlaydi. Siz bor kuchingiz ila yigit bilan muloqotga kirishasiz. U tinchlanib uyiga ketadi. Siz o‘zingizni juda charchagan his qilasiz, shaxsiy tashvishingiz sizga kuchli 45 ta ’sir qiladi: uyingizda k o ‘p oylardan beri, og‘ir dard chekayotgan otangiz yotibdi. Nima qilish kerak? Boshqa odamlarni qo'llab-quwatlash uchun qayerdan kuch topish mumkin, agar sizning o‘zingiz yordamga muhtoj bo‘lsangiz? Aniq ishlab chiqilgan reseptlar bu yerda yo‘q, bo‘lishi ham mumkin emas. Har bir inson, tabiiy har bir psixolog — bu individuallikdir. Bir insonni dushdagi sovuq suv o ‘ziga keltirishi mumkin, boshqa birovni deraza oldidagi gulning chiroyli ochilib turishi ruhiyatini ko‘rsatishi mumkin. M a’lum bo‘lishicha, maktab va amaliy psixologiya kasbiy psixologik himoya vositalarisiz faoliyat ko‘rsata olmaydi. Sahnaga chiqayotgan aktyorday, psixolog ham o‘z hissiyot- larini ifodalab, yomon rol o ‘ynash mumkin emasligini bilishi lozim. Kuchli, har doim yordamga tayyor, kasbiy formada bo‘lishi kerak. Bunga qanday erishish mumkin? Tajribali psixologlar o ‘zlarini qanday tutadilar? Bu savollarga psixologlar har xil javob beradilar. «Ishga ketayotib, uyimning eshigini qulflaganimda, fikran o'zimga o ‘zim shunday deyman: «Mening hamma muam- molarim uyda. Ishda men kuchli, faol, yaxshi kayfiyatda boMishim kerak». Men uchun eshikni yopish — bu chiziq. Bu chiziq ortida — mening uydagi muammolarim. Oldinda — mening ishim, unda shaxsiy muammolarimga o‘rin yovq». (Ayol psixolog bilan suhbatdan). «— Men kasalxonaga borayotganimda xalat kiyaman, kalitni cho‘ntagimga solaman. Men bu ishlarni bajarganimda, boshqacha b o iib qolaman. M en xalat kiyib kasalxonaga borayotganimni anglayman. Ikki kishi: kasal va mendan men sog‘lomroq bo‘lishim kerak. Bu mening um um an sog‘lig‘imni, m enda xafalik, afsuslanish, kasallik alomatlari yo‘qligini bildirmaydi. Lekin m a’lum bo‘lishicha, unga qiyin, u menga muhtoj. 46 |