1.6. Gullash
Gullarning hosil bo’lishi uchun o’simlikda oziq moddalarni birmuncha
to’plangan bo’lishi kerak: shuning uchun hayotining birinchi yo’li
gullagandan o’simliklar ekiladigan so’ng kamida 20-30 kun o’tgandan keyin
yoki, ko’pincha, vegetatsiya davrining o’rtalarida gullaydi. Ko’p o’simliklar
esa hayotining ikkinchi-uchinchi va undan keying yillarda,ko’pincha daraxtlar
bo’lsa,o’nlab yil o’tganda keyingina gullaydi. Bu o’rinda muayyan o’simlik
turining mustahkamlanib qolgan irsiy xuxusiyatlari asosiy factor bo’lib
hisoblanadi, ammo gullash davrining boshlanishiga bundan boshqa faktorlar
ham ta’sir etadi. To’ka yoki ildiz bachkilaridan yoki yetilgan daraxtlardan
olingan qalamchalardan o’sib chiqqan daraxtlar urug’lardan chiqqan
daraxtlardan ko’ra tezroq gullaydi, yakka o’sadigan daraxtlar daraxtzorlarda
o’sadigan daraxtlarga nisbatan oldinroq gullaydi. Daraxtzorlarda daraxtlar
sustroq rivojlanadi.
Ko’plab
azotli
o’g’it
berish,
zo’r
berib
o’sish,
gullashni
kechiktiradi;bukiladi. Bu holda urug’kurtak, odatda, to’ntarilib, uzun band
bilan pastga osilib turadi.Urug’kurtakning tashqi qoplag’ichi shu bandga zich
taqalib turadi yoki hamma unga qo’shilib ketadi. Nutsellus to’g’ri holatda
qoladi. Ko’p uchraydigan shunday urug’kurtaklar teskari yoki anatrop deb
ataladi. Buqiq yoki kam pilotrop urug’kurtaklar kamroq uchraydi, ularda bir
tomoni ko’proq o’sganligi natijasida nutsellus bilan qoplag’ichlari egilib
qoladi, natijasida chang yo’li xolatsaning yonginasiga to’g’ri keladi (
chinnigullilar, olabutalar, ba’zi butgullilar va boshqalarda). Urug’kurtaklar bu
tiplarining o’rtasida oraliq formalari ham bor, ular maxsus nomlar bilan
ataladi.
Urug’kurtaklar gul tugunida olgan joyiga qarab/ quyidagicha bo’ladi:
tugun tagida tik turuvchi urug’kurtaklar ( torongullilar, olabutalar,
qichitqitikanlar, murakkabgullilar va boshqalarda), tugunning yuqorisidan
29
pastga qarab osilib turuvchi urug’kurtaklar (soyabongullilar, behisunbullar,
to’ng’iztaroq va bohqalarda),tugunning yoki devorlarida yoki markaziy
burchak yoki bo’lmasa soxta- o’q urug’ bandlarida joylashgan gorizontal yoki
yon urug’kurtaklar. Bir tomondan, gorizontal urug’kurtaklar orasida,ikkinchi
tomondan, osilib turuvchi urug’kurtaklar bilan to’g’ri turuvchi urug’kurtaklar
orasida oraliq holatlar ham bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: |