‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

v a
adabiyot fanlari esa bolalarning 
v atan p arvar
bo‘lib yetishishlariga xizmat qiladi.
Ulug‘bek ta’lim-tarbiyada mudarrislaming odil va halol bo‘li- 
shiga, o‘zpedagogik mahoratlarini, bilimlarini oshirib borishga, har 
bir mashg£ulotni yuksak saviyada o‘tkazishga da’vat qiladi, ana shu 
bilangina o‘quvchilarda bilimga qiziqish orttirish mumkinligini 
ta’kidlaydi. Uning fikricha, tarbiyachi aw al o‘zini tarbiyalashi, 
bilim va malakalarini egallashi lozim.
Ulug‘bek bolalami tarbiyalashda uy sharoiti va ota-onalaming 
faoliyatiga yuqori baho beradi, ulami hayotda ctiidamli, meh- 
natsevar qilib tarbiyalash juda zarur deydi. Buning dalili sifatida 
“Zij” ustida ishlash paytidagi qiyinchiliklar haqida shunday deydi: 
“Yulduzlar jadvalini tuzish maqsadida biz kechayu kunduz 
ishladik, o‘z mo'ljallagan maqsadimizga yetguncha biz o‘zimizga 
qadar yaratilgan jadvallami taqqosladik, qayta tuzdik va shu tariqa 
yuz qaytalab tuzatishlar kiritgach, o‘n sakkiz yildan so‘nggina o‘z 
ko‘zlagan niyatimizga yetdik”1.
1 Улугбек. Новые Гураганова астрономические таблицы. Т., идз. «Фан» АН. РУз, 1994 
й.
3-32-бетлар.
398

---

Ulug‘bek axloqiy tarbiya haqida gapirar ekan, bu masalada 
insonlar orasidagi o‘zaro munosabat, do‘stlik va birodarlik alohida 
ahamiyat kasb etish kerakligini ta’kidlaydi. Uning fxkricha, haqiqiy 
va soxta do‘stlarni ajrata bilish lozim. g‘arazli kishi hech vaqt do‘st 
bo‘lmaydi, kishilami u to‘g‘ri yoUdan ozdiradi. Shu bois g‘arazli 
kishilardan har qanday yo‘l bilan bo‘lsa-da, yiroq bo£lish, kasbi va 
xulq-atvori yaxshi, hamma hurmat qiladigan, xushfe’I kishi bilan 
do‘stlashish lozimligini tavsiya etadi.
Har bir kishi do stona hamkorlik bilan hayotiy muammolami 
hal etishi mumkin, kishi yolg£iz o£zi, do'stlarsiz hech narsa qila 
olmaydi. Uning ta’kidlashicha, har bir insonning axloqiy 
shakllanishi olimlar o ‘rtasidagi munosabatlarga ham bog‘liqdir, 
ular o£rtasidagi yaxshi hamkorlik talabalaming axloqiy tarbiyasida 
g£oyat muhimdir. В unday do‘stona va beg‘araz hamkorlik 
mohiyatini biz Ulug bek faoliyati misolida ko£rishimiz mumkin. 
Masalan, Ali Qushchi umrining oxirigacha unga sodiq qoldi. 
Ulug£bek o£zining ko£p yillik mehnati evaziga yaratilgan “Ziji 
Ko£ragoniy” asarini unga ishonib topshirdi va u o‘z navbatida 
ustozining ishonchini oqladi.