“ZiyoMax” o’quv markazi web: ziyomax uz Tel

II. TILNING VERTIKAL(TIK) HARAKATIGA KO’RA UNLILAR TASNIFI 
1. Unli tovushlar tilning vertical ya’ni tik harakatiga ko’ra yoki og’izning ochilish darajasiga 
ko’ra 3 ga bo’linadi: 
a) yuqori ko’tarilish yoki tor unlilar- i, u 
b) o’rta ko’tarilish yoki o’rta keng unlilar- e, o’ 
c) quyi ko’tarilish yoki keng unlilar- a, o 
2. Tor unlilarni talaffuz qilganda til yuqoriga ko’tarilib tanglayga yaqinlashadi og’iz tor 
ochiladi. 
3. Keng unlilarni talaffuz qilganda esa aksincha til tanglaydan uzoqlashib pastga tushadi, og’iz 
keng ochiladi. 
III. LABLARNING ISHTIROKIGA KO’RA UNLILAR TASNIFI 
1. Unli tovushlar lablarning ishtirkiga ko’ra 2 ga bo’linadi. 
a) lablangan- u, o’, (o) 
b) lablanmagan- i, e, a 
2. Bu jihatdan o unlisi oraliq holatda qoladi.
3. Lablangan unlilarni talaffuz qilganda lablar oldinga cho’ziladi, chochayadi, doira shakliga 
kiradi. 
4. Lablanmagan unlilarni talaffuz qilganda esa bunday holat yuzbermaydi. 
Unli tovushlarga tasnif 
i- til oldi, yuqori tor, lablanmagan 
e- til oldi, o’rta keng, lablanmagan 
a- til oldi, quyi keng, lablanmagan 
u- til orqa, yuqori tor, lablangan 
o'- til orqa, o’rta keng, lablangan 
o - til orqa, quyi keng, lablangan 
I 
U 
Yuqori-tor unlilar 
E 
O’ 
O’rta- o’rta keng unlilar 
A 
(O) 
Quyi-keng unlilar 
La
blanma
ga
n
, ti
l ol
di
La
blanga
n, 
ti
l orqa

---

“ZiyoMax” o’quv markazi web:ziyomax.uz Tel:[phone] @ziyomax.uz Umurov FERUZ Faxriddinovich 
UNDOSH TOVUSHLAR TASNIFI 
1. Hozirgi o’zbek adabiy tilida undosh tovushlar soni 23 ta deb ko’rsatiladi. (ammo bunda 
portlovchi j va sirg’aluvchi j(dj) tovushlarining alohida-alohida ekanligi inobatga olinmagan 
2. Alifbomizda undosh tovushlarni ifodalash uchun 23 ta harf mavjud. 
3. Undosh tovushlar tilshunoslikda quyidagicha tasnif qilinadi.