Zoologiya uzb 2017. indd

5
6
10
3
4
7
8
9
Muskullari.
Sutemizuvchilarning muskullari xilma-xil bo‘ladi. 
Ko‘pincha orqa muskullari, qo‘l va oyoq hamda qo‘l va oyoq 
kamarining muskullari kuchli rivojlangan. Itning pastki jag‘ini ha-
ra 
katga keltiruvchi muskullar kuchli rivojlangan.
1. Sutemizuvchilar jun qoplami qanday tuzilgan?
2. Ter bezlari qanday vazifani bajaradi?
3. Sutemizuvchilar skeleti qanday bo‘limlardan iborat?
4. Umurtqa pog‘onasi qanday tuzilgan?
5. Oyoqlar skeleti qanday tuzilgan?
6. Sutemizuvchilar tishlari qanday xillarga ajratiladi?

---

171
51-§. Itning ichki tuzilishi
1. Sutemizuvchilarning oyog‘i:
a) tanasi ostida tik joylashgan;
b) tanasining ikki yonida joylashgan;
d) ko‘kragidan keyinroqda joylashgan.
2. Sutemizuvchilarning barmoqlari uchida:
a) suyak tuyoq yoki tirnoqlar bo‘ladi;
b) yumshoq yostiqchalar bor;
d) muguz tirnoqlar yoki tuyoqlar bo‘ladi.
Tishlar va ularga xos tuzilish xususiyatlarini juftlab yozing.
a) kurak; 
1) konussimon;
b) qoziq; 
2) yassi;
d) oziq. 
3) ponasimon.
Lug‘at daftaringizga yozib oling.
Tashqi quloq, quloq chig‘anog‘i, tirgak suyak, kurak tishlar, qoziq tishlar, 
oziq tishlar.
Jumboqni yeching. 1. Nima sababdan issiq havoda it tilini osiltirib, so‘lagi oqib 
turadi? 2. Yotib dam olayotgan it tanasi va oyoqlarini bukib oladi. Bu holat 
ular tuzilishining qaysi xususiyatlari bilan bog‘liq?
Tasdiqlovchi javoblar: 1a, 2d.
Juftlab yozish javoblari: a-3, b-1, d-2.
51-§. Itning ichki tuzilishi
Hazm qilish sistemasi.
Hazm qilish organlari og‘iz bo‘shlig‘i, 
halqum, qizilo‘ngach, oshqozon hamda ingichka, yo‘g‘on va 
to‘g‘ri ichakdan iborat. Itning og‘iz bo‘shlig‘ida tishlari va tili 
joylashgan. Tili yordamida ular oziqning ta’mini aniqlaydi. 
Og‘iz bo‘shlig‘ida so‘lak bezlaridan ajralib chiqadigan so‘lak 
oziqni ho‘llaydi. It tili yordamida oziqni so‘lak bilan ara-
lashtiradi. Og‘izda maydalangan oziq oshqozon shirasi bilan 
aralashib, qisman hazm bo‘ladi va ichakka o‘tadi. Ichakda 
oziq ichak va oshqozonosti bez 
laridan ajralib chiqadigan hazm 
shirasi hamda jigardan ajraladigan o‘t suyuqligi ta’sirida hazm 
bo‘ladi. Oziqning hazm bo‘lmagan qismi yo‘g‘on ichakka tu-
shadi; u yerdan to‘g‘ri ichak va anal teshigi orqali tashqariga 
chiqib ketadi (98-rasm).
?!

---

172
8.5. Sutemizuvchilar sinfi