Ayirish sistemasi. Sutemizuvchilarning ayirish organlari qorin
bo‘shlig‘ida bel umurtqalarining ikki yonida joylashgan loviya shak-
lidagi bir juft buyrakdan iborat. Buyraklarda hosil bo‘lgan siydik ik-
kita siydik yo‘li orqali qovuqqa to‘kiladi. Siydik qovuqdagi chiqarish
nayi orqali tashqariga chiqarib yuboriladi.
Nafas olish va qon aylanish sistemasining mukammal rivojlan-
ganligi tufayli sutemizuvchilar tanasida moddalar almashinuvi ham
juda jadal boradi. Sutemizuvchilar ham qushlar singari tana harorati
doimiy, issiq
qonli hayvonlardir. Biroq tana harorati qushlarnikiga
nisbatan biroz pastroq bo‘ladi. It tanasi harorati o‘rtacha 37–38 °C
ga teng.
Bosh miyasi. Sutemizuvchilarning bosh miyasi ham bosh
qa
umurtqali hayvonlarniki singari beshta bo‘ limdan iborat (100-rasm).
Ammo oldingi miya katta yarimsharlari ancha murakkab tu
zilgan
bo‘lib, ular
ning po‘stlog‘i bur
malarni hosil qiladi. Burmalar qan-
cha ko‘p bo‘
l
sa, miya po‘stlog‘ida shuncha ko‘p hujayralar bo‘ladi.
Hayvonlar hayo
ti davomida hosil bo‘ladigan xilma-xil shartli refleks-
lar miya po‘stlog‘ining faoliyati bilan
bog‘liq.
Sezgi organlari. Sutemizuvchilar ning
hid bilish, eshitish, ko‘rish, ta’m bilish
va tuyg‘u organlari bo‘
ladi. Lekin sez-
gi organlari turli hayvonlarda turlicha
rivojlangan. Quruqlikda yashaydigan
hayvonlar hidni yaxshi ajratadi. Hay-
vonlar hid orqali o‘z turidagi boshqa
hayvonlarni, bolalarini, jinsini, o‘ljasi
yoki dushmanini ajratib oladi. Doimo
suvda yashaydigan delfinlar va kitlar
hidni yaxshi sezmaydi, biroq o‘lja-
sining hidini tez payqaydi. Tuproqda
yashaydigan ko‘rsich
qonlarning ko‘zi
ojiz bo‘ladi.
Sutemizuvchilar eshitish organining
ichki, o‘rta va tashqi bo‘limlari bo‘la-
