Zoologiya uzb 2017. indd

Mushuksimonlar oilasi 
(108-rasm)
.
Mushuksimonlarning ilmoqqa 
o‘xshab egilgan va o‘tkir tirnoqlari maxsus xaltachaga kirib turadi. 
O‘ljasini tirnoqlari yordamida tutib, tishlari bilan ushlab turadi. 
Ko‘pchilik mushuksimonlar hidni yaxshi sezmaydi, lekin juda yaxshi 
eshitadi. Ular o‘ljasini pana joyda poylab tutib oladi. Mushuksi-
monlar oilasiga yo‘lbars, gepard, qoplon, silovsin, ilvirs, mushuklar 
kiradi. Yo‘lbars Janubiy Osiyo va Uzoq Sharqda tarqalgan; to‘ng‘iz, 
bug‘u kabi yirik hayvonlarni ovlaydi. O‘zbekistonning daryo o‘zan-
larida to‘qay mushugi, baland tog‘li hududlarida ilvirs va silovsin 
uchraydi. Ularning soni juda kamayib ketganligi tufayli «O‘zbekiston 
Respublikasining Qizil kitob»iga kiritilgan.
107-rasm. Bo‘risimonlar:
1 – yenotsimon it; 2 – chiyabo‘ri; 
3 – bo‘ri; 4 – tulki
1
2
3
4

---

185
55-§. Yirtqich sutemizuvchilar turkumi
Suvsarsimonlar oilasiga
mansub yirtqichlarning oyoqlari kalta, 
tanasi ingichka bo‘lib, yoriqlarga kirishga moslashgan. O‘zbe-
kistonda suvsarlardan bo‘rsiq, suvsar, qunduz, olaqo‘zan, latcha 
va norka uchraydi. Bo‘rsiq (qashqaldoq) tog‘ o‘rmonlari, to‘qay 
va dashtlarda yashaydi. Inlarini jarliklar va tepaliklar yonbag‘riga 
quradi; kechasi ovga chiqadi. Turli hasharotlar, kemiruvchilar, 
shuningdek, to‘kilgan mevalar va o‘simliklarning yer osti tuga-
naklari bilan oziqlanadi.
Ayiqsimonlar oilasi.
Ayiqlar – baquvvat va yirik hayvonlar (109-
rasm). O‘zbekiston tog‘larida qo‘ng‘ir ayiq uchraydi. U o‘sim 
liklar 
ildiz 
i va nihollari bilan oziqlanadi, ba’zan hasha 
rotlar va sug‘urlarni 
tutib yeydi, yozda esa mevalar bilan oziqlanadi. Ayiq oziq taqchil 
bo‘lgan qish faslida uyquga ketadi. Arktika muzliklarida oq ayiq ya-
shaydi. Uning og‘ir 
ligi 800 kg keladi. Oq ayiq suvda yaxshi suzadi 
va sho‘ng‘iydi; aso 
san tyulenlar va baliqlar bilan oziqlanadi.