Zoologiya uzb 2017. indd

Lug‘at daftaringizga yozib oling.
Yashash muhiti, ekologik omillar, o‘txo‘r, yirtqich, para 
zit, tabiiy sani-
tarlar, qo‘riqxona, milliy bog‘, «Qizil kitob».
Tasdiqlovchi javoblar: 1b, 2a.
Juftlab yozish javoblari: a-2, b-1, d-3.
Hayvon organizmining tuzilishi, 
2-§. hayvonlarni klassifikatsiya qilish
Hayvonlarning o
‘
simliklarga o
‘
xshashligi va ulardan farq qilishi.
Hayvon organizmi ham o‘simliklar singari hujayralardan tashkil 
topgan. Hujayralar hujayra membranasi (po‘sti), uning ichidagi si-
toplazmada joylashgan vakuolalar, boshqa organoidlar va yadrodan 
iborat. Hayvon va o‘simlik hujayralarining kimyoviy tarkibi ham 
o‘zaro o‘xshash bo‘ladi. Shu bilan birga hayvonlar hujayrasi po‘sti 
yupqa bo‘lishi, yashil rang beruvchi xloroplastlar bo‘lmasligi bilan 
o‘simliklardan farq qiladi. Hay 
vonlar fotosintez qilolmaydi; o‘sim-
liklar hosil qila 
digan organik moddalar bilan oziqlanadi. Bir hu-
jayralilar orasida o‘simlik singari fotosintez qilish xususiyatiga ega 
bo‘lgan turlari ham bor.
2-§. Hayvon organizmining tuzilishi, hayvonlar klassifikatsiyasi

---

8
Ko‘pchilik hayvonlarning maxsus harakatlanish organlari bo‘ladi, 
lekin o‘troq yashovchi va ko‘pchilik parazit hayvonlar harakat qil-
maydi. O‘simliklar orasida esa xlamidomonada xivchinlar yordamida 
faol harakatlanishini bilasiz. 
Hayvon hujayrasi va to
‘
qimalari. 
Ko‘p hujayrali hayvonlar or-
ganizmi har xil tuzilgan va turli vazifani bajaradigan hujayralardan 
iborat. Hujayralar yumaloq, kubsimon, duksimon, yulduzsimon, 
kið 
rikli va boshqa shaklda bo‘lishi mumkun (2-rasm). Bir-biriga 
o‘x 
shash tuzilgan va bir xil vazifani bajaradigan hujayralar to‘-
qimalarni, to‘qimalar organlarni hosil qiladi. Bir hujayrali va 
tuban ko‘p hujayrali hayvonlar organizmida to‘qimalar va organlar 
rivojlanmagan. 
Hayvon organizmi epiteliy, biriktiruvchi, muskul va nerv to‘qima-
laridan tashkil topgan. Epiteliy zich joylashgan yassi kubsimon yoki 
silindrsimon hujayralardan iborat. Epiteliy organizmni noqulay sha-
roitdan himoya qiladi hamda uning faoliyatini boshqaradigan  mod-
dalar ishlab chiqaradi. Teri sirti va ichak devorining ichki yuzasi 
epiteliy bilan qoplangan.
Biriktiruvchi to‘qima alohida hujayralar va organlar oralig‘ini 
to‘ldirib turadi. Bu to‘qimaning suyuq (qon), tig‘iz (suyak, tog‘ay) 
va g‘ovak (parenxima) xillari mavjud. Biriktiruvchi to‘ qima organlar-
ni o‘zaro bog‘lash (pay), kislorod va oziq moddalarni tashish (qon), 
zaxira oziq moddalar to‘plash (paren 
xima), tayanch (suyak, tog‘ay) 
vazifasini bajaradi.
I bob. Hayvonlar to‘g‘risida umumiy ma’lumot