1
MƏHƏBBƏT İKSİRİ
MÜƏLLİF:
AYƏTULLAH MƏHƏMMƏDİ REYŞƏHRİ
2
................:باتک مان
..........
..........
....
تبحم یایمیک
.........................:فلؤم
...........
یرهشیر یدمحم ...
...........................:مجرتم
..........
....
ازیلع.م..........
هد
............:رشان
..................
........
.......
رهش. .........
رای
.....:پاچ خیرات
..................
........
............
......
1385
....:پاچ تبون
.................
.........
..................
لوا.....
.:ژاریت
..........................
.....
.....
.............
.....
000
2
Kitabın adı:................Məhəmməbbət iksiri
Müəllif:...Ayətullah Məhəmmədi Reyşəhri
Tərcümə edən:......................................M. Əlizadə
Nəşr edən:.............................................Şəhriyar
Çap tarixi:........................................................2006
Çap növbəsi:..........................................Birinci
Tiraj:...............................................................2000
964-5934-78-8
3
ÖN SÖZ
Saleh bir bəndə və həqiqi mənada arif insan olan Şeyx
Rəcəbəli Xəyyatın xatirəsinə həsr olunan bu kitabın yazılması
haqda
oxucuları
(xüsusilə
də
əgər
oxucu
Şeyxin
şagirdlərindəndirsə) maraqlandıran ilk sual bu ola bilər:
Görəsən heç bir vaxt Şeyxi görməyən və özü də ixtisas və
tədqiqatları xatirə yazmaq olmayan müəllifi belə bir məcmuə
yazmağa nə vadar etmişdir?
ŞEYXİN SÖZLƏRİNDƏ OLAN
CAZİBƏDARLIQ
İmam Əli əleyhissalam buyurmuşdur:
«Hər bir haqq işin öz həqiqəti və hər bir düzgün işin öz
nuraniyyəti vardır.»
Gənc yaşlarımda Qum şəhərində yerləşən «Cəmkəran»
məscidində Şeyxə qəlbən bağlı olan bir şəxslə rastlaşdıqdan
sonra o böyük şəxsiyyətə qiyabi şəkildə bağlandım, onun
sözlərində elə bir həqiqət, nuraniyyət və cazibə gördüm ki,
onun ətrini yalnız ilahi övliyaların kəlamlarından duymaq
olar.
Uzun müddət idi ki, qarşısında universitet müəllimləri və
din alimlərinin diz çökdüyü o «dərs oxumamış alim» və böyük
əxlaq ustadının həyat və davranışları haqda bir şey yazıb əziz
oxuculara, xüsusilə də mürəkkəb həyat yolunun başlanğıcında
olan gənc nəslə təqdim etmək arzusunda idim.
Şübhə yoxdur ki, bu işi Şeyxin yazıçılıq və tədqiqat işləri ilə
məşğul olan şagirdlərindən biri həyata keçirsəydi, yəqin ki,
daha kamil və qarşınızda olan bu kitabdan daha yaxşı bir iş
görmüş olardı. Nəyə görəsə bu iş bu vaxta qədər görülməyib
4
və digər tərəfdən də Şeyxin bu işi bacara bilən yoldaş və
şagirdlərindən çoxu dünyalarını dəyişiblər.
Neçə il bundan əvvəl hiss etdim ki, fürsət tədricən əldən
getməkdədir və əgər bu mərhələdə Şeyxin hali-həyatda olan
dostlarının xatirələri toplanmasa, artıq bundan sonra onun son
dərəcə tərbiyəvi əhəmiyyətə malik olan davranışlarını yazıb-
hazırlamaq mümkün olmayacaq və nəticədə həqiqət aşiqləri
həmişəlik olaraq bu ilahi insanın əldə etdiyi həqiqətlərdən
məhrum qalacaqlar. Buna görə də məsələni yaxın dostlardan
birinə danışıb ondan Şeyx barəsində hazırladığı mövzular
əsasında onun yaxın dostları və şagirdlərindən müsahibələr
götürüb maraqlı söhbətlərini maqnitofon lentinə yazmağı
xahiş etdim.
Bu iş həyata keçirildi, müsahibələr kağız üzərinə köçürüldü
və «Astani Qüdsi Rəzəvi»nin tədqiqat mərkəzi tərəfindən çapa
hazırlanaraq 1376-cı il xordad ayında (1997-ci il) «Təndise
ixlas» adlı kitab şəklində çap olundu.
«Təndise
ixlas»
kitabı
bəzi
çatışmamazlıqlarına
baxmayaraq, bu ilahi şəxsiyyətin cazibədarlığı səbəbi ilə geniş
oxucu kütləsinin, xüsusilə də gənc nəslin yüksək rəğbətini
qazandı. Qısa bir müddət ərzində on bir dəfə çap olundu və
yüz min nüsxədən artıq kitab həvəskar oxucuların ixtiyarına
verildi.
Şeyxin həyatı barədə aparılan tədqiqatların ardınca, onun
seyri-süluku, rəftar və davranışları haqda qiymətli məlumatlar
əldə edildi. Həddindən artıq çox olan məşğuliyyətlərimə
baxmayaraq, bu dəfə qərara aldım ki, Şeyxin öz nəfsi ilə
mübarizə üslubunu, onun mənəvi aləmini, müvəffəqiyyət
rəmzini çatdıra biləcək növbəti kitabı özüm yazım. Allahın fəzl
və mərhəməti ilə qarşınızda olan «Məhəbbət iksiri» adlı bu
kitab həmin qərarın nəticəsidir. Bu barədə bir neçə məsələni
diqqətinizə çatdırıram.
5
YAZIÇILIQ ÜSLUBU
Bu kitabı hazırlamaq üçün ilk növbədə Şeyx Rəcəbəlinin
yaxın adamları ilə aparılan söhbətlər nəzərdən keçirilib
yenidən yazıldı. Bundan sonra həmin söhbətlərdə olan maraqlı
və öyrənilməli məsələlər çıxarılaraq dörd hissədə -
«xüsusiyyətlər», «səy və təlaşlar», «yaradıcılıq və quruculuq»
və «vəfatı» adlı bölmələrdə yerləşdirildi. Daha sonra isə əsil
işlər – kitabın fəsillərə bölünməsi və kitab şəklinə salınması
başlandı.
Şeyx barəsində olan bu kitabı digər xatirə kitablarından
ayıran mühüm xüsusiyyət cənab Şeyxin tövsiyə və bəzi
kəramətlərinin islam ayinləri ilə uyğun olmasını göstərmək
üçün dini mətnlərdən istifadə edilməsi, mövzu ilə münasib
olan və digər övliyalar üçün baş verən mükaşifələrin burada
gətirilməsidir.
Qeyd etmək lazımdır ki, hər hansı məsələ ilə bağlı gətirilən
hədislər burada nümunə olaraq göstərilmişdir və həmin
mövzular haqda daha geniş məlumat almaq istəyənlər
haşiyədə göstərilən «Mizanül-hikmət» kitabına müraciət edə
bilərlər.
XATİRƏDƏN DAHA ÜSTÜN
Beləliklə də Şeyxə həsr olunan xatirələr toplusu xatirə
kitabından daha üstün bir məcmuəyə, nəfsin paklaşdırılması
və ali insani məqsədin yollarını göstərən bir kitaba, ilahi yolun
yolçuları üçün məsumların kitab və sünnət yolundan haqq və
həqiqət əhlinin yüksək məqamlarına doğru hidayət edən
yaradıcı bir dərmana çevrildi.
İmam Xomeyni (r.ə) «Əql və cəhlin qüvvələri» barədə olan
hədisin şərhində əxlaq barəsində yazılan elmi-fəlsəfi kitabların
6
zəifliyi və cəmiyyətin bu qəbildən olan kitablara ehtiyacı
barədə yazır:
«Mənə elə gəlir ki, elmi-tarixi əxlaq, həmçinin hədislərin bu
şəkildə olan ədəbi təfsiri və elmi şərhi məqsəddən uzaq
düşmək və yaxını uzaqlaşdırmaqdır. Müəllifin əqidəsinə görə
əxlaq elmində, onunla bağlı olan hədislərin şərh edilməsində
və ona aid olan ayələrin təfsirində əsil məsələ budur ki, yazıçı
bəşarət və təhdid, moizə-nəsihət və bu kimi digər yollarla öz
məqsədini nəfslərdə yerləşdirə bilsin.
Başqa sözlə desək, əxlaq kitabı müalicə yollarını göstərmək
deyil, dərd və eyiblərə birbaşa əlac edən yazılı moizələr
olmalıdır.
Əxlaqın köklərini başa salmaq və müalicə yollarını
göstərmək heç kəsi məqsədə yaxınlaşdırmaz, heç bir qara
qəlbə nuranilik gətirməz və heç bir fasid əxlaqı islah etməz.
Əxlaq kitabı odur ki, onu oxumaqla qəsavətli qəlb yumşala,
çirkin batinlər paklana və qaranlıqlar nuranilik tapa. Bunun da
yolu odur ki, həmin alim yol göstərən olması ilə yanaşı aparıcı
da olmalı, əlac yolunu müəyyən etməkdən əlavə müalicə də
etməli, yazdığı kitab təkcə dərdin resçepti deyil, onun dərmanı
da olmalıdır. İnsan ruhunu müalicə etmək istəyən təbibin
sözləri resçept şəklində deyil, dərman hökmündə olmalıdır.
Amma qeyd olunan kitablar dərman deyil, resçeptdir. Hətta
əgər qəbahət olmasaydı, deyərdim ki, onların bəzilərinin
resçept olması da şübhəli məsələdir. Amma bu barədə
danışmamaq daha yaxşıdır.»
Əziz oxucular əməli olaraq görəcəklər ki, Şeyxin xatirələri
təkcə resçept mahiyyəti daşımayıb dərman misalındadır, xəstə
ürəklərə şəfa bəxş edir, qəlbləri yumşaldıb onlara nuranilik
bəxş edir və haqq yolu yolçularını məqsədə yaxınlaşdırır.
7
MƏNBƏYİN ETİBARLI OLMASI
Qeyd olunduğu kimi, Şeyxin həyat tarixinin mənbəyi və
sənədi onun şagirdlərinin və müridlərinin söhbətlərindən
götürülmüşdür. Az hallar istisna olmaqla nəql olunan bütün
mətləblər birbaşa Şeyxin özündəndir və onu nəql edənlərin
hamısı – istər adları qeyd olunanlar olsun, istərsə də müəyyən
səbəblərə görə adları qeyd olunmasın – mötəbər şəxslərdir,
mən inanıram ki, onların dedikləri real həqiqətlə müvafiqdir.
Diqqət yetirməli məsələ budur ki, kitabda cənab Şeyx
barəsində qeyd olunanların hamısı sənəd əsasında olmasa belə
şagirdlərinin onun barəsində dedikləridir.
Növbəti məsələ budur ki, bu söhbətlərdə nəql olunan
ifadələri bəyan edərkən kifayət qədər ehtiyata riayət olunmuş
və onların sözləri mümkün qədər olduğu kimi gətirilmiş və
bunların üzərində çox azacıq islahatlar aparılmışdır.
MƏRİFƏT ƏHLİNİN MƏQAMLARI
Cənab Şeyxin ən böyük hünəri kimi ilahi məhəbbət iksirinə
nail olmasını qeyd etmək olar. O, bu məhəbbət sahəsində
mütəxəssis idi və bu münasibətlə əlaqədar olaraq onun
həyatını «məhəbbət iksiri» adlandırdıq. Cənab Şeyx bu
iksirdən bəhrələnərək tövhidin həqiqətinə çatmışdı. Kitabın
üçüncü bölməsinin ikinci fəslində görəcəyiniz kimi Cənab
Şeyx buyururdu:
«İksirin həqiqəti Allahın Özünə çatmaqdır... Allaha
məhəbbət bəndəçilik yolunda ən axırıncı mənzildir...
Əməllərin dəyərinin meyarı əməl edən şəxsin Allah-taalaya
olan məhəbbəti ilə ölçülür.»
Mənə elə gəlir ki, hər kəs Şeyxin həyatını oxusa onun ilahi
məhəbbət iksirinin həqiqətini dərk etdiyini görəcəkdir. O, öz
xaliqinə məhəbbət bəsləməklə elə məqamlara və kamal
8
dərəcələrinə çatmışdı ki, hətta onların bizim üçün təsəvvür
olunması belə çox çətin və bə”zən qeyri-mümkündür.
Çox hallarda mərifət əhlinin malik olduğu məqamları dərk
etməkdə acizlik, məlumatsız adamların bu məsələni inkar
etməsinə səbəb ola bilər. Məhz buna görə də İran İslam
inqilabının banisi həzrət imam Xomeyni (r.ə) öz oğlu hacı
Əhməd Ağanı bu işdən şiddətlə çəkindirərək buyururdu:
«Oğul! Sənə ilk növbədə vəsiyyət etdiyim məsələ budur ki,
mərifət əhlinin məqamlarını inkar etməyəsən, çünki bu iş
cahillərin tutduğu yoldur. Allah övliyalarının məqamlarını da
inkar etməkdən uzaq ol, çünki bu kimi şəxslər haqq yolunun
qarşısını alanlardır.»
1
Hacı Əhməd Ağanın həyat yoldaşına vəsiyyətində
buyururdu:
«Mən iddiaçılara bəraət qazandırmaq istəmirəm, çox iddia
edənlər var ki, cəhənnəm əhlidirlər. Mən demək istəyirəm ki,
məna və mənəviyyətin əsasını inkar etməyəsən. Həmin
mənəviyyəti demək istəyirəm ki, Allahın kitabı və
Peyğəmbərin sünnətində qeyd olunmuş, müxaliflər ya onu
görməməzliyə vurmuş, ya da avam camaatın əqidəsi
səviyyəsində olan tövhidə üz tutmuşlar. Mən sənə tövsiyə
edirəm: birinci mərhələ, inkarçılıq ruhiyyəsindən ibarət olan
hicabdan çıxmaqdır. Çünki bu hər növ inkişafın və müsbət
irəliləyişin qarşısında bir maneədir. Bu mərhələ (hicabdan
çıxmaq) kamal deyildir, lakin kamala doğru yol açandır...
Ümumiyyətlə inkarçılıq ruhiyyəsi ilə yanaşı mərifətə doğru
heç bir yol tapmaq olmaz. Ariflərin və məna əhlinin
məqamlarını inkar edənlər xudpəsənd və yalnız özünü
bəyənənlərdir. Onlar bilmədikləri bir şeyi heç vaxt öz
1
Səhifeyi nur, 22/371.
9
cəhalətləri ilə əlaqələndirməzlər və onu dərhal inkar edərlər ki,
xudbinliklərinə xələl yetişməsin.»
1
ŞƏXSİYYƏTİNİN ARAŞDIRILMASI
HƏDDİNDƏN ARTIQ ÇƏTİN OLAN
İNSANLAR
Mərifət əhlinin məqamları camaatın əksəriyyəti üçün bəyan
olunması çox çətin olan bir kamal məqamıdır. Bu barədə imam
Sadiq (ə)-dan nəql olunmuş dərin məzmunlu aşağıdakı hədisə
diqqət yetirək:
«Məxluqat Allah-taalanın sifətlərini olduğu kimi dərk
etməkdə acizdirlər. Onlar Allahın sifətinin cövhərini dərk
etməkdə aciz olduqları kimi, Peyğəmbərin (s) xüsusiyyətlərini
də olduğu kimi dərk etməkdə acizdirlər. Habelə Peyğəmbərin
(s) xüsusiyyətlərini dərk etməkdə aciz olduqları kimi, imamın
da xüsusiyyətlərini dərk etməkdə acizdirlər. İmamın
xüsusiyyətlərini dərk etməkdə aciz olduqları kimi də, möminin
həqiqətini olduğu kimi dərk etməkdə acizdirlər.»
2
İnsan Allahda fani olmaq məqamına (fəna fillah) çatdıqda
Onun yer üzündəki nümayəndəsi olur, məhz belə olan halda
camaatın əksəriyyəti tərəfindən onun kamal xüsusiyyətlərinin
təhlil edilib araşdırılması və dərk ediliməsi Allahın
xüsusiyyətlərində olduğu kimi, qeyri-mümkündür. İmam
Sadiq (ə)-ın kəlamında gördüyünüz kimi, bu xüsusiyyətlərdə
Peyğəmbər, İmam və mömin şəxs arasında heç bir fərq
yoxdur. Buna görə də - «Cənab Şeyx kimi böyük şəxsiyyətlərin
mənəvi məqamlarını olduğu kimi vəsf etmək qeyri-
mümkündür» - desək çox da qəribə olmaz.
1
Yenə orada, 22/348.
2
Mizanül-hikmət, 1/390/289/1400.
10
Şeyxin şagirdlərindən biri uzun illər boyu mənimlə dostluq
etmişdir və Şeyxin yüksək mənəvi məqamları barədə çoxlu
əhvalatlar nəql etmişdir. O, nəql edirdi ki, bir gün Şeyx belə
buyurdu: «Filankəs! Dünyada bir kəs məni tanımadı, amma
mən iki yerdə tanınacağam: Birincisi on ikinci İmamımız (ə.c)
zühur edəndə, ikincisi isə qiyamət günündə.»
Deməli, bu kimi kiçik kitablar vasitəsi ilə cənab Şeyxin
həqiqi mənəvi kamallarının tanıtdırılması mümkün deyil,
lakin onun nurani həyatının qələmə alınmasının ən yaxşı təsiri
məhz cənab Şeyxin həyatının ümumi xüsusiyyətlərini
işıqlandırmaq, mərifət əhlinin yüksək məqamlara çatmasının
sirrini və onun insanların mənəvi təlim-tərbiyəsindəki tutduğu
yolu bəyan etməkdir. Bu da öz növbəsində çox böyük və
dəyərli bir işdir ki, Allah Öz mərhəməti sayəsində bizə nəsib
etmişdir. Bu böyük nemətə görə Allaha şükr edirik ki, bəlkə
cənab Şeyxin «ölümümdən sonra tanınacağam» deyə etdiyi
uzaqgörənliyinin gerçəkləşməsinə bir növ müqəddimə olsun.
Belə ki, Şeyxin oğlu onun belə dediyini nəql edir:
«Heç kəs məni tanımır, öldükdən sonra məni tanıyacaqlar.»
Məhəmməd Reyşəhri.
11/2/1378.
11
BİRİNCİ BÖLMƏ
BİRİNCİ FƏSİL
XÜSUSİYYƏTLƏR
«Cənab Şeyx» və ya «Şeyx Rəcəbəli Xəyyat» adı ilə məşhur
olan, Allahın saleh və mömin bəndəsi olan Hacı şeyx Rəcəbəli
1262-ci hicri ilində (Miladi 1883.)Tehran şəhərində dünyaya
gəlmişdir. Atası məşhədi Baqir sadə bir fəhlə idi. Rəcəbəlinin
on iki yaşı olarkən atası dünyasını dəyişmiş və o, özündən
kiçik qardaş və bacısı ilə yetim qalmışdır. Şeyxin uşaqlıq dövrü
haqda əlimizdə bundan artıq məlumat yoxdur. Amma onun
özü anasından eşitdiyi xatirələri belə nəql edir:
«Sən mənim bətnimdə olan zaman atan kababxanada
işləyirdi. Bir gün o, evə kabab gətirmişdi. Mən onları yemək
istədikdə sən bətnimdə hərəkətə gəldin və ayaqlarınla qarnıma
vurmağa başladın. Hiss etdim ki, bu kababı yeməməliyəm. Əl
saxlayıb atandan bu məsələnin səbəbini soruşdum. Atan dedi:
Doğrusunu desəm, bunları icazəsiz gətirmişəm! Mən də o
yeməklərdən yemədim.»
Buradan məlum olur ki, şeyxin atası sadə bir insan
olmuşdur və yüksək şəxsiyyətlərə xas olan qeyri-adi
xüsusiyyətə malik olmamışdır. Amma şeyxin öz dediklərinə
əsasən, atası Allah dostlarından birinə yaxşılıq etmiş və onun
duası nəticəsində belə bir caleh övlad ərsəyə gətirmişdir.
Şeyxin beş oğlu və dörd qızı olmuş, qızlarından biri uşaq
ikən dünyasını dəyişmişdir.
12
ŞEYXİN EVİ
Şeyxin atasından qalma sadə evi «Mövləvi» xiyabanının
«Siyahlar» küçəsində yerləşirdi. O, ömrünün axırına kimi bu
kiçik və sadə evdə yaşamışdır.
Onun oğlu deyir: Evimizin damı köhnə və uçuq
olduğundan yağan yağışın suyu evin tavanından döşəməyə
tökülürdü. Günlərin bir günündə bir neçə yüksək rütbəli
hərbçi ölkənin böyük şəxsiyyətləri ilə birlikdə bizə gəlmişdilər.
Biz də yağış daman yerlərə ləyən və kasa düzmüşdük.
Onlardan biri bizim bu acınacaqlı vəziyyətimizi görüb
getdikdən sonra münasib yerdə iki torpaq sahəsi almış və
onları atama göstərib demişdi: Bunlardan birini sizin üçün,
digərini isə özüm üçün almışam. Atam cavabında demişdi:
Çox sağ olun, öz evimiz özümüzə kifayətdir.
Şeyxin övladlarından digər birisi deyir: Mənim məişət
vəziyyətim yaxşılaşdığı üçün atama dedim: Atacan, mənim
dörd tümən pulum vardır. Bu evimizi də on altı tümənə
alırlar. İcazə verin, pulumuzu toplayıb münasib bir yerdə təzə
ev alaq.
Atam buyurdu: İstədiyin vaxt özün üçün təzə ev ala
bilərsən, mənim üçün elə bu da bəsdir!
Evləndikdən sonra evin ikinci mərtəbəsində iki otaq
tikdirib hazırladıqdan sonra atama dedim: Atacan, sənin
görüşünə yüksək şəxsiyyətli qonaqlar gəlir. Öz görüşlərinizi
bu otaqlarda keçirsəniz yaxşı olar.
Atam buyurdu: Yox! Hər kəs istəsə elə bu otağa gəlsin,
köhnə palazların üstündə otursun. Mənim heç nəyə ehtiyacım
yoxdur!
Bu kiçik otağın döşəməsində sadə bir kilim və köhnə bir
dərzi stolu vardı.
Bir neçə ildən sonra şeyx öz otaqlarının birini məşhədi
Yadulla adlı bir taksi sürücüsünə iyirmi tümənə icarəyə verdi.
13
Bir müddətdən sonra Yadullanın bir qızı oldu. Mərhum şeyx
onun adını Məsumə qoydu, qulağına azan-iqamə dedikdən
sonra iki tümən çıxardıb uşağın bələyinə qoydu və buyurdu:
Yadulla! İndi sənin ailə üzvlərinin sayı çoxalıb və məişət xərcin
də artıb. Bu aydan etibarən iyirmi tümən əvəzinə on səkkiz
tümən icarə haqqı verəcəksən.
ŞEYXİN PALTARLARI
Şeyx ruhani libasına bənzəyən çox sadə və təmiz paltarlar
geyirmiş. O, adətən ləbbadəyə bənzər bir paltar geyər, başına
araqçın qoyar və çiyninə əba salardı.
Diqqət yetirilməli məsələlərdən biri də bu idi ki, onun
hətta libas geyməsi də, Allah dərgahına yaxınlaşmaq məqsədi
daşıyırdı. Yalnız bircə dəfə başqasının xoşuna gəlmək üçün
çiyninə əba atmışdı ki, bu zaman onu məna aləmində
məzəmmət etmişdilər. Cənab Şeyxin özü bu hadisəni belə nəql
edir:
«Nəfs çox qəribə bir şeydir. Bir gecə gördüm ki, hicablarım
vardır.
1
İbadətlərimdə hüzuri-qəlb və rahatlıq tapa bilmirəm.
Səbəbini axtarmağa başladım. Bir qədər acizanə yalvarışdan
sonra (məni) anlatdılar ki, dünən axşam çağı Tehranın böyük
şəxsiyyətlərindən biri görüşünə gəlib demişdi: İstəyirəm
məğrib və işa namazını sizə iqtida etməklə qılam. Sən də onun
xoşuna gəlsin deyə namaz vaxtı çiyninə əba saldın.»
ŞEYXİN YEMƏYİ
Şeyx heç vaxt ləzzətli xörəklərə meyl göstərmirdi. Əksər
hallarda sadə yeməklər, o cümlədən kartof və firni yeyərdi.
Süfrə başında dizi üstə üzü qibləyə oturar və bir qədər əyilərək
yeməyə məşğul olurdu. Bəzi vaxtlarda da boşqabı əlinə alar və
1
Məqsəd nəfsi bürüyən batini zülmət pərdəsidir.)
14
yeməyi iştahla yeyərdi. Adətən öz xörəyindən bir qədərini
yanında oturanlara verərdi. Yemək yeyən zaman danışmazdı
və başqaları da ona ehtiram əlaməti olaraq sükut edərdilər.
Qonaq çağrılarkən çox diqqətli olar, dəvət edənin
kimliyindən asılı olaraq onu qəbul və ya rədd edərdi. Bununla
belə, əksər vaxtlarda dostlarının dəvətini rədd etməzdi.
Dükan-bazarda olan yeməklərdən pəhriz etməzdi,
yeməyin insan ruhuna göstərdiyi təsirlərdən də qafil deyildi.
O, ruhda baş verən bəzi mənfi dəyişikliklərin mənşəyini
yeməkdə görürdü. Bir dəfə qatarda Məşhədə gedən zaman
batini bir zülmət və korluq hiss edir və dərhal müqəddəslərin
ruhuna təvəssül edir. Bir müddətdən sonra ona başa salırlar ki,
bu zülmət və batini korluq qatarın çayından istifadə edilməsi
nəticəsində yaranmışdır.
1
1
İkinci bölmənin ikinci fəslinə, «Bələm Bauranın talehinə düçar
olmaqla təhdid» adlı başlığa baxa bilərsiniz.
15
Dostları ilə paylaş: |