1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

6.2. Marketingda strategik rejalashtirishning maqsadi va vazifalari 
Strategik rejalashtirish – 
bu korxonaga foyda keltiradigan marketing strategiyalarini ishlab chiqish 
va rivojlantirishdir. 
Marketing menejerlari yangi imkoniyatlarni izlashi lozim. Marketing menejerlari ma’lum bir 
rejalarni tuzish bilan qoniqmasligi kerak. Chunki bozor juda tez o‘zgarib turadi (xaridor istaklari, 
raqobotchilar va muhit). 
Firmaning yaqin kelajakdagi muvaffaqiyatini avvalo, uning joriy faoliyatidagi turli yo‘nalishlarning 
moliyaviy jihatdan qay darajada muvofiqlashtirilganligi belgilaydi. Uning uzoq kelajakdagi 
rivojlanishi va taraqqiy etishi esa bozordagi o‘zgarishlarni o‘z vaqtida oldindan ko‘ra bilish hamda 
o‘z tuzilmasi va tovar portfelining tarkibini tegishli ravishda bunga moslashtira olish qobiliyatiga 
bog`liq bo‘ladi. 
Strategik rejalashtirishning maqsadi – firmaning uzoq muddatli taraqqiyotini ta’minlash maqsadida 
tanlagan strategiyasini aniq va izchil tavsiflab berishdir. Bu tanlov asta-sekin qarorlar va harakat 
dasturlariga aylanishi kerak. Strategik marketing rejasi moliyaviy rejadir, biroq u moliyaviy 
oqimlarning manbalari va maqsadlari haqidagi ma’lumotlar bilan boyitilgan bo‘ladi. Amalda u 
firmaning jami iqtisodiy faoliyatini belgilab beradi va uning qolgan barcha funksiyalariga: ITTKI 
bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Marketingni strategik rejalashtirish jarayoni 6.1-rasmda keltirilgan. 
6.1-rasm. Strategik rejalashtirish jarayoni 
Strategik marketingning vazifasi firmaning barcha faoliyat turlarini uning taraqqiyoti va 
rentabelligini ta’minlaydigan yo‘nalishlarga har doim yo‘naltirish va qayta yo‘naltirib turishdan 
iborat. Uning impulslari faqat marketingga emas, balki barcha funksiyalarga ta’sir ko‘rsatadi. 
Shuning uchun uning roli an’anaviy marketing boshqaruvining roliga qaraganda anchagina keng u 
funksiyalararo muvofiqlashtirishni ham o‘z ichiga oladi. 

---

Hozirgi davrning asosiy talabi bu ilmiy tadqiqot, tajriba va konstruktorlik ishlarining (ITTKI) 
firmalar strategiyasida hal etuvchi sohaga aylanishi bilan belgilanadi. 
Har qanday firmaning rahbari, hatto u rejalashtirish g‘oyasiga qarshi bo‘lsa ham hech bo‘lmaganda 
uch yo‘nalishdagi istiqbollarni belgilab olishga majbur: 
•
bozor evolutsiyasiga tegishlicha moslashish yoki yangi tovar bozorlariga kirib borish uchun 
kerak bo‘lgan investitsiyalar; 
•
ko‘zda tutilayotgan buyurtmalar hajmi bilan moslashtirilishi kerak bo‘lgan ishlab chiqarish 
dasturi, buyurtmalar hajmi o‘z navbatida, talabning mavsumiyligi, tovarlarni ilgari surish va 
hokazolarga bog‘liq bo‘ladi; 
•
moliyaviy majburiyatlarni bajarish uchun zarur bo‘lgan aylanma mablag‘lar, ular daromadlar 
va xarajatlarning mo‘ljallari asosida hisoblanadi. 
6.2-rasm. Korxona va marketing strategiyasi darajasidagi rejalashtirish jarayoni 
Savdo korxonasi va marketing strategiyasi darajasidagi rejalashtirish jarayoni 6.2-rasmda berilgan. 

---

6.3-rasm. Korxona (firma)ning marketing faoliyati jarayoni 
Strategik rejalashtirish jarayonida raqobatdoshlik tahlili, firmaning kuchli va kuchsiz tomonlari, 
firma uchun bozor mavqeyi tahlili, obro‘li raqobatchilar tahlili, sotish tizimiga yorib kirish tahlili, 
shuningdek kommunikatsiya dasturi tahlil qilinadi. Agar firma maqsadi tovarni ishlab chiqarishni 
kengaytirish strategiyasiga mos kelsa, unda keyingi strategik yo‘llar bo‘lishi mumkin: segmentlar 
uchun yangi tovarlarni yaratish, jami bozorlarni qamrab olish uchun markalar sonini uzluksiz 
o‘stirish, qo‘shimcha tovarlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini egallash va h.k. 

---

6.4-rasm. Korxonaning ishlab chiqarish va bozor imkoniyatlarini baholash 
Agar firmaning maqsadi bozorni strategik rivojlanishini amalga oshira borib sotish hajmini 
o‘stirishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, quyidagi strategik yo‘llarni ko‘rib o‘tishi mumkin: sotish joylarini 
kengaytirish, potensial mijozlar sonini o‘stirib sotish, intensivligini oshirish.