1-mavzu. Qadimgi dunyo iqtisodiy goyalari

Chandragupta I
podsholigi davrida podsho 
maslahatchisi 
Kautile Bishnugupta
tomonidan yozilgan degan fikr bor). Unda 
qulchilikni mustahkamlash asosiy vazifa qilib qo'yilgan. Qulchilik eng past 
tabaqalarga xos narsa deb sanaladi. Bu asarda «
buyumning qiymati
» muammosi 
ko'tarilgan, qiymat miqdori «ish kunlari» bilan belgilangan, rag'batlantirish esa 
mehnat natijalariga mos ravishda belgilanishi kerak, deyilgan.
Bu asarda davlatni boshqarish bo'yicha takliflar berilgan bo'lib, bir qancha 
iqtisodiy g'oyalar ham ilgari surilgan. Masalan, unda mahsulotning bozor bahosi 
bilan uning tabiiy qiymati o'rtasidagi farq aytilgan. Tovarga bo'lgan ehtiyoj 
ortganda, uning bahosi qiymatdan oshib ketishi mumkin, deyilgan. Savdo bilan 
shug'ullanuvchilarga alohida urg'u berilgan bo'lib, foyda masalasi ko'tarilgan, 
foydaning miqdori tovar bahosiga (boshqa harajatlar qatorida) qo'shilib, mahalliy 
mahsulot uchun 5, chetdan kelgan tovarlar uchun 10 foiz (import o'sha davrda ham 
afzal) qilib belgilangan.

---

Davlatning iqtisodiy ishlarga aralashuvi qo'llab-quvvatlangan. Qishloq 
xo'jaligiga alohida e'tibor berilgan, bo'sh erlar xalqqa bo'lib berilishi va soliq 
to'lash zarurligi, sug'orish inshootlari qurishga e'tibor haqida so'z yuritiladi. 
Umuman, davlat mamlakatning ishlab chiqaruvchi kuchlarini rivojlantirishi kerak, 
degan g'oya markaziy o'rinni egallaydi. (Hozirgi davrdagi J.M.Keyns va 
institutsionalizm tarafdorlari fikri bilan solishtiring.)
Moliya sohasida daromad solig'iga katta e'tibor berilgan. Davlat ba'zi ishlarni 
rivojlantirishi uchun moddiy va ma'naviy yordam berishi kerak, deyilgan. 
Mahsulotga baho belgilash, davlatning boyishini ta'minlash (foydani oshirib, sarf-
harajatni kamaytirish), hisob-kitobni tartibga solish, har xil o'g'irliklarga qarshi 
kurashish kerakligi belgilangan. Shu tamoyillarni amalga oshirish tufayli 
jamiyatdagi norozilik, tengsizlik yo'qoladi, deyilgan.
Qadimgi Hindistonda yaratilgan 
«Veda»
larda ham bir 
qancha muhim iqtisodiy g'oyalar keltirilgan. Respublikamiz 
olimlarining tadqiqotlariga ko'ra, 
zardushtiylik (zoroastrizm)
dinining (islomgacha) muqaddas kitobi bo'lgan