1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

6.10-rasm. Val (a) va teshikni (b) ishlashda to‘g‘irlab bo‘ladigan 
nuqson bilan stanokni sozlash. 
 
To‘g‘irlab bo‘lmaydigan yaroqsiz detal hosil bo‘lmasligini kafolatlash uchun 
taqsimlanish egri chizig‘i cho‘qqisini sozlash xatoligi (
c
) qiymatiga u yoki bu 
yoqqa suriladi. 6.10-rasmdan ko‘rinib turibdiki, 
(6.24) 
Ehtimollar nazariyasi asosida quyim maydonidan chetga chiqib ketgan 
detallar soni (egri chiziq bo‘yicha-yuza) Laplas funksiyasi asosida topiladi: 
(6.25) 
bu yerda 
(6.26) 
Ma’lumki, Laplas funksiyasining yechimi –σ va 
Xo
larning konkret 
qiymatlariga bog‘liq emas, balki ularni nisbatiga bog‘liq. 
x
a
, (
x
b
) hamda 
z
a
, (
z
b
,) larning qiymatlariga qarab x
a
yoki x
b 
qiymatlariga qarab 
ilovadagi jadvalga qarab A yoki B yuzalar o‘lchami aniqlanadi. 
Bu holda qayta ishlashni talab qiluvchi detallar soni Q (%da) quyidagi ifoda 
bo‘yicha aniqlanadi. 
(6.27) 

---

132 
Misol: quyidagi sharoit uchun qayta ishlashni talab qiladigan detallar soni 
(%) aniqlansin: 
; σ=0.025 mm; 
0.02 mm 
Yechimi: 
Ilovadagi jadval asosida z
b
= 2 tegishli 
ni aniqlaymiz 
0,0793 
Ifoda (9.27) bo‘yicha: 
Q=[0.5-[
] 100 =(0.5-0.0793) 100=42%
(6.28) 
Bizning sharoit uchun 42% detallar to‘g‘irlanib bo‘ladigan nuqsonli detallar 
bo‘lib, ular takror ishlashni talab qiladi. 
6.6. Yig‘ish davrida hosil bo‘ladigan xatoliklar 
 
Mashinalarni yig‘ishda o‘ziga xos xatoliklar vujudga keladi. Yig‘ish davrida 
xilma-xil xatoliklar yig‘indisi vujudga keladi va mashinani ishlash sifatiga ta’sir 
qiladi. Bu xatoliklarni ekspluatatsiya qilinayotgan mashinaning ishdan chiqish 
jadalliligiga (λ) ta’sirini 6.11-rasmda ko‘rsatilgan egri chiziqlar bilan tushuntirish 
mumkin bo‘ladi.