1-tema. Buxgalteriya esabiniń predmeti hám metodi

Buxgalteriya esabınıń usilları dep, oniń predmetin úyreniwge karatilǵan usillar jiyindisina aytıladi. Ayirim usillar oniń elementleri dep ataladi hám olar tómendegilerden ibarat.

• 
  Hújjetlestiriw
  

• 
  Inventarizaciya
  

• 
  Bahalaw
  

• 
  Kalkulyaciya
  

• 
  Schetlar sistemasi
  

• 
  Eki jaqlama jaziw
  

• 
  Buxgalteriya balansı hám esabat.
  

Buxgalteriya esabı júz berip atirǵan xojalıq aylanısların hújjetlerde úzliksiz hám uliwma sáwlenlendiriwden baslanadi. Hújjetlestiriw - bul payda bolǵan aylanısti dáslepki dizimge aliw usili bolip tabiladi. Hújjetlerde xojalıq aylanıslarıniń mazmuni, olardiń muǵdari hám sapasi haqqındaǵı maǵliwmatlar sáwlelendiriledi. Hújjetlerde sáwlelendirilgen xojalıq aylanıslarıniń tuwriliǵı ushın juwapker tárepler imzaları menen tastıyıqlanip, olardiń dáliylewshi kúshi támiyinlenedi.
Hújjetlestiriw - buxgalteriya esabı maǵliwmatlarıniń aniqliǵın hám isenimliligin támiyinley turip, múlklerdiń saqlaniwin qatań qadaǵalaw, únemlilikke ámel qiliw hám xojalıq xizmeti processinde qarjılardan maqsetli paydalaniwdiń zárúr shárti bolip tabiladi. Buxgalteriya esabı maǵliwmatları bar qarjılar menen birdey bolıwi kerek. Bunday birdeylikti támiyinlew ushın waqti-waqti menen inventarizaciya ótkizip turiw kerek.
Inventarizaciya - bul sanaw, tartiw, ólshew hám basqa jollar menen kárxana mal-múlkin dizimge aliw, alinǵan maǵliwmatlardi buxgalteriya maǵliwmatları menen salistirip, aniqlanǵan kemshilik, artiqsha shiǵıw, nabitgershilik hám basqalar túrindegi pariqlardi hújjetler tiykarinda rásmiylestiriw, bul pariqlardiń sebeplerin hám ayipker adamlardi aniqlawdan ibarat.
Buxgalteriya esabında kárxana qarjıların sáwlelendiriw ushın hújjetlerde esapqa alinǵan xojalıq aylanıslarıniń natural hám miynet ólshemi kórsetkishlerin pul kórinisinde bahalaw kerek. Bahalaw - bul hújjetlerde kórsetilgen xojalıq aylanısların pulda kórsetiw usili. Ol hár qiyli nárselerden quralǵan xojalıq qarjıların birden-bir pul kórinisinde kórsetiw imkánin beredi. Kárxanalar qarjıların bahalawda olardiń haqiqiy óndiris yamasa satip aliwdiń ózine túser bahasi tiykar boladi. Hújjetlerde sáwlelendirilgen hám pulda bahalanǵan barlıq xojalıq aylanısları buxgalteriya esabı schetlarına jaziladi.