5- mavzu. Bilish falsafasi (gnoseologiya). (2-soat) Bilish amaliyot ijod uyg‘unligi



Yüklə 0,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/26
tarix02.06.2023
ölçüsü0,58 Mb.
#123858
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26
5- mavzu. Bilish falsafasi (gnoseologiya). (2-soat) Bilish amali

SHaxsiy bilim. Bilim shakllari to‘g‘risida so‘z yuritar ekanmiz, M.Polani tomonidan 
ishlab chiqilgan shaxsiy bilim konsepsiyasini chetlab o‘tishimiz mumkin emas. Olim o‘z 
konsepsiyasini tuzishda bilim – anglash mumkin bo‘lgan narsalarni faol o‘zlashtirish, alohida 
mahorat va alohida vositalarni talab qiluvchi harakat, degan tamoyildan kelib chiqqan. 
Madomiki fanni odamlar yaratar ekan, bilish faoliyati jarayonida olinadigan bilimlarni (xuddi 
shu jarayonning o‘zi kabi) odamlardan ajratish mumkin emas. Demak, odamlarni (aniqrog‘i, o‘z 
qiziqishlari, maqsadlari va mo‘ljallariga ega bo‘lgan olimlarni) ular yaratayotgan bilimlardan 
ajratib yoki boshqa odamlar bilan almashtirib bo‘lmaydi.
Ijtimoiy bilim asosan o‘zi o‘rganayotgan borliqning sifat tomonini tavsiflashga qarab 
mo‘ljal oladi. Bu erda hodisalar va jarayonlar miqdor va umumiylik nuqtai nazaridan emas, balki 
sifat va xususiylik nuqtai nazaridan o‘rganiladi. SHu sababli miqdor metodlarining ulushi bu 
erda tabiiy-matematik siklga mansub fanlarga qaraganda kamroq. Biroq bilimning 
matematikalashuvi, kompyuterlashuvi jarayonlari bu erda ham tobora kengroq tus olib 
bormoqda.
«Inson borlig‘i», ijtimoiy bilim predmeti sifatida, o‘ziga xos xususiyatga ega 
bo‘lganligi tufayli, unda matematik apparatdan foydalanish ancha mushkul. Bu sohaga 
matematik metodlarni tatbiq etishga ijtimoiy ob’ektlarning o‘ta individualligi (va hatto 
betakrorligi), sub’ektiv (shu jumladan sof irratsional) jihatlar doimo mavjudligi, nazorat qilib 
bo‘lmaydigan, tasodifiy munosabatlarning ko‘pligi, ma’nolarning mujmalligi, nomukammalligi 
va hokazolar xalaqit beradi.
Biroq bu ijtimoiy fanlarni matematikalashtirish mutlaqo mumkin emasligidan dalolat 
bermaydi. Bu borada toq to‘plamlar nazariyasiga katta umid bog‘lanmoqda. Toq to‘plamlar 
deganda chegaralari aniq bo‘lmagan to‘plamlar tushuniladi, bunda elementlarning mazkur 
to‘plamga mansubligidan unga mansub emasligiga o‘tish keskin emas, balki asta-sekin yuz 
beradi.



Yüklə 0,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin