Anar İsayev Ramil Rəhimov

Rey 
 
Nişapur 
 
Isfahan 
 
Malazgird döyüşündə 
Bizans ordusu məğlub 
edildi
 
Anadolu həmişəlik 
türk yurduna çevrildi 
 
―Müsəlmanların 
xilaskarı‖ və ―İslamın 
nuru‖ adını aldı
 
 
Bağdatda Nizamiyyə 
mədrəsəsi quruldu 
 
 
Alp Arslanın hakimiyyəti
 
 
 
Malazgird
 döyüşü 
1071-ci il, Malazgird döyüşü
 

 
88 
 
Səlcuq  imperiyasında    ticarətin  inkişafına  xüsusi  diqqət  verilirdi. 
Məlikşah  dövründə  ticarətin  canlanması  üçün 
aşağıdakı tədbirlər həyata keçirildi: 
 
Vahid çəki, ölçü və pul sistemi tətbiq olundu. 
 
Tacirlər bəzi rüsumlardan azad edildi. 
 
Səlcuq imperiyasının tənəzzülü 
Sultan I Məlikşahdan  sonra  Səlcuq imperiyası zəiflədi    və  ayrı-ayrı əmirlər arasında ara müharibələri başlandı. 
Buna  görə  də  Xaç  (səlib) yürüşləri zamanı  avropalıların qarətçi  yürüşlərinin qarşısını almaq  mümkün olmadı.  Səlibçilər 
Suriyanı ələ keçirərək Qüdsü ələ keçirdilər. Sonuncu Səlcuq sultanı Səncərin (1118-1157) hakimiyyəti zamanı dövlətin 
ərazi  bütövlüyü  pozuldu.  Uzunsürən  ara  müharibələri,  saray  çəkişmələri, qiyamlar,  vergilərin  çoxluğundan  narazı  olan 
kəndlilərin və sənətkarların üsyanları Səlcuq dövlətini zəiflətdi. Səncərin ölümündən sonra Səlcuq imperiyası süqut etdi 
və onun ərazisində Kirman, Konya, Suriya, İraq Səlcuq sultanlıqları, Azərbaycan Atabəyləri,  Kiçik Asiyada bir sıra 
əmirliklər yarandı. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Türk sərkərdəsi Səlcuqun adından 
yaranmışdı 
 
 
 
 
 
 
Bütün Xorasan və Xarəzmi ələ 
keçirmişdi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Paytaxtı Nişapur, Rey və İsfahan 
şəhərləri olmuşdu
 
 
 
 
 
 
Bağdad da daxil olmaqla İraqı 
tutmuşdu 
 
 
Əsas hücum hədəfi Bizans idi 
 
 
 
 
 
 
Uc torpaq mülkiyyət forması 
meydana gəlmişdi 
 
 
 
Rəvvadilər və Şəddadilər vassal 
asılılığına salmışdı
 
Dəndənakan döyüşündə Qəznəviləri 
məğlub etmişdi
 
 
 
 
 
Vahid çəki, ölçü və pul sistemi tətbiq 
olunmuşdu 
 
 
 
 
 
 
 
Oğuzların qınıq 
boyundan idi 
 
 
1038-1157-ci illərdə 
mövcud olmuşdu 
 
İmperatorluğun banisi I Toğrul idi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Səlcuq 
imperiyası 
 
Toğrul bəy 
 
Malazgird döyüşündə Bizansı məğlub edərək Anadolunu türk torpağına çevirdi, 
«İslamın nuru» adını aldı 
 
Alp Arslan 
Məlikşah 
 
Ankara tutuldu, paytaxt İsfahana köçürüldü, vahid çəki, ölçü və pul sistemi tətbiq 
olundu
, tacirlər bəzi rüsumlardan azad edildi 
Sultan Səncər 
 
 
Dövlətin ərazi bütövlüyü pozuldu, Böyük Səlcuq imperatorluğu faktiki olaraq ayrı-
ayrı müstəqil dövlətlərə parçalandı 
 
Böyük Səlcuq imperatorluğunu yaratdı, Dəndənəkan döyüşündə qəznəviləri məğlub 
etdi, Bağdadı tutarq «Qərbin və şərqin hökmdarı» titulunu aldı 
 
Böyük Səlcuq imperatorluğunun tənəzzülünün səbəbləri 
 
 
1157-ci il 
Feodal ara müharibələri 
 
Saray cəkişmələri 
 
Xaç (səlib) yürüşləri 
 
Natural təsərrüfatın hökmranlığı 
 
kəndlilərin və ənətkarların üsyanları 
 

 
89 
 
Hindistan. Dehli sultanlığı (1206-1526). Böyük Moğol dövləti (1526-1858) 
 
Hindistanda Qupta sülaləsinin hakimiyyəti 
IV  əsrdə  Hindistanda  Qupta  sülaləsi  hakimiyyətə  gəldi.  Qupta 
sülaləsinin hakimiyyət dövrü  «Hindistanın qızıl əsri» adlanır. Bu dövrdə 
ədəbiyyat, incəsənət və memarlıq inkişaf etdi. V əsrin sonunda: 
 
Qupta dövləti parçalandı. 
 
Qupta hökmdarları Ağ hunların asılılığı altına düşdülər. 
 
VI-XIII əsrləri əhatə edən feodal dağınıqlığı dövrü başladı. 
Kasta  sistemi,  ölkənin  çoxmillətli  olması  və  müxtəlif  dini 
etiqadların mövcudluğu ölkədə feodal pərakəndəliyini gücləndirirdi. 
Qupta  imperiyasının  dağılması  nəticəsində  Hindistanda  70-ə  qədər 
müstəqil kiçik dövlət qurumları yarandı. Belə dövlət qurumlarının başçıları 
olan  racələr  hərbi  xidmət  əvəzində  torpağın  bir  hissəsini  kəndlilərlə 
birlikdə yaxın adamlarına paylayırdılar. Verilən torpaqlar irsən keçirdi.  
Hindistanda  da  kəndlilər  töycü  ödəyir  və  müxtəlif  mükəlləfiyyətlər 
daşıyırdılar.  Hindistanın  qərbində  çoxlu  liman  şəhəri  var  idi.  Burada  olan 
bazarlarda yerli və xarici mallar satılırdı.  
Parça, ədviyyat, boyalar və zərgərlik əşyaları almaq üçün buraya Çindən, Afrikadan və Ərəbistandan tacirlər gəlirdilər. 
Hindistanla ticarətdə ərəb tacirləri əsas rol oynayırdılar. Hindistan limanlarında onların daimi məskənləri var idi. Avropa 
səyyahları nadir hallarda Hindistana gəlib çıxa bilirdilər. 
 
Ərəblərin Hindistana yürüşü 
VIII əsrin əvvəlində Hindistan ərəblərin  yürüşünə mğruz qaldı. 
Ərəb işğalları nəticəsində: 
 
Hindistanın qərbi ərəblər tərəfindən işğal edildi. 
 
 Hindistanda  iki ərəb əmirliyi - Mənsurə və Multan 
müsəlman
 əmirlikləri yarandı. 
 
Hindistanda yayılmağa başlayan İslam dini yerli dinləri sıxışdırıb aradan çıxardı. 
 
İslam mədəniyyəti Hindistanda yayılmağa başladı. 
 
QEYD:
 Ərəblərin Hindistanı qısa müddətdə işgal etməsinin səbəbi ölkədə feodal pərakəndəliyin mövcud olması idi. 
Ərəb işğalları nəticəsində yaradılan Mənsurə və Multan əmirliklərini ərəb əmirləri idarə edirdilər. 
 
Qəznəvilərin Hindistana yürüşləri 
Hindistanın  feodal  pərakəndəliyindən  istifadə  edən  Qəznəvi  hökmdarı  Sultan  Mahmud  XI  əsrin  əvvəllərində 
Hindistana 17  dəfə yürüş etdi. Sultan Mahmudun Hindistana yürüşləri nəticəsində: 
 
Kəşmir, Pəncab və Qucarat əyalətləri Qəznəvilər dövlətinin tərkibinə qatıldı. 
 
Hindistanın şimalında türk-müsəlman əhalinin məskunlaşması və bu yerlərdə İslam dininin yayılması gücləndi. 
 
Hindistanda Dehli sultanlığının yaranması 
XII  əsrdə  türk 
tayfaları  Hindistan  ərazilərinə  aramsız  yürüşlər  edirdilər.  Bu  hücumların  nəticəsində  1206-cı  ildə 
türk sərkərdəsi Qütbəddin Aybək (1206-1210) Hindistanı tutaraq burada Dehli sultanlığının əsasını qoydu. Dehli sultanlığı 
Hindistan ərazisində müsəlman türklərin yaratdığı ilk ən böyük dövlət idi. 
Qütbəddin Aybək Hindistanda möhkəmlənmək məqsədilə İslamın və türk dilinin yayılmasına can atdı. Müasirləri 
qeyd edirlər ki, sultan türk dilini bilməyən məmurları bu dili öyrənməyə məcbur edirdi.
 
 
Dehli sultanlığında Şəmsiyyə sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsi 
Qütbəddin  Aybəkin  ölümündən  sonra  hakimiyyətə  kürəkəni  Eltutmuş  xan 
(1211-1236)
 
gəldi. 
Eltutmuş  xanın 
hakimiyyətə  gəlməsi  ilə    Dehli  sultanlığında  Şəmsiyyə  sülaləsinin  hakimiyyəti  başladı.
 
Eltutmuş  xanın  hakimiyyəti 
dövründə: 
 
Dehli sultanlığının ərazisi xeyli genişləndi. 
 
Pəncabın böyük hissəsi - Multan və Lahor işğal edildi. 
 
Qəznəyə qədər olan ərazilər dövlətin tərkibinə qatıldı.
 
Eltutmuş  xandan  sonra  hakimiyyətə  onun  qızı,  müsəlman  və  türk  tarixində  nadir  qadın  hökmdarlardan  olan 
Raziyyə sultan (1236-1240) gəldi. 
 
 
 
 

 
90 
 
Dehli sultanlığının idarəetmə sistemi 
Dehli sultanlığı  feodal monarxiyası  idi.  Dövlətin başında  qeyri  məhdud hakimiyyətə  malik  sultan  dururdu. Dehli 
sultanlığında sultandan sonra ikinci vəzifəli şəxs baş vəzir sayılırdı. Baş vəzir aşağıdakı işlərə rəhbərlik edirdi: 
 
Dövlət idarələrinə. 
 
Hərbi işlərə. 
Dehli sultanlığı inzibati cəhətdən vilayətlərə, vilayətlər isə dairələrə bölünürdü. Vilayətlər sultan tərəfindən birbaşa 
təyin  olunan  valilər  tərəfindən,  dairələrsə  birbaşa  vali  tərəfindən  təyin  edilmiş  rəislər    tərəfindən  idarə  olunurdu.  Dehli 
sultanlığında məhkəmə işlərinə qazilər başçılıq edirdi.  
 
 
 
 
Dehli sultanlığında torpaq mülkiyyət formaları 
XIII-XIV əsrlərdə Dehli sultanlığında aşağıdakı torpaq mülkiyyət formaları mövcud olmuşdur: 
 
Dövlət – gəliri birbaşa dövlət xəzinəsinə daxil olan torpaq mülkiyyət forması idi.
 Dehli sultanlığında əsas 
torpaq mülkiyyətçisi dövlət hesab olunurdu. 
 
Xass – sultan ailəsiə mənsub olan torpaqlar idi. 
 
İqta  -  türk  mənşəli  sərkərdə  və  məmurlara  sultan  tərəfindən  verilən  torpaq  mülkiyyət  forması  idi. 
Bu 
torpaqların 
sahibi “zəmindar” adlanırdı. 
 
Vəqf – müsəlman ruhanilərinin və məscidlərin saxlanılması üçün sultan tərəfindən ayrılan torpaqlar idi. 
 
İcma – 
İcmalara məxsus ümumi torpaqlar (otlaqlar, qəbiristanlıqlar və.s) idi.
 
 
Dehli sultanlığının süqutu 
XVI  əsrin  əvvəllərində  Hindistanın  ən  böyük  dövləti  olan  Dehli  sultanlığı  dağınıqlıq  dövrü  keçirirdi.  Əmir 
Teymurun yürüşləri dövləti daha da zəiflətmişdi. Bu vəziyyət ölkə iqtisadiyyatına ziyan vurur, vahid daxili bazarın, iqtisadi 
əlaqələrin yaranmasına mane olurdu. 
Ümumilikdə, Dehli sultanlığının tənəzzülünün səbəbləri aşağıdakı amillərlə bağlı  idi: 
 
Daxili çəkişmələr. 
 
Əmir Teymurun yürüşü. 
1526-cı  ildə  Babur  şah  Dehli  sultanlığının  varlığına  son  qoyaraq  onun  yerində  müsəlman-türk  mənşəli    Böyük 
Moğol imperatorluğunu yaratdı. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Vilayətləri idarə 
edirdi, sultan 
tərəfindən 
birbaşa təyin 
olunurdu 
 
Vali 
Baş vəzir 
Dövlətin başında 
duran və qeyri 
məhdud hakimiyyətə 
malik şəxs idi 
 
Sultan 
Dehli sultanlığının idarəetmə sistemi 
 
Sultandan sonra 
ikinci vəzifəli şəxs 
idi. Dövlət 
idarələrinə, hərbi 
işlərə rəhbərlik 
edirdi 
 
Rəis 
Dairələri idarə 
edirdi, birbaşa 
vali tərəfindən 
təyin edilirdi 
 
Qazi 
Məhkəmə 
işlərinə başçılıq 
edirdi 

 
91 
 
 
Böyük Moğol dövlətinin yaranması Əkbər şahın hakimiyyəti 
XVI əsrin birinci yarısında Hindistan feodal dağınıqlığı dövrünü yaşayırdı. 
Belə  bir  şəraitdə  ölkədə  müsəlman-türk  mənşəli  Böyük  Moğol  imperatorluğu 
yarandı.  Dövlətin  əsasını  Babur  şah  (1526-1530)  qoymuşdur.    Babur  şah  hələ 
dövlət  yaratmamışdan  əvvəl 
özünü  Əmir  Teymurun  varisi  elan  etmiş  və 
Hindistanın  bir  hissəsini  ələ  keçirmiş,  bu  hadisə  Dehli  sultanlığı  ilə  müharibəyə 
səbəb  olmuşdu.  1526-cı  ildə  Babur  şahla  Dehli  sultanı  arasında  qanlı  döyüş  baş 
verdi. Döyüş nəticəsində: 
 
Babur şah qalib gələrək Aqra şəhərini tutdu 
 
Dehli sultanlığının varlığına son qoyuldu. 
 
Böyük Moğol dövlətinin əsası qoyuldu. 
Babur şah Aqra şəhərini Böyük Moğol dövlətinin  paytaxtı etdi. Babur şah 
Hindistan  incilərinin  yaradıcısı  və  dövlətin  qurucusu  kimi  tarixə  daxil  oldu.  O, 
böyük sərkərdə olmaqla yanaşı, şair, bəstəkar, memar olmuşdur.  
Əkbər şahın (1556-1605)  hakimiyyəti dövründə: 
 
İqtisadi münasibətlərdə sabitlik yaradıldı.
 
 
Moğol dövləti imperatorluğa çevrilməyə başladı.
 
 
Ölkədə əhəmiyyətli islahatlar həyata keçirildi.
 
 
Ticarətin inkişafı və karvan yollarının mühafizəsi  təmin edildi.
 
 
Babur  şahın  dövründə  başlayan  Səfəvi  və  Osmanlı  imperatorları  ilə 
diplomatik əlaqələr davam etdirildi.
 
 
 
 
 
 
 
Dehli və Moğol imperatorluqları üçün oxşar cəhətlər 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dehli və 
 Moğol  
imperatorluğu 
 
Əsas torpaq mülkiyyətçisi dövlət idi 
 
 
Feodal monarxiya dövlətləri idilər 
 
 
Hindistan torpaqlarında yaranmışdılar 
 
Müsəlman-türk sülalələr tərəfindən 
idarə olunurdu 
 
Böyük 
Moğol 
imperatorluğu
 
Əsası Babur şah 
tərəfindən 
qoyulmuşdu 
 
Əkbər şahın dövründə 
imperatorluğa 
çevrilmişdi 
 
Müsəlman-türk 
sülalələr tərəfindən 
idarə olunurdu 
 
Paytaxtı Aqara 
şəhəri olmuşdur 
Hindistan 
torpaqlarında 
yaranmışdı 
 
Ticarətin inkişafına 
qayğı göstərilirdi 
Səfəvi və Osmanlı 
dövləti ilə əlaqələr 
yaratmışdı 
 
Dehli sultanlığının 
varlığına son 
qoymuşdu 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Babur şah 
 
 
Əkbər şah 

 
92 
 
Böyük Monqol imperatorluğu 
 
 
 
Monqolların yaşadığı ərazi və onların məşğuliyyəti 
Monqollar  qədim  zamanlardan  Mərkəzi  Asiyanın  geniş  çöllərində 
(  Kulun-Bugir  gölündən  başlayaraq  Altay 
dağlarının qərb ətəklərinədək olan ərazilərdə) yaşayırdılar. Monqolların əsas məşğuliyyəti köçəri maldarlıq idi. 
 XII əsrdən başlayaraq: monqollara aiddir: 
 
Monqollar arasında qəbilə münasibətləri (ibtidai icma quruluşu) dağılmağa başladı. 
 
Qəbilələr dağıldıqdan sonra 
hərbi təşkilatlar olan 
ordular - birləşmələr yarandı. 
 
Ordunun başında duran  hərbi rəislər – xan titulu daşıyan bahadırlar və noyonlar köçmənləri öz hökmranlığı 
altında birləşdirdilər. 
 
Köçəri maldar tayfalar noyon, bahadır və xanlara məhsulla töycü ödəməyə başladılar. 
Beləliklə XII əsrdə monqollar arasında feodal münasibətləri yarandı. 
 
Monqol dövlətinin yaranması (1206) 
1206-cı  ildə  Onon  çayı  sahilində   
monqol  və  türk  tayfa  əyanlarının 
qurultayı keçirildi. Onon çayı qurultayında: 
 
Monqol dövləti yaradıldı. 
 
Temuçin 
böyük xaqan seçildi və Çingiz adlandırıldı
. 
Monqol dövlətinin ilk paytaxtı Qaraqorum şəhəri olmuşdu.
 
Monqol  dövləti hərbi  demokratiyanı  özündə  birləşdirən  feodal  dövləti  idi. 
Monqol  dövlətində 
ilk 
qanunlar  toplusu  (məcəlləsi) 
«Böyük  Yasa» 
adlanırdı.  
«Böyük Yasa» Çingiz xanın dövründə yaradılmışdı.
 
«Böyük Yasa»
da:
 
 
Monqolların feodal münasibətlərinə keçməsi öz əksini tapmışdı. 
 
Feodalların  imtiyazlarından, 
mülkiyyət,  vergi  və  idarəçilik 
sistemindən bəhs olunurdu.
 
 
Çingiz xanın güclü ordu qurması 
Çingiz  xan  (1206-1227)  qısa  vaxt  ərzində  monqol,  həmçinin  qonşu  türk  tayfalarını  birləşdirdi  və 
  geniş  işğallar 
üçün  güclü  ordu  yaratdı. 
Çingiz  xan  bu 
məqsədlə  itaət  altına  alınan  bütün  torpaqları  verdikləri  əsgərlərin  sayından  asılı 
olaraq tümənlərə, minlərə və yüzlüklərə böldü, 
tayfa başçılarını, hakimləri və noyonları tümənbaşı, minbaşı, yüzbaşı təyin 
etdi. 
Tümən  rəisləri,  minbaşılar  və  yüzbaşılar  Çingiz  xanın  vassalları    idi.  Çingiz  xanın  dövründə  monqol  qoşununun 
özəyini  çevik  süvarilər  təşkil  edirdi. 
Çingiz  xan  güclü  süvari  ordu  ilə  yanaşı,  xüsusi  qoşun  növü  də  yaratdı.  Monqol 
ordusu divardeşən, daş və yanan maye atan mancanaqlar - qurğular ilə təmin edilmişdi.
 Çingiz xanın özünəməxsus hərbi 
strategiya və taktikası var idi. Çingiz xanın hərbi strategiya və taktikasının əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılar idi: 
 
Dəqiq kəşfiyat məlumatları toplamaq. 
 
Düşmənin qüvvələrini parçalamaq. 
 
Çoxsaylı süvari dəstələrlə gözlənilmədən hücuma keçmək. 
 
 
 
 
Çingiz xan 

 
93 
 
 
 
 
Monqol istilaları. Çingiz xanın hərbi yürüşləri 
Çingiz xan dövləti qurduqdan sonra 
qalibiyyətli  
hərbi yürüşlərə başladı. 
Monqolların hərbi yürüşləri nəticəsində: 
 
1207-1211-ci illərdə 
Sibir və Şərqi Türküstanda yaşayan qırğız, merkit, bunyak və uyğur tayfaları 
monqollara
 
tabe edildi.
 
 
1211-ci ildə 
Şimali Çin işğal edildi. 
1215-ci ildə Pekinin monqollar tərəfindən tutulması ilə Şimali Çinin işğalı 
başa çatdırıldı. 
 
1219-1221-ci illərdə monqol ordusu zəngin Xarəzmşah şəhərlərini (
Otrar, Buxara, Səmərqənd, Üzgənc,  Mərv 
və.s) 
ələ keçirdi
. 
 
1220-1222-ci illərdə monqol orduları Cəba və Sabutayın başçılığı ilə Cəlaləddini təqib edərək Şimali İran və 
Cənubi  Qafqaza  yürüş  etdilər. 
Monqolların  Azərbaycana,  İrana  və  Cənubi  Qafqaza  kəşfiyyat  yürüşləri 
gələcəkdə yeni ərazilərin işğalı üçün zəmin yaratdı.
 
 
 
 
 
 
Monqo dövlətinin parçalanması 
1227-ci  ildə  Çingiz  xan  vəfat  etdi.  Çingiz  xan  hələ  sağlığında  dövlətin  ərazisini  övladları  arasında  dörd  ulusa 
bölmüşdü.
 
Çingiz xanın vəfatından sonra
 imperiya bir müddət bütövlüyünü saxladı.
 
XIII  əsrin  ikinci  yarısında, 
Xubilay  xanın  dövründə  Monqol  imperatorluğunda  hakimiyyət  uğrunda  mübarizə 
gücləndi. Xubilay xanın (1264-1294) hakimiyyəti dövründə:
 
 
Paytaxt Qaraqorumdan Pekinə (1264) köçürüldü. 
 
Çinin Cənub hissəsi 
istila
 edildi. 
XIV  əsrin  əvvəllərində  Monqol  dövləti    parçalandı  və  ərazisində  ayrı-ayrı  dövlətlər  yarandı. 
XIII əsrin 40-50-ci 
illərində  Çingiz  xanın  nəvələri  görkəmli  sərkərdə Batı  xan və Hülakü  xan    Qaraqoruma  tabe  olan  güclü  dövlətlər 
yaratdılar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Monqol 
imperatorluğu 
 
Onon qurultayı nəticəsində yaranmışdı 
 
Qanunlar küllüyyatı «Böyük Yasa» 
adlanırdı 
 
Bütün Çini istila etmişdi 
Dövlət dörd ulusa bölünürdü 
 
1207-1211-ci illərdə monqolların itaət altına aldığı xalqlar 
 
uyğurlar 
buynaklar 
 
qırğızlar 
merkitlər 
 
Çoxsaylı süvarilərlə qəfildən hücuma keçmək
 
Düşmənin qüvvələrini parçalamaq 
Dəqiq kəşfiyat məlumatları toplamaq 
Çingiz xanın  
hərbi strategiyası 
 

 
94 
 
Qızıl Ordu dövləti (XIII əsrin 40-cı illəri – XVI əsrin əvvəlləri) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qızıl Ordu dövlətinin yaranması 
XIII  əsrin  40-cı  illərində  Batı  xanın  başçılığı  ilə  monqol  işğalları  nəticəsində  Şərqi 
Avropada Qızıl Ordu dövlət yarandı. 
Dövlətin banisi Batı xan olmuşdur. XIII əsrin sonlarında 
Qızıl  Ordu  Monqol  imperatorluğu  ilə  əlaqələrini  tamamilə  kəsərək  müstəqil  siyasət  yürütməyə 
başladı. Qızıl Ordu geniş bir əraziyə  malik dövlət idi. 
Rus knyazlıqları isə Qızıl Ordu dövlətinin 
tərkibində  olmasalar  da,  ondan  vassal  asılılığında  idilər.  Qızıl  ordunun  ilk  paytaxtı  Saray-Batı 
sonra isə  Saray-Bəkrə 
şəhəri olmuşdu. 
Qızıl Ordu dövlətində əhalinin və  qoşunun əsas hissəsini 
türklər təşkil edirdi.  Qızıl Ordu xanlarının fərmanları türk dilində yazılırdı.
 Qızıl Ordu dövlətində