Auditorun seçməsi və auditor yoxlamasının sənədləşdirilməsi Auditorun seçməsi Аuditоr sübutlаrı və аnаlitik prоsedurlаr

3.Nəzarət metodları

Auditin vəzifələrinin yerinə yetirilməsi və səmərəli qiy­mət­lən­­diril­mə­­­si üçün müxtəlif metodlardаn istifаdə оlunur. Auditin metodu onun qarşısında duran əsas məq­səd­lə­rə çatmaq üçün tət­biq edilən vasitə və üsullardır. Yuxarıda qeyd et­dıyımiz kimi, audıtin predmeti çохşaxəli məqsədə malikdir. Bu məqsədlərə çatmaq üçün və audıtin qarşısında duran vəzifələri həll etmək üçün müxtəlif spesifik metod və üsullardan da istıfa­də edilə bilər. Auditin metod və metodlar sistemi zəngindir və bu sis­­­te­mə aşağıdakılar aiddir:

• 
  faktiki yoxlama;
  
• 
  sənədli yoxlama;
  
• 
  arifmetik hesablama
  
• 
  sorğu;
  
• 
  şəxsi müşahidə;
  
• 
  qarşılıqlı üzləşmə
  
• 
  alternativ maliyyə-hesabat sənədlərinin hazırlan­ması;
  
• 
  sənədlərin texniki ekspertizası;
  
• 
  maddi ekspertiza;
  
• 
  başdanbaşa üzləşdirmə;
  
• 
  analitik testlər;
  
• 
  müayinə;
  
• 
  xüsusi yoxlama və s.
  

Ənənəvi analitik prosedurlar

• 
  müqayisə üsulu;
  
• 
  balans əlaqələndirmə üsulu;
  
• 
  nisbi və orta kəmiyyətlər üsulu;
  
• 
  qruplaşdırma üsulu;
  
• 
  indeks üsulu;
  
• 
  zəncirvari yerdəyişmə üsulu;
  
• 
  fərq üsulu və s.
  

Müqayisə üsulundan istifadə etməklə faktiki məlumatların biznes-planın, ötən ilin və yaхud əvvəlki illərin müvafiq iqtisadi göstəriciləri ilə müqayisə edərək onların dinamikası müəyyən edilir. Müqayisə üsulunun tətbiqinin əsas şərtləri aşağıdakılardır:

• 
  müqayisə olunan göstəricilər eyni cinsli olmalıdır;
  
• 
  göstəricilər müqayisə səviyyəsinə gətirilmədir;
  
• 
  göstəricilər eyni ölçü vahidi ilə göstərilmədir.