Ayələrin Tərcüməs(n)i
İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gel me niz de ğil dir, amma iyi lik sa kı nandır. Ev le re ka pı lar dan gi rin
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Və Al lahtan sa k ı nın, umu lur ki kur tu lu şa erer si niz.
- AYE T İN h ədislər IŞI ĞIN DA AÇIK LA MA SI
- ayələrin tərcüməs(n)i
- 192- Əgər vaz ge çer ler se şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir.
- 194- Ha ram ay, ha ram aya kar şı lık tır; hür met ler də kar şı lık lı dır. Si ze zul me de ne siz də zul met ti
- 195- Al lah yo lun da in fak edin/əldə et, el le ri niz i teh li ke ye at ma y ın v ə iyi lik edin/əldə et, şüp he siz Al lah iyi lik eden le ri se ver.
- 190) Si zin le sa va şan la ra kar şı Al lah yo lun da sa va şın.
- Və aşı rı git me yin. El bet te ki Al lah aşı rı gi den le ri sev mez.
- 191) On la r ı, bul du ğu nuz yer de öl dü rün v ə si zi ç ı kar dık la rı yer den siz d ə on la r
- On lar si ze kar şı sa va şın ca ya ka dar siz Mes cid-i Ha ram ya nın da on lar la sa vaş ma yın. Əgər si zin le sa va şır larsa, on lar la sa va şın. Böy le dir kafir le rin ce za sı.
- 192) Əgər vaz ge çer ler se, şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir.
|
İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gel me niz de ğil dir, amma iyi lik sa kı nandır. Ev le re ka pı lar dan gi rin. Ri va yet ler de vur gu lan dı ğı na gö re, ca hi li ye dö ne min de ba zı Ərəb top lu luk la rı həcc ama cı ilə ih ra ma gir dik le ri za man, bir şe ye ih ti yaç duy duk la rı za man ev le ri ne ka pı la rın dan gir mez ler di. Ak si ne ev le ri nin ar ka la rın dan bir de lik açar, ora dan gi rer ler di. İslam ge lin ce bu uy gu la ma yı ya sak la dı və ev le re ka pı lar dan gi ril me si ni em ret ti. Ayəs(n)i ke ri me nin ini şi də bu cür uy gu la ma nın var lı ğı ilə ör tüş mek te dir. Bir ba kım dan, ile ri de nak le de ce ği miz və ayet le rin eniş se be bi ni içe ren ri va yet le re də gü ve ne bi li riz. Bu ko nu da ki ri va yet ler ol ma say dı, o za man şu nu söy le mek müm kün olur du: "İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gel me niz de ğil dir..." di ye baş la yan ifa de, ilahi emir le rin və din de ya sal laş tı rı lan şe r'i hü küm le rin an cak ya sal laş tı rıl dık la rı şe kil de və orijinalıdaları ko ru na rak ye ri ne ge ti ri le bi le ce ği ni vur gu la ma ya yö ne lik bir ki na ye dir. Do la yı sıy la, həcc, an cak ken di si üçün ön gö rü len ay lar da ifa de edi le bi lir. Oruc an cak Ra ma zan ayın da tu tu lur. Cüm le bu şe kil de al gı lan dı ğı za man, aye tin baş kıs mı nı bü tün le yen bir ni te lik ka zan mış olar. Bu du rum da şöy le bir an lam el de et miş olu ruz: Söz mövzusu ay lar, bu çer çe ve de ya sal laş tı rı lan şəri hü küm ler və uy gu la ma lar üçün be lir le nen va kit ler dir. Bu səbəbdən ör ne ğin həcc gi bi bir iba de ti ken di si üçün be lir le nen ay la rın dı şın da ifa et mek ve ya oru cu Ra ma zan ayı nın dı şın da her han gi bir ay da tut mak.. vs. ca iz de ğil dir. Bu na gö re ayəs(n)i ke ri me, bir bü tün ola rak tək bir hük mün açık la nı şı nı kap sa mak ta dır. Nəqli de lil ler ce des tek le nen ilk de ğer len dir me yi əsas al dı ğı mız za man, ev le re ar ka la rın dan ge li şin iyi lik, sö zü edi len uy gu la ma nın di nin onay la dı ğı bir iş ol ma dı ğı na de la let et miş olar. Ak si tak dir de adı ge çen uy gu la ma nın iyi lik ol ma dı ğı nı vur gu la ma nın bir an la mı ol maz dı. Adı ge çen uy gu la ma çir kin bir ca hi li ye ge le ne ği dir. Yü ce Al lah bu ge le ne ğe ya kış tı rı lan iyi lik ni te li ği ni kal dır mış, iyi li ğin an cak "tak va" ol du ğu nu ke sin ola rak vur gu la mış tır. Aye tin ak şı na ba kı lır sa "iyi lik tak va dır" de nil me si ge rek ti ği şek lin de bir dü şün ce zi hin ler de be li ri yor. Hal bu ki bu nun ye ri ne "iyi lik sa kı nan dır" de nil miş tir. Bu kul la nım la er dem li li ğin an cak tav ka ni te li ği ne sa hip ol mak la el de edi le ce ği eyham edi li yor. Boş bir kav ram de ğil, bu ni te li ğe sa hip ol mak kas te dil miş tir, bu yak la şı mı bu aye tin ifa de tar zı də pe kiş ti rir ni te lik te dir. "Yüz le ri ni zi do ğu ya və ba tı ya çe vir me niz iyi lik de ğil dir. Amma iyi lik Al lah'a... iman edəndir." (Ba ka ra, 177) "Ev le re ka pı la rın dan gi rin." ifa de sin de ki əmr, ita a ti ge rek ti ren bir buy ruk de ğil dir. Sa de ce ev le re ka pı la rın dan gir me nin da ha uy gun ola ca ğı nı gös ter me ye yö ne lik tir. Çün kü ev le re ka pı la rın dan gir me alı şı la ge len və ak len də xoş kar şı la nan ge le ne ğe və ev le re gi riş və çı kış üçün uy gun bir yer le rin de in san la rın ka pı yap ma la rın dan um duk la rı ağılı ama ca və ya ra ra uy gun dur. Bu ra da ki em rin ita a ti ge rek ti ren bir buy ruk ol ma ma sı na de lil, ifa de nin akı şı nın ak lın ön gö rü sü ne uy gun ola rak alı şı la ge len uy gu la ma ya tərs düş mek ten baş ka hiç bir ama cı bu lun ma yan kö tü bir ge le ne ği or ta dan kal dır ma ya dö nük ol ma sı dır. Bu səbəbdən, zor la ma söz mövzusu ol mak sı zın, sa de ce, ev le re nor mal gi riş yön te mi ni gös ter mek te dir. Bu ka da rı var ki, di nin bir ge re ği dir di ye, ev le re ar ka la rın dan gir mek ha ram kı lın mış bir bi dat tir. Və Al lah'tan sa kı nın, umu lur ki kur tu lu şa erer si niz. Su re nin ba şın da, tak va ni te li ği nin bütün iman mer te be le ri və bü tün ke mal ma kam la rıy la bağ daş tı ğı nı öğ ren miş tik. Bi lin di ği gi bi bü tün ma kam lar kur tu lu şa və mut lu lu ğa ulaş tı rı cı de ğil dir. An cak ki şi de bu lu nan sa pık lık və şirk özel lik le ri ni gi de ri ci ni te li ği ni ta şı yan son mer te be de olan ma kam lar, in sa nı kur tu lu şa və mut lu lu ğa ulaş tı rır lar. Di ğer ma kam lar isə, sa de ce in sa nı kur tu lu şa yö nel tir ler, bu yo lun so nun da mut lu luk la bu lu şa ca ğı nı müj de ler ler. Bu yüz den yü ce Al lah, "Al lah'-tan sa kı nın, umu lur ki kur tu lu şa erer si niz." bu yu rur ken, te men ni ni te lik li bir ke li me kul la nı yor. Ayet te işa ret edi len "tak va" ilə, bu ayəs(n)i ke ri me de gün de me ge ti ri len xüsusi em re uy ma və ev le re ka pı la rın dan gir me ye iliş kin yer gi si ni göz önün de bu lun du ra rak bu ge le ne ği tərk et me kas te dil miş ola bi lir. AYE TİN hədislər IŞI ĞIN DA AÇIK LA MA SI et-Dürr'ül-Mensur təfsirinin bir ye rin de, İbn Ce rir və İbn Əbu Ha tem İbn Ab bas'ın şöy le de di ği ni ri va yet eder ler: "Xalq Re su lul lah'a (s. a. a) hi lal le ri sor du, bu nun üze ri ne, 'Sa na hi la le ri so rar lar. Də ki: O, in san lar və həcc üçün be lir len miş va kit ler dir.' aye ti in di. İn san lar hi lal ler ara cı lı ğı ilə borç la rı nın va de si ni, ka dın la rın id de ti ni və hac cın vak ti ni bi lir ler." Mən deyərəm ki: et-Dürr'ül-Mensur təfsirində yi ne ay nı an la mı pe kiş ti ren ni te lik te, baş ka ri va yet ler Əbu Ali ye, Ka ta de və di ğer le ri ka na lıy la ak ta rıl mış tır. Bir baş ka ri va ye te gö re in san lar ayın de ği şik şe kil ler de gö rün me si nin se be bi ni Re su lul lah efen di mi ze (s. a. a) sor muş lar. Bu nun üze ri ne söz mövzusu ayə in miş tir. Az ön ce vur gu la dı ğı mız gi bi, so ru yu ayın al dı ğı de ği şik şe kil le re yö ne lik ola rak al gı la ma yı des tek le yen ri va yet le re iti bar et me mek ge re kir. Yi ne et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, Ve ki, Bu ha ri və İbn Ce rir'in Be -ra ka na lıy la bu ha di si tah riç et tik le ri yer/yeyər al mış tır. Arap lar ca hi li ye dö ne min de ih ra ma gir dik le ri za man ev le re ar ka la rın dan gi rer ler di. Bu nun üze ri ne Yü ce Al lah bu aye ti in dir di: "İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gel me niz de ğil dir, amma iyi lik sa kı nandır. Ev le re ka pı la rın dan gi rin." et-Dürr'ül-Mensur təfsirində İbn Əbu Ha tem və Ha kim'in Ca bir ka na lıy la bir di ğer ha di si ri va yet et tik le ri və Ha kim'in ha di sin sa hih ol du ğu nu vur gu la dı ğı iştirak edər. Ku reyş li le re "Hums" de nir di. Bun lar ih ram lıy ken ev le re ka pı la rın dan gi rer ler di. Fa kat en sar və di ğer Ərəb top lu luk la rı ih ram lıy ken ev le re ka pı la rın dan gir mez ler di. Bir bah çe için de, Re su lul lah (s. a. a) bah çe nin ka pı sın dan çı kar ken, en sar dan Qütbə b. Komandir də onun la bir lik te çık tı. Bu nun üze ri ne ora da bu lu nan lar: "Ya Re su lul lah, Kut be b. Komandir günahkar bir in san dır. Se nin gi bi bah çe nin ka pı sın dan çık tı de di ler." Re su lul lah Kut be b. Komandirə dö ne rek: "Ne den böy le yap tın?" di ye sor du. Kut be, "Se nin yap tı ğı nı gö rün ce mən də yap tım." de di Bu nun üze ri ne Re su lul lah "Ah mes bir (Mek keli) in sa nım." de di. O da bu kar şı lı ğı ver di: "Amma be nim di nim də se nin di nin dir." de di. O sı ra da, "İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gir me niz de ğil dir." aye ti in di. Mən deyərəm ki: Bu na ya kın ri va yet ler baş ka ka nal lar ca də ak ta rıl mış tır. Hums "ah mes"in ço ğu lu dur ["humr"un "ah mer" sözünün ço ğu lu ol ma sı gi bi) "ha ma set" kö kün den ge lir və "şid det" de mek tir. Kureyş li le re bu adın ve ril me si, din le ri ne şid det li bağ lı lık la rın dan ve ya di re niş li, çox güç lü və bas kı la rı nın kar şı ko nul maz şid det te ol ma sın dan ile ri ge li yor du. Ri va yet ten an la şıl dı ğı ka da rıy la, Re su lul lah efen di miz (s. a. a) bu olay dan ön ce Ku reyş li le rin dı şın da ki Ərəb top lu luk la rı nın ih ram lıy ken ev le re ar ka la rın dan gir me le ri ne iliş kin ge le ne ği ni onay lı yor du. Bu yüz den: "Ne den böy le yap tın?" di ye, ada mı azar la mış tır. Bu du rum da, ayə na sih ayet ler ka te go ri si ne gi rer. Ya ni, her han gi bir aye te is ti nat et me den ko nul muş ya sal bir hük mü yü rür lük ten kal dı rı yor. Nə var ki, da ha ön ce də vur gu la dı ğı mız gi bi, ayəs(n)i ke ri me, "İyi lik, ev le re ar ka la rın dan gel me niz de ğil dir." bu yu rur ken bu an la yı şı dış lı yor. Ha şa, yü ce Al lah'ın ve ya el çi si nin bir hük mü ya sa laş tır ma la rı, ar dın dan bu hük mü yer me le ri, çir kin li ği ni di le ge tir me le ri, son ra də nes he dip yü rür lük ten kal dır ma la rı dü şü nü le mez. Böy le bir şe yin dü şü nü le me ye ce ği isə ga yet açık tır. Me ha sin'ül-Ber ki adlı əsərdə İmam Məhəmməd Misin (ə.s) "Ev le re ka pı la rın dan gi rin." ifa de siy le il gi li ola rak şöy le de di ği ri va yet edi lir: "Ya ni, han gi iş olur sa ol sun, ona uy gun yol dan, ta raf tan yak la şın."[51] əl-Kafi adlı əsərdə İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ri va yet edi lir: "Va si ler Al lah'a açı lan ka pı lar dır. O ka pı lar dan gir mek ge re kir. Əgər on lar ol ma say dı, Al lah bi lin mez di. Yü ce Al lah on la rı ya ra tıl mış la ra kar şı ka nıt ola rak ön gör müş tür." Mən deyərəm ki: Bu ri va yet, uyar la ma tü rü ne gi rer. Bi rin ci ri va ye tin açık la nı şı na əsas olan an la yı şa da ya nı la rak aye tin so mut mıs dak la rın dan bi ri nin açık lan ma sı dır. Şüp he yox ki, ayəs(n)i ke ri me, an lam və ver di ği me saj iti ba riy le ge nel dir. Bir hadisə üze ri ne in miş ol ma sı onun bu ni te li ği ni or ta dan kal dır maz. "Əgər on lar ol ma say dı, Al lah bi lin mez di." sö zü ilə, va si le rin üst len dik le ri hak kı açık la ma, ek sik siz da vet mis yo nu kas te dil miş tir. Bu sö zün da ha in ce bir an la mı var ki, in şa al lah iler de bu na de ğin me imkanı nı bu lu ruz. Bu iki ri va ye ti des tek le yen bir çox ri va ye tin ol du ğu nu də vur gu la ya lım. ayələrin tərcüməs(n)i 190- Si zin le sa va şan la ra kar şı Al lah yo lun da sa va şın və aşı rı git me yin. El bet te ki Al lah aşı rı gi den le ri sev mez. 191- On la rı, bul du ğu nuz yer de öl dü rün və si zi çı kar dık la rı yer den siz də on la rı çı ka rın. Və fit ne öl dür mek ten be ter dir. On lar si ze kar şı sa va şın ca ya ka dar siz Mes cid-i Ha ram ya nın da on lar la sa vaş ma yın. Əgər si zin le sa va şır lar sa, on lar la sa va şın. Böy le dir kafir le rin ce za sı. 192- Əgər vaz ge çer ler se şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir. 193- Heç bir fit ne (şirk) kal ma yın ca ya və din Al lah'ın olun ca ya qədər on lar la sa va şın. Əgər vaz ge çer ler se, ar tık zu lüm ya pan lar dan baş ka sı na kar şı düş man lık yok tur. 194- Ha ram ay, ha ram aya kar şı lık tır; hür met ler də kar şı lık lı dır. Si ze zul me de ne siz də zul met ti ği ka da rıy la kar şı lık ve rin. Al lah'tan kor kup sa kı nın və bi lin ki Al lah mu hak kak ki, kor kup sa kı nan lar la be ra ber dir. 195- Al lah yo lun da in fak edin/əldə et, el le ri niz i teh li ke ye at ma yın və iyi lik edin/əldə et, şüp he siz Al lah iyi lik eden le ri se ver. ayələrin AÇIK LA MAsı Ayet le rin akı şın dan, bu ayet ler gru bu nun bir ke re de in di ği ni an lı yo ruz və məqsəd, bir he de fi açık la mak tır. Vur gu la nan bu he def də, ilk dəfə Mek ke müş rik le riy le sa vaş ma nın ya sa laş tı rıl ma sı dır. Çün kü bu ayet ler de mü min le ri çı kar dık la rı yer den on la rın də çı ka rıl ma la rı, din den dön dür me amaç lı bas kı la ra, kı sas, sa va şı on la rın baş lat ma dık la rı sü re ce Mes cid-i Ha ram ci va rın da sa vaş baş lat ma ma gi bi ko nu lar gün de me ge ti ri li yor ki, bun la rın tü mü Mek ke müş rik le riy le ya kın dan il gi li dir. Ay rı ca yü ce Al lah sa vaş iz ni ni, kar şı ta ra fın sa vaş elan et me si ilə kay da bağ la mış tır: "Si zin le sa va şan la ra kar şı Al lah yo lun da sa va şın." Bu nun an la mı, şərt gi bi al gı lan ma ma lı dır. Ya ni, "Si zin le sa va şır lar sa, siz də on lar la sa va şın." şek lin de bir an lam çı ka rıl ma ya ca ğı açık tır. Ay rı ca, bu ra da dış la ma ni te lik li bir ka yıt də söz ko nu su de ğil dir, ya ni er kek ler le sa va şın, si zin le sa va şa cak du rum da ol ma yan ka dın və ço cuk lar la de ğil, şek lin de bir an lam doğ ru de ğil dir. Ni te kim ba zı alim ler, bu yan lış lı ğa düş müş ler və ayet ten bu şe kil bir an lam al gı la mış lar dır. Çün-kü sa va şa cak gü ce sa hip ol ma yan lar la sa vaş ma yı ya sak la mak bir ya na, on lar la sa vaş ma nın an la mı yok tur ki "on lar la sa vaş ma yın." şek lin de bir uya rı ya ge rek du yul sun. Ak si tak dir de doğ ru ola nı; du ru mu bun dan iba ret olan lar la sa vaş ma yı de ğil, on la rı öl dür me yi ya sak la mak tır. Ger çek te "si zin le sa va şan lar" fi i li hal bil di rir, xüsusiyyət isə, işa ret ni te li ğin de dir. Bu səbəbdən kas te di len an lam şu dur: "Mümin ler le sa vaş ha lin de olan lar və sa va şı ke di le ri ne he def edi nen ler." Bun la rın də Mek ke müş rik le ri ol du ğu ga yet açık tır. Bu na gö re, tef si ri ni sun du ğu muz ayəs(n)i ke ri me ilə "Ken di le ri ne zul me dil me si səbəbindən, on la ra kar şı sa vaş açı lan la ra, sa vaş ma iz ni ve ril di. Şüp he siz Al lah, on la ra yar dım et me ye güc ye ti ren dir. On lar, yal nız ca 'Rab bi miz Al lah'tır.' de me le rin den do la yı, hak sız ye re yurt la rın dan sür gün edi lip çı ka rıl dı lar." (Həcc, 39-40) ayet le ri ara sın da axış ben zer li ği var dır. Hər iki qrup ayet te şart sız ola rak sa vaş halinde ki müş rik ler le sa vaş ma iz ni ve ril di ği vur gu lan mış tır. Bü tün bun la rın ya nı sı ra ayet le rin be şi də sı nır la rı, bo yut la rı və ge rek le riy le bir tək hük mü açık la ma ya yö ne lik tir. Şöy le ki: "Al lah yo lun da sa va şın." ifa de si hük mün te me li ni oluş tu ru yor. "...aşı rı git me yin" di ye baş la yan ifa de isə, bu hük mü dü zen le me ba kı mın dan sı nır lan dı rı yor. "On la rı öl dü rün." ifa de si də, hük mü ağır laş tır ma, şid det len dir me ba kı mın dan sı nır lan dı rı yor. "Mes cid-i Ha ram ya nın da on lar la sa vaş ma yın." ifa de si nin ge tir di ği sı nır lan dır ma isə mekan la il gi li dir. "Hiç bir fit ne kal ma yın ca ya... ka dar on lar la sa va şın." ifa de si isə, sü re və zaman la il gi li bir sı nır lan dır ma ge ti ri yor. "Ha ram ay…" di ye baş la yan ifa de sa vaş və öl dür me de, kı sas hük mü nün, mis liy le kar şı lık ver me ku ra lı nın yü rür lü ğe gir di ği ni açık la ma ama cı na yö ne lik tir. "İn fak edin/əldə et." ifa de si isə, sa vaş ön ce si maliyyə ha zır lı ğa iliş kin dir. As ker do na tı mı üçün har ca ma da bu lun ma ge re ği ni di le ge tir mek te dir. Bu səbəbdən, bu beş aye tin tək bir me se le ilə il gi li ola rak in miş ol ma la rı və ba zı la rı nın ih ti mal ver dik le ri gi bi bir bir le ri ni nes het me miş ol ma la rı da ha ya kın bir ih ti mal dir. Ba zı kim se le rin ile ri sür dük le ri gi bi, hər aye tin de ği şik bir me sele yi ələ al mış ol ma la rı uzaq gö rü nü yor. He def bir dir. O da mü min ler le sa vaş halında olan Mek ke li müş rik le re kar şı sa vaş ma nın bir ya sa ola rak hük me bağ lan ma sı dır. 190) Si zin le sa va şan la ra kar şı Al lah yo lun da sa va şın. Kı tal və sa vaş, bir ada mın, ken di si ni öl dür mek üçün uğ ra şan bi ri ni öl dür mek üçün uğ raş ma sı dır. Sa va şın Al lah yo lun da ol ma sı isə, sa vaş ma ilə gü dü len ama cın di ni ege men kıl mak, tev hid me sajı nı dörd bir ya na ulaş tır mak tır. Böy le olun ca sa vaş, sırf Al lah rı za sı üçün ya pı lan bir iba det ni te li ği ni ka za nır. İn san la rın mal la rı na və ırz la rı na əl koy mak üçün de ğil. İslama gö re sa vaş bir sa vun ma yön te mi dir. De je ne re ol ma mış fıt ra tın özü ne yer leş ti ril miş meş ru in san hak la rı nı ko ru ma ya yö ne lik tir. İslam'da ki sa va şın bu ni te li ği ni da ha de tay lı bir şe kil de ələ ala ca ğız. Çün kü sa vun ma öz və za tı iti ba riy le sı nır lı dır. Aşı rı git mek isə sı nı rın və had din dı şı na çık mak tır. İfa de nin so nun da, "Aşı rı git me yin. El bet te Al lah aşı rı gi den le ri sev mez." şek lin de bir de ğer len dir me cüm le si nin yer/yeyər al ma sı də bu nu vur gu la ma ya yö ne lik tir. Və aşı rı git me yin. El bet te ki Al lah aşı rı gi den le ri sev mez. Aye tin ori ji na lin de ge çen "te'tedu" hərəkəti, "i'ti da" ke li me sin den olub sı nı rın dı şı na çık mak, de mek tir. Ken di si üçün be lir le nen sı nı rı aşan bi ri üçün "ada və i'te da" ifa de le ri kul la nı lır. Aşı rı git me ye iliş kin ya sak mut lak tır. Bu an la ma ge le bi le cek hər şe yi, hər tu tu mu kap sar. Hak ka da vet et me den sa vaş ma, kar şı ta raf tan ön ce sa va şa baş la ma, ka dın və ço cuk la rı öl dür me, sal dı rı ya son ver me me gi bi. Ay rı ca Pey gam ber efen di mi zin (s. a. a) sün ne tin de işa ret edi len baş ka hu sus lar də söz ko nu su dur. 191) On la rı, bul du ğu nuz yer de öl dü rün və si zi çı kar dık la rı yer den siz də on la rı çı ka rın. Və fit ne, öl dür mek ten be ter dir. Arap lar, "se ki fe, se ka fe ten; bul du, ulaş tı." der ler. Bu na gö re, ayəs(n)i ke ri me, bu ayəs(n)i ke ri me ilə ay nı an la mı pay laş mak ta dır: "Müş rik le ri bul du ğu nuz yer de öl dü rün." (Tev be, 5) Aye tin ori ji na lin de ge çen "fit ne" isə, bir şe yin du ru mu nu sı na ma, de ne me ama cı ilə kul la nı lan vasitə de mek tir. Bu yüz den im ti han və sı na ma ya və bu an la mın ge nel de ken di sin de ba rın dır dı ğı, sa pık lık və şir kin ce za sı olan şid det və aza ba də bu ad ve ril miş tir. Ku ran-ı Ke rim'de, işa ret et ti ği miz bu an lam la rın tü mü üçün də kul la nıl mış tır. Bu ayəs(n)i ke ri me de isə, kas te di len "Al lah'a or tak koş ma və ONun Re su lü nü inkar et me və mü min le re ezi yet et me, iş ken ce uy gu lama"dır. Tıp kı Mek ke li müş rik le rin, Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) hic ret ten ön ce və son ra mü min le re uy gu la dık la rı din den dön dür me amaç lı bas kı lar, iş ken ce ler gi bi. Bu na gö re ayəs(n)i ke ri me yi bu şe kil de yo rum la ya bi li riz: Mek ke li müş rik le re kar şı, var gü cü nüz le sərt dav ra nın. Bu lun duk la rı yer de öl dü rün on la rı. Bu nu yurt la rın dan çı ka na, top rak la rı nı tərk ede ne ka dar sür dü rün. Ni te kim on lar də si ze böy le dav ran mış lar dı. Amma on la rın yap tık la rı da ha şid det liy di. Çün kü on la rın ki fit ne idi ya ni din den dön dür me ama cı na yö ne lik ti. Bu ni te lik li bir şid det se, adam öl dür mek ten da ha be ter dir. Adam öl dür me, ne ti ce de dün ya ha ya tı nın so na er me si dir. Din den dön dür me amaç lı şid det isə, iki ha ya tın ke sil me si ne, iki yur dun (dün ya-ahi ret) də yı kı ma uğ ra ma sı na gətirib çıxarar. On lar si ze kar şı sa va şın ca ya ka dar siz Mes cid-i Ha ram ya nın da on lar la sa vaş ma yın. Əgər si zin le sa va şır larsa, on lar la sa va şın. Böy le dir kafir le rin ce za sı. İfa dede Mes cid-i Ha ram ya nın da sa vaş ma nın ya sak ol du ğu vur gu la nı yor. Bu Mes ci din say gın lı ğı nın ko run ma sın dan do la yı ko nul muş bir ya sak tır. Amma bu nun üçün kar şı ta ra fın də bu ya sa ğa uy ma sı ge re kir. İfa de nin or iji na lin de iştirak edən "fihi" ke li me sin de ki za mir, "Mes cid-i Ha -ram ya nın da" ifa de siy le işa ret edi len məkana dö nük tür. 192) Əgər vaz ge çer ler se, şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir. Aye tin or iji na lin de ge çen "el-in ti ha" sözü, ka çın ma və vaz geç me an la mı nı ifa de edər. Mak sat isə, "Mes cid-i Ha ram ya nın da sa vaş ma" du ru mu na mut lak ola rak son ver me dir. Di ne ita at və İslamı ka bul et me so nu cu gün de me ge len "mut lak ola rak sa va şa son ver me" du ru mu de ğil. Bu ikin ci hu sus, "Əgər vaz ge çer ler se, ar tık zu lüm ya pan lar dan baş ka sı na kar şı düş man lık yok tur." ifa de si nin kap sa mı na gi rer. Amma bu an da üze rin de dur du ğu muz "vaz geç me və ka çın ma" du ru mu, ken di si ne ən/en ya kın olan "Mes cid-i Ha ram ya nın da on lar la sa vaş ma yın." cüm le si ne dö nük tür. Bu na gö re, "Əgər vaz ge çer ler se, şüp he yox ki Al lah…" ifa de si ilə "Əgər vaz ge çer ler se, ar tık zu lüm..." ifa de si nin hər bi ri, bi ti şik ol du ğu cüm le açı sın dan bir ka yıt ni te li ğin de dir. Ya ni, tek rar söz ko nu su de ğil dir. "Şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir." cüm le sin de, hük -me ge rek çe ol sun di ye, se bep mü seb be bin ye ri ne ko nul muş tur. Bu na gö re kas te di len an lam şu dur: Əgər vaz ge çer ler se, (siz də sa vaş tan vaz ge çin, çün kü) şüp he yox ki Al lah ba ğış la yan dır, esir ge yen dir. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|