Az ə rbaycanda Pe şə

“Bağlamaların növlərini sadalamaqla tikilmə üsulunu müəyyən edir” 

Müasir dövrdə ən çox hansı bağlamalar üstünlük təşkil edir? 

Şəkildən istifadə edərək köbəli ilgəyin hazırlanma ardıcıllığını izah edin. 

Qaytanlı ilgəyi hazırlayan zaman parça zolağının 45°-lik bucaq altında kəsilməsinin 
mənası nədir? 

Bağlama yeri zəncirbənd ilə hansı üsullarla hazırlana bilər? 

Gözlü ilgəklərin tətbiqinə dair misal gətirin. 
3.3.1. Tələbə axını prosesində müəyyən əməliyyatları yerinə yetirir 

Axın xəttinin xüsusiyyətləri 
Kütləvi tikiş istehsalında texnoloji prosesin fasiləsizliyi üçün axının formasının, 
gücünün, nəqliyyat vasitələrinin düzgün seçilməsinin böyük əhəmiyyəti vardır. 
Axın formasının seçilməsi müəssisənin şəraitindən, geyimin çeşidindən, 
modanın dəyişkənliyindən, plan tapşırığının həllindən, mövcud istehsal 
əlaqələrindən, binanın ölçüsündən və quruluşundan, texniki təchizatdan, 
texnoloji prosesin və əməyin təşkilindən, işçilərin, mühəndis və texniklərin ixtisasından asılıdır. 
Ümumiyyətlə, axının seçilməsində vahid bir təlimat yoxdur. Çünki hər bir müəssisənin özündə də 
müxtəlif axın formaları tətbiq etmək olar. 
Axın istehsalının əsas göstəricilərindən biri onun işinin ritmliliyidir.
Təşkilati əməliyyatın aparılmasında və ya bir məmulatın işlənilməsində bir işçi üçün müəyyən 
edilmiş (əvvəlcədən hesablanmış) orta vaxta axının ritmi və ya taktı deyilir. 
Texnoloji prosesin ritmliliyinə xüsusi diqqət verilməlidir. Axının məhsuldar işləməsinə nail olmaq 
üçün texniki təminat və əmək rejiminə daim nəzarət edilməlidir. Texniki təchizat rejiminə axın 
xətlərindəki avadanlıqların müntəzəm və lazımi sürətlə işləməsi, alət və tərtibatların, texnoloji xəttin, 
eləcə də parçaların keyfiyyətinin texniki sənədlərin tələblərinə uyğun gəlməsi, isti – nəmləndirmə 
əməliyyatı üçün işlədilən buxarın temperatur və təzyiqinin normada olması daxildir. Təchizat rejiminə 
dispetçer tərəfindən nəzarət edilir.

---

48 
Axındakı əmək rejiminə işçilər kütləvi qaydada riayət etməlidirlər. Onlar axının ümumi ritminə 
görə bir – biri ilə əlaqədardır. Odur ki, kiçik bir intizamsızlıq əmək rejiminin pozulmasına səbəb ola bilər. 
İşçilər icra etdikləri əməliyyatı texniki normaların tələbinə müvafiq ardıcıl və müəyyən müddətdə yerinə 
yetirməyə borcludurlar. Bu rejimlərin tam ödənilməsi hər bir iş yerində və bütün axında prosesin 
ritmliliyini təmin edir. Axında bir növbədə istehsal edilən məhsulun miqdarı və ya işçilərin sayı onun 
mühüm göstəricisi – gücü hesab olunur. Hazırda tikiş müəssisələrində az, orta və çox güclü axınlardan 
istifadə edilir.
Azgüclü axınlar geniş çeşiddə məmulat istehsalına imkan versə də, onlardakı avadanlıqlardan 
tam istifadə edilmir. İşçinin ixtisas dərəcəsi aşağı olduğu üçün istehsalı kompleks mexanikləşdirmə və 
avtomatlaşdırma mümkün olmur. İş vaxtı itkisi çox, əmək məhsuldarlığı az, işlənilmə qiyməti yüksək olur. 
Orta güclü axınlarda isə xüsusi maşınlardan lazımi dərəcədə istifadə edilir. Burada azgüclü axına 
nisbətən əmək məhsuldarlığı 10 – 30 % artır, təşkilati əməliyyatlar vaxt cəhətdən yaxşı uzlaşır.
Çoxgüclü axınlarda əmək bölgüsünə və işçilərin ixtisasından tam istifadə edilməsinə şərait 
yaranır. Ən mütərəqqi iş qaydalarından, müasir avadanlıqdan və istehsalın təşkilinin qabaqcıl 
formalarından istifadə etmək olar. Lakin bu axın xətləri texniki – iqtisadi göstəricilərin yüksəldilməsinə 
maneçilik törədir və idarəetməni çətinləşdirir. Bu baxımdan orta güclü axın xətti az və çox güclü axın 
xəttinə nisbətən daha əlverişlidir. Çünki bu axında yüksək texniki – iqtisadi göstəricilər əldə edilir. 
3.3.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

Emalatxanada tələbə axını yaradılır və hansısa bir məmulatın kiçik hissələri hazırlanır. 

Üç qrupa bölünün və liderinizi seçin. Müəllim qruplara üzərində sual yazılmış iş vərəqləri 
paylayır. Qruplar sualı müəyyən vaxt ərzində vərəq üzərində qısa formada cavablandırır. 
Vaxt bitdikdə vərəqlər lövhədən asılır. Liderlər suallara daha geniş, dolğun cavab verirlər və 
digər tələbələr öz fikirlərini bildirirlər.

İki qrupa bölünün. Hər qrup bir-birinin içində olan iki dairədə oturur. Birinci qrup daxili 
dairədəki stullarda əyləşir, ikinci qrup isə xarici dairədəki stullarda əyləşir. Daxili dairədə 
əyləşmiş tələbələrə müəllim tərəfindən verilmiş mövzu ətrafında müzakirələr aparmaq 
tapşırılır. Bu zaman xarici dairənin iştirakçılarının əsas vəzifəsi müzakirələrin şəffaf və 
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun aparıldığını müşahidə etməkdir. Sonra qruplar yerlərini 
dəyişir və eyni qaydada başqa mövzunun müzakirəsi ilə davam edirlər. 
3.5.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz: