AZƏrbaycan respublikasinin müLKİ prosessual məCƏLLƏSİ MÜNDƏRİcat

qətnamə 
226.1.  Məhkəmə  bir  neçə  iddiaçının  xeyrinə  qətnamə  çıxardıqda,  onlardan  hər  birinə  aid 
olan hissəni və ya tələb hüququnun müştərək olmasını göstərir. 
226.2.  Məhkəmə  bir  neçə  cavabdehin  əleyhinə  qətnamə  çıxardıqda,  cavabdehlərdən hər 
birinin  qətnaməni  hansı  hissədə  yerinə  yetirməli  olmasını  və  ya  onların  məsuliyyətlərinin 
müştərək olmasını göstərir. 
M a d d  ə  2 2 7 .  Qətnamənin tərtibi 
227.1. Məhkəmə qətnaməsi elan edilənədək tərtib olunmalıdır.
91 
227.2.  Müstəsna  hallarda,  xüsusilə  mürəkkəb işlər  üzrə  qətnamənin  nəticə  hissəsi  elan 
edildikdən  sonra  əsaslandırılmış  qətnamənin  tərtib  edilməsi  10  gün  müddətinədək  başa 
çatdırılmalıdır.  Bu  halda  məhkəmə  qətnamənin  nəticə  hissəsinin  elan  olunduğu  gün  onun 
təsdiq olunmuş surətini işdə iştirak edən şəxslərə rəsmi qaydada verməlidir. Sədrlik edən eyni 
zamanda  işdə  iştirak  edən  şəxslərin  əsaslandırılmış  qətnaməni  nə  vaxt  ala  biləcəklərini  elan 
edir. 
92 
227.3.  Məhkəmənin  qətnaməsi  işdə  iştirak  edən  şəxslərə  tərtib  edildikdən  sonra  3  gün 
ərzində rəsmi qaydada verilməlidir. 
93 
M a d d  ə  2 2 8 .  Qətnamədəki yanlışlıqların və ya açıq hesab səhvlərinin düzəldilməsi 
228.1.  Çıxarılmış  qətnaməni  elan  etmiş  hakim,  bu  Məcəllənin  249  və  250‐ci  maddələrində 
nəzərdə tutulmuş əsaslarla ləğv edilmiş qiyabi qətnamə istisna edilməklə, onu ləğv etməyə və 
ya dəyişdirməyə haqlı deyildir. 
228.2. Hakim işdə iştirak edən şəxslərə xəbər verməklə, öz təşəbbüsü ilə və ya işdə iştirak 
edən şəxslərin ərizəsi üzrə, qətnamədə buraxılmış yanlışlıqları və açıq hesab səhvlərini düzəldə 
bilər.  Düzəlişlər  etmək məsələsi  məhkəmə  iclasında  həll  edilir.  İşdə  iştirak  edən  şəxslər 

məhkəmə iclasının vaxtı və yeri haqqında xəbərdar edilirlər, lakin onların gəlməməsi düzəlişlər 
etmək məsələsinə baxmağa mane olmur. 
228.3. Düzəlişlər etmək barəsində məhkəmə qərardadından şikayət verilə bilər. 
M a d d  ə  2 2 9 .  Əlavə qətnamə 
229.1.  İş  üzrə  qətnamə  çıxarmış  hakim,  işdə  iştirak  edən  şəxslərin  ərizəsi  ilə  və  ya  onları 
xəbərdar edərək öz təşəbbüsü ilə aşağıdakı hallarda əlavə qətnamə çıxara bilər: 
229.1.1.  işdə  iştirak  edən  şəxslər tələblərdən hər  hansı  biri  üzrə  sübutlar  təqdim  etmiş  və 
izahatlar vermişlərsə, bu tələblər barədə qətnamə çıxarılmamışsa; 
229.1.2.  hüquq  barədə  məsələ  həll  etmiş  hakim  alınmalı  məbləğin,  verilməli  əmlakın 
miqdarını, yaxud cavabdehin etməli olduğu hərəkətləri göstərməmişsə; 
229.1.3. məhkəmə xərcləri haqqında məsələ hakim tərəfindən həll edilməmişsə. 
229.2.  Əlavə  qətnamənin  çıxarılması  barədə  məsələyə  qətnamənin  qanuni  qüvvəyə 
minməsinə  qədər  baxıla  bilər.  Əlavə  qətnamə  məsələnin  məhkəmə  iclasında  müzakirəsindən 
sonra  məhkəmə  tərəfindən  çıxarılır.  İşdə  iştirak  edən  şəxslər məhkəmə  iclasının  vaxtı  və  yeri 
haqqında xəbərdar edilirlər, lakin onların gəlməməsi əlavə qətnamənin çıxarılması məsələsinə 
baxmağa mane olmur. 
229.3.  Əlavə  qətnamə  çıxarmaqdan  imtina  barədə  qərardaddan  və  ya  əlavə  qətnamədən 
şikayət verilə bilər. 
94 
M a d d  ə  2 3 0 .  Qətnamənin izah edilməsi 
230.1.  İşə  baxmış  hakim,  apellyasiya  instansiyası  məhkəməsi  tərəfindən ləğv  edilməmiş 
qətnaməsini onun məzmununu dəyişdirmədən izah etməyə haqlıdır.
95 
230.2.  Birinci  instansiya  və  apellyasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qətnaməsi  dəyişirsə  və 
yeni  qətnamə  çıxarılırsa,  qətnamənin  izah  edilməsini  iş  üzrə  son  qətnamə  çıxarmış  məhkəmə 
həyata keçirir. 
230.3. Qətnamə icra edilməmişsə onun izah edilməsinə yol verilir. 
96 
230.4. Qətnamənin izah edilməsi məsələsi məhkəmə iclasında həll olunur. İşdə iştirak edən 
şəxslər məhkəmə  iclasının  vaxtı  və  yeri  barədə  xəbərdar  edilirlər.  Lakin  onların  gəlməməsi 
qətnamənin izah edilməsi məsələsinə baxmağa mane olmur. 
230.5.  Qətnamənin  izah  edilməsi  məsələsi  üzrə  məhkəmə  qərardadından  şikayət  verilə 
bilər. 
M a d d  ə  2 3 1 .   Qətnamənin  icrasına  möhlət  verilməsi  və  ya  onun  hissə‐hissə  icra 
edilməsi,  qətnamənin  icra  üsulunun  və  qaydasının  dəyişdirilməsi,  icra  üzrə  icraatın 
dayandırılması 
97 
231.1. İşə baxmış hakim, işdə iştirak edən şəxslərin ərizəsi üzrə tərəflərin əmlak vəziyyətinə 
və digər hallara  əsasən qətnamənin  icrasına möhlət  verməyə və  ya  qətnaməni hissə‐hissə icra 
etdirməyə, habelə onun icra üsulunu və qaydasını dəyişdirməyə haqlıdır. 
231.2. Həmin ərizələrə məhkəmə iclasında baxılır. İşdə iştirak edən şəxslər iclasın vaxtı və 
yeri  haqqında  xəbərdar  edilirlər,  lakin  onların  gəlməməsi  məhkəmə  qarşısında  qoyulmuş 
məsələnin həll edilməsinə mane olmur. 
231.3. İcra üzrə icraatın dayandırılması məsələləri məhkəmə icraçısının təqdimatına əsasən 
həll  edilir.  Məhkəmələrin  verdiyi  icra  sənədinə  əsasən  başlanmış  icraat  məhkəmə  icraçısına 
olduğu  yer  üzrə  məhkəmə  tərəfindən,  iqtisad  məhkəməsinin  verdiyi  icra  sənədinə  əsasən 

başlanmış  icraat  isə  həmin  iqtisad  məhkəməsi  və  ya  məhkəmə  icraçısının  olduğu  yer  üzrə 
müvafiq iqtisad məhkəməsi tərəfindən dayandırılır. İcra üzrə icraatın dayandırılması haqqında 
təqdimatlara bu Məcəllənin 231.2‐ci maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada baxılır. 
98 
231.4. Qətnamə icrasına möhlət verilməsi və ya onun hissə‐hissə icra edilməsi, qətnamənin 
icra üsulunun və qaydasının dəyişdirilməsi icra üzrə icraatın dayandırılması barədə məhkəmə 
qərardadından şikayət verilə bilər. 
99 
231.5.  Qanunla  nəzərdə  tutulmuş  hallar  istisna  olmaqla,  ipoteka  predmetinə  tutmanın 
yönəldilməsi barədə məhkəmə qərarının icrasına möhlət verilməsinə, məhkəmə qətnaməsinin 
hissə‐hissə  icra  edilməsinə,  icra  üsulunun  və  qaydasının  dəyişdirilməsinə,  habelə  icra  üzrə 
icraatın dayandırılmasına yalnız ipoteka saxlayanın razılığı ilə yol verilir. 
100 
M a d d  ə  2 3 2 .  Ödənilməli pul məbləğlərinin indeksasiyası 
232.1. Tərəflərin  ərizəsi üzrə işə  baxmış  məhkəmə qətnamənin  icrası zamanı tutulmalı pul 
məbləğlərinin müvafiq indeksasiyasını həyata keçirə bilər. 
232.2.  Ödənilməli  pul  məbləğlərinin  indeksasiyası  barədə  ərizəyə  məhkəmə  iclasında 
baxılır.  İşdə  iştirak  edən  şəxslər məhkəmə  iclasının  vaxtı  və  yeri  haqqında  xəbərdar  edilirlər, 
lakin  onların  gəlməməsi  məhkəmə  qarşısında  qoyulmuş  məsələnin  həll  edilməsinə  mane 
olmur. 
232.3. Ödənilməli pul məbləğlərinin indeksasiyası barədə məhkəmə qərardadından şikayət 
verilə bilər. 
M a d d  ə  2 3 3 .  Məhkəmə qətnaməsinin qanuni qüvvəyə minməsi 
233.1.  Məhkəmə  qətnaməsindən  şikayət  verilməmişdirsə, qəbul  edildiyi  gündən  1  ay 
keçdikdən sonra qanuni qüvvəyə minir. 
233.2.  Apellyasiya  şikayəti  ilə  ləğv  edilməmiş  qətnamə  apellyasiya  instansiyasının  qərar 
qəbul etdiyi andan qanuni qüvvəyə minir. 
101 
233.3. Qətnamə qanuni qüvvəyə mindikdən sonra tərəflər və işdə iştirak edən digər şəxslər, 
habelə  onların  hüquq  varisləri  məhkəmədə  eyni  iddia  tələblərini,  eyni  əsas  üzrə  yenidən  irəli 
sürə  bilməzlər,  habelə  məhkəmə  tərəfindən  müəyyən  edilmiş  faktlara  və  hüquq 
münasibətlərinə qarşı başqa prosesdə mübahisə edə bilməzlər. 
233.4.  Cavabdehdən  vaxtaşırı  ödəmələrin  alınmasını  qət  edən qətnamə  qanuni  qüvvəyə 
mindikdən sonra, ödəmələrin miqdarını müəyyənləşdirən və ya onların davam etməsinə təsir 
edən  hallar  dəyişərsə, hər  bir  tərəf  yeni  iddia  vermək  yolu  ilə  ödəmələrin  miqdarını  və 
müddətlərini dəyişdirməyi tələb etməyə haqlıdır. 
M a d d  ə  2 3 4 .  Qətnamənin icra edilməsi  
Qətnamə qanuni qüvvəyə mindikdən sonra icra edilir. 
102  
M a d d  ə  2 3 5 .  Dərhal icra olunmalı qətnamələr 
235.1. Aşağıdakı qətnamələr dərhal icra edilməlidir: 
235.1.1. şəxsin saxlanılması üçün vəsaitlərin, o cümlədən alimentlərin alınması haqqında; 
235.1.2. işçiyə əmək haqqı ödənilməsi haqqında; 
235.1.3.  dövlət  orqanları  aktlarının  etibarsız  hesab  edilməsi,  habelə  barışıq  sazişini  təsdiq 
edən iqtisad məhkəməsinin qərardadları; 
235.1.4. qanunda müəyyən edilmiş digər hallarda. 

235.2. Hakim tərəflərin xahişi ilə qətnamənin icrasının ləngidilməsinin tələbkar üçün böyük 
zərərə  səbəb  ola  biləcəyi,  yaxud  icranın  özünün  mümkün  ola  bilməyəcəyi  xüsusi  hallarda 
qətnaməni dərhal icraya yönəldə bilər. 
235.3. Qətnamənin dərhal icra edilməsinə yol verildikdə, məhkəmə qətnaməsi ləğv edildiyi 
halda, hakim onun icrasının dönüşünün təmin edilməsini tərəfdən tələb edə bilər. 
235.4.  Qətnamənin  dərhal  icra  edilməsinə  yol  vermək  haqqında  məsələyə  məhkəmə 
iclasında  baxılır.  İşdə  iştirak  edən  şəxslər məhkəmə  iclasının  vaxtı  və  yeri  haqqında  xəbərdar 
edilirlər, lakin onların gəlməməsi məhkəmə qətnaməsini dərhal icra etmək haqqında məsələni 
həll etməyə mane olmur. 
235.5.  Qətnamənin  dərhal  icra  edilməsi  haqqında  məhkəmə  qərardadından  şikayət  verilə 
bilər.  Qətnaməni  dərhal  icra  etmək  haqqındakı  qərardaddan  şikayət  verilməsi  həmin 
qərardadın icrasını dayandırmır. 
103 
M a d d  ə  2 3 6 .  Qətnamənin icrasının təmini 
Məhkəmə  dərhal  icraya  yönəlməyən qətnamənin  icrasını  bu  Məcəllənin  13‐cü  fəslində 
müəyyən olunmuş qaydada təmin edə bilər. 
104 
M a d d  ə  2 3 7 .  İşdə iştirak edən şəxslərə qətnamələrin surətlərinin göndərilməsi 
Məhkəmə  iclasına  gəlib‐gəlməməsindən  asılı  olmayaraq,  məhkəmə  qətnaməsi  tam  şəkildə 
çıxarıldıqdan  sonra  növbəti  gün  işdə  iştirak  edən  şəxsə  göndərilir  və  ya  məhkəməyə  gələrsə 
ona təqdim edilir. 
105 
F ə s i l   1 7  
QİYABİ İCRAAT VƏ QİYABİ QƏTNAMƏ 
M a d d  ə  2 3 8 .  Qiyabi icraatın əsasları 
238.1.  İclasın  vaxtı və yeri haqqında lazımi qaydada xəbərdar edilmiş  cavabdeh məhkəmə 
iclasına  gəlmədikdə  və  gəlməməsinin  səbəbləri  barədə  məlumat  vermədikdə,  iddiaçı  buna 
etiraz etmədikdə, işə qiyabi icraat qaydasında baxıla bilər. 
238.2.  İşdə  bir  neçə  cavabdeh  iştirak  etdikdə, məhkəmə  iclasına  bütün  cavabdehlər 
gəlmədikdə işə qiyabi icraat qaydasında baxılması mümkündür. 
238.3. İşdə cavabdehin lazımi qaydada xəbərdar edilməsi barədə məlumatlar olmalıdır. 
238.4. İşə qiyabi baxılmasına iddiaçının razılığı yazılı formada olmalıdır. 
238.5. İşə qiyabi icraat qaydasında baxılması barədə məhkəmə qərardad çıxarır. 
M a d d  ə  2 3 9 .  Gəlmiş tərəfin hüququ 
Məhkəmə iclasına gəlmiş iddiaçı işə cavabdehin iştirakı olmadan qiyabi icraat qaydasında 
baxılmasına razı olmadıqda, məhkəmə işin baxılmasını təxirə salır və cavabdehə yeni məhkəmə 
iclasının yeri və vaxtı barədə məhkəmə bildirişi göndərir. 
106 
M a d d  ə  2 4 0 .  Qiyabi qətnamənin yolverilməzliyi 
240.1. İşə qiyabi icraatda baxılmasına aşağıdakı hallarda yol verilmir: 
240.1.1. gəlməmiş tərəf bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş qaydada xəbərdar edilməmişsə; 

240.1.2.  tərəf  üzürlü  səbəbdən məhkəməyə  gəlmədikdə  və  ya  məhkəməyə  gəlməməyin 
səbəblərinin  təbii  fəlakətlə  və  ya  digər  qarşısıalınmaz  hadisə  ilə  əlaqədar  olması  məhkəmədə 
aşkar məlum olduqda. 
240.2. Bu hallarda işə baxılması təxirə salınır. 
M a d d  ə  2 4 1 .  Qiyabi icraat qaydası 
241.1.  Qiyabi  icraat  qaydasında  işə  baxarkən  hakim,  tərəflərin  təqdim  etdiyi  sübutların 
tədqiqi ilə kifayətlənir, onların dəlillərini və vəsatətlərini nəzərə alır və qiyabi adlanan qətnamə 
çıxarır. 
241.2.  Qətnaməni  tərtib  edərkən  hakim  bu  Məcəllənin  16‐cı  fəslinin  müddəalarını  rəhbər 
tutur. 
241.3.  İşə  qiyabi  icraat  qaydasında  baxılarkən  iddianın  əsasları  və  ya  predmeti  dəyişdirilə 
və ya iddia tələblərinin məbləği artırıla bilməz. 
241.4.  İddiaçının  tələbi  əsaslı  olduqda,  məhkəmə  onun  iddiasını  qiyabi  qətnamə  ilə  təmin 
edir. 
241.5. İddiaçının dəlilləri iddia tələblərini tamamilə və ya qismən təsdiq etməsə, məhkəmə 
iddianın  və  ya  onun  hissəsinin  rədd  olunmasına  dair  qətnamə  çıxarır  və  belə  qətnamə, 
cavabdehin gəlməməsinə baxmayaraq, qiyabi hesab edilmir. 
107 
M a d d  ə  2 4 2 .  Qiyabi qətnamənin məzmunu 
Qiyabi  qətnamənin  məzmunu  bu  fəslin  və  bu  Məcəllənin  16‐cı  fəslinin  qaydaları  ilə 
müəyyən edilir. Qiyabi qətnamənin nəticə hissəsində qətnaməyə yenidən baxılması üçün ərizə 
vermə vaxtı və qaydası göstərilməlidir. 
Maddə 243. Qiyabi qətnamənin surətinin rəsmi qaydada verilməsi 
Qiyabi  qətnamə  çıxarıldıqdan  sonra  10  gündən  gec  olmayan  müddətdə  işdə  iştirak  edən 
şəxslərə rəsmi qaydada verilir. 
108 
M a d d  ə  2 4 4 .  Qiyabi qətnamədən şikayət verilməsi 
Cavabdeh qətnamənin ona rəsmi qaydada verilməsindən sonra 10 gün müddətində həmin 
qətnamənin ləğvi üçün qiyabi qətnaməni çıxartmış məhkəməyə ərizə verməyə haqlıdır. 
109 
M a d d  ə  2 4 5 .  Qiyabi qətnamənin ləğvi haqqında ərizənin məzmunu 
245.1. Qiyabi qətnamənin ləğvi haqqında ərizədə aşağıdakılar göstərilməlidir: 
245.1.1. qiyabi qətnamə çıxaran məhkəmənin adı; 
245.1.2. ərizə verən şəxsin adı; 
245.1.3.  cavabdehin  məhkəmə  iclasına  üzürlü  səbəbdən gəlməməsini  əks  etdirən  hallar  və 
bu halları təsdiq edən sübutlar; 
245.1.4. ərizə verən şəxsin xahişi; 
245.1.5. ərizəyə əlavə edilmiş materialların siyahısı. 
245.2.  Qiyabi  qətnamənin  ləğvi  haqqında  ərizə  cavabdeh  və  ya  onun  səlahiyyətli 
nümayəndəsi  və  işdə  iştirak  edən  şəxslərin  sayına  müvafiq  surətdə  tərtib  edilərək,  işə  baxan 
məhkəməyə təqdim edilir. 

245.3. Ərizədən dövlət rüsumu alınmır. 
M a d d  ə  2 4 6 .  Qiyabi qətnamənin ləğvi haqqında ərizədən imtina 
Qiyabi  qətnamənin  ləğvi  haqqında  ərizədən  imtina  edildikdə  apellyasiya  şikayətindən 
imtina edilməsi haqqında qaydalar tətbiq edilir. 
M a d d  ə  2 4 7 .  Ərizəni qəbul etdikdən sonra hakimin hərəkətləri 
Məhkəmə  ərizənin  baxılma  yeri  və  vaxtı  barədə  işdə  iştirak  edən  şəxslərə  xəbər  verir  və 
onlara ərizənin və ərizəyə əlavə edilmiş materialların surətlərini göndərir. 
M a d d  ə  2 4 8 .  Ərizəyə baxılması 
Qiyabi  qətnamənin  ləğvi  haqqında  ərizəyə  hakim,  həmin  ərizə  məhkəməyə  daxil  olduğu 
vaxtdan  10  gün  müddətində  məhkəmə  iclasında  baxır.  Məhkəmə  iclasının  vaxtı  və  yeri 
haqqında  xəbərdar  edilmiş  şəxslərin  məhkəmə  iclasına  gəlməməsi  ərizəyə  baxılmasına  mane 
olmur. 
M a d d  ə  2 4 9 .  Məhkəmənin səlahiyyətləri 
Hakim,  qiyabi  qətnamənin  ləğvi  haqqında  ərizəyə  baxaraq,  ərizənin  təmin  olunmaması 
haqqında, yaxud qiyabi qətnamənin ləğv edilməsi və işin təzələnərək mahiyyəti üzrə baxılması 
barədə qərardad çıxarır. 
M a d d  ə  2 5 0 .  Qiyabi qətnamənin ləğvi üçün əsaslar 
Əgər məhkəmə  cavabdehin  iclasın  vaxtı  və  yeri  haqqında  lazımi  qaydada  xəbərdar 
edilməməsini  və  ya  cavabdehin  üzürlü  səbəblərdən məhkəmə  iclasına  gəlməməsini  vaxtında 
məhkəməyə bildirməyə imkanının olmamasını müəyyən etsə, qiyabi məhkəmə qətnaməsi ləğv 
edilməlidir. 
M a d d  ə  2 5 1  .  İşə baxılmanın təzələnməsi 
110 
Qiyabi məhkəmə qətnaməsini ləğv edərkən hakim, işə mahiyyəti üzrə baxılmasını təzələyir. 
Məhkəmə  iclasının  yeri  və  vaxtı  haqqında  lazımi  qaydada  xəbərdar  edilmiş  cavabdeh 
gəlmədikdə, işə  yenidən  baxılarkən  çıxarılan  məhkəmə  qətnaməsi  qiyabi  qətnamə  hesab 
edilmir.  Cavabdehin  qiyabi  icraat  qaydasında  bu  qətnaməyə  yenidən  baxılması  üçün  təkrar 
ərizə vermək hüququ yoxdur. 
M a d d  ə  2 5 2 .  Qiyabi qətnamənin qanuni qüvvəyə minməsi 
Qiyabi  qətnamə  bu  Məcəllənin  233‐cü  maddəsində  nəzərdə  tutulmuş  qaydalar  əsasında 
qüvvəyə minir. 
M a d d  ə  2 5 3 .  Qiyabi icraat qaydasında qəbul edilmiş məhkəmə aktlarından şikayət 
verilməsi 
253.1.  Qiyabi  məhkəmə  qətnaməsi  ziyanına  ləğv  olunmuş  tərəf  çıxarılmış  qərardaddan 
apellyasiya qaydasında şikayət verə bilməz. 
253.2. Apellyasiya qaydasında aşağıdakılardan şikayət verilə bilər: 
253.2.1. bu Məcəllənin 241.5‐ci və 251‐ci maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydada qətnamə 
qəbul edildikdə; 
111 

253.2.2. cavabdehin ərizəsi ilə qiyabi məhkəmə qətnaməsinin ləğvindən imtina edildikdə;  
253.2.3. ikinci qiyabi qətnamədən. 
112  
253.3.  Qiyabi  qətnamədən tərəflər,  bu  qətnamənin  ləğvi  üçün  ərizə  verilməsi  və  ona  
baxılması müddəti bitdikdən sonra şikayət verə bilərlər.  
F ə s i l   1 8  
İŞ ÜZRƏ İCRAATIN DAYANDIRILMASI 
M a d d  ə  2 5 4 .  Məhkəmənin icraatı dayandırmaq vəzifəsi 
254.1. Hakim aşağıdakı hallarda iş üzrə icraatı dayandırmalıdır:  
254.1.1. işdə tərəf olan şəxs öldükdə və ya hüquqi şəxs yenidən təşkil edildikdə, mübahisə 
edilən  hüquq  münasibəti  hüquq  varisliyinə  və  ya  işdə  tərəf  olan  hüquqi  şəxsin  xitamına  yol  
verərsə;  
254.1.2. tərəf fəaliyyət qabiliyyətini itirərsə;  
254.1.3. iddiaçı, yaxud cavabdeh Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin və başqa  
silahlı birləşmələrinin hərbi əməliyyatlarında olduqda;  
254.1.4.  Konstitusiya  Məhkəməsinin  icraatı  qaydasında,  mülki,  cinayət və  ya  inzibati  
qaydada baxılan başqa bir iş həll edilməyincə işə baxmaq mümkün olmazsa;
KM1  
254.1.5. Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin icraatında eyni tərəflər arasında, eyni  
predmet  barəsində  və  eyni  əsaslar  üzrə  mübahisəyə  dair  xarici  dövlətin  məhkəməsinin  
qərarının tanınması və icra edilməsi haqqında ərizə olarsa.  
254.1.6. məhkəmə bu məcəllənin 13.6‐cı maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası  
Konstitusiyasının  və  qanunlarının  şərh  edilməsi  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının  
Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etdikdə. 
113  
254.2. Məhkəmə qanunla nəzərdə tutulan digər hallarda da iş üzrə icraatı dayandırır.  
M a d d  ə  2 5 5 .  Məhkəmənin icraatı dayandırmaq hüququ 
255.0.  Hakim  işdə  iştirak  edən  şəxslərin  ərizəsi  üzrə  və  ya  öz  təşəbbüsü  ilə  aşağıdakı  
hallarda iş üzrə icraatı dayandıra bilər:  
255.0.1.  tərəf  Azərbaycan  Respublikasının  Silahlı  Qüvvələrində  və  başqa  silahlı  
birləşmələrində  çağırış  üzrə  hərbi  xidmətdə  olduqda  və  ya  digər  dövlət vəzifəsini  yerinə 
yetirməyə cəlb edildikdə;  
255.0.2. tərəf uzunmüddətli qulluq ezamiyyətində olduqda;  
255.0.3. tərəf müalicə müəssisəsində olduqda;  
255.0.4. bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulan hallarda cavabdeh axtarıldıqda;  
255.0.5. məhkəmə tərəfindən ekspertiza təyin olunduqda;  
255.0.6. xarici dövlətlərin məhkəmələrinə məhkəmə tapşırığı göndərildikdə.
114  
255.0.7. qəyyumluq və himayəçilik orqanının iş üzrə rəy verməsi tələb olunduqda. 
115  
M a d d  ə  2 5 6 .  İcraatı dayandırma müddətləri 
256.0. İş üzrə icraat aşağıdakı hallarda dayandırılır:  

256.0.1. bu Məcəllənin 254.1.1 və 254.1.2‐ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda çıxmış 
şəxsin hüquq varisi müəyyən edilənə və ya fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs üçün nümayəndə 
təyin edilənədək; 
256.0.2. bu Məcəllənin 254.1.3‐cü və 255‐ci maddələri ilə nəzərdə tutulmuş hallarda tərəfin 
Azərbaycan  Respublikası  Silahlı  Qüvvələrinin,  digər  qoşunların  və  qoşun  birləşmələrinin 
tərkibində  olub  dövlət vəzifəsini  yerinə  yetirməsi  qurtaranadək,  qulluq  ezamiyyətindən 
qayıdanadək,  tərəfin  müalicə  müəssisəsindən  buraxılmasınadək,  cavabdehin  axtarışının 
nəticələri  məlum  olanadək,  ekspertin  rəyi  və  ya  qəyyumluq  və  himayəçilik  orqanının  rəyi 
məhkəməyə təqdim edilənədək , məhkəmə tapşırıgına cavab alınanadək;
116 
256.0.3.  bu  Məcəllənin  254.1.4‐cü  maddəsi  ilə  nəzərdə  tutulan  halda  məhkəmənin  qərarı, 
qətnaməsi,  hökmü,  qərardadı  qüvvəyə  minənə  qədər,  yaxud  inzibati  qaydada  baxılan  iş  üzrə 
qərar çıxarılana qədər; 
256.0.4.  bu  Məcəllənin  254.1.5‐ci  maddəsi  ilə  nəzərdə  tutulan  halda  Azərbaycan 
Respublikasının Ali Məhkəməsi tərəfindən ərizəyə baxılanadək. 
256.0.5. bu məcəllənin 254.1.6‐cı maddəsi ilə nəzərdə tutulan halda məhkəmə müraciəti üzrə 
Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı dərc olunanadək.
117 
M a d d  ə  2 5 7 .  İcraatın təzələnməsi 
İşin  dayandırılmasına  səbəb  olmuş  hallar  aradan  qaldırıldıqdan  sonra,  işdə  iştirak  edən 
şəxslərin ərizəsi üzrə və ya məhkəmənin təşəbbüsü ilə iş üzrə icraat təzələnir. 
M a d d  ə  2 5 8 .  İş üzrə icraatın dayandırılması və təzələnməsi qaydası 
258.1.  İş  üzrə  icraatın  dayandırılması  və  onun  təzələnməsi  barədə  məhkəmə  qərardad 
çıxarır. 
258.2.  İş  üzrə  icraatın  dayandırılması  barədə  məhkəmənin  qərardadından  şikayət  verilə 
bilər. 
F ə s i l   1 9  
ƏRİZƏNİN BAXILMAMIŞ SAXLANMASI 
M a d d  ə  2 5 9 .  Ərizənin baxılmamış saxlanmasının əsasları 
259.0. Məhkəmə aşağıdakı hallarda ərizəni baxılmamış saxlayır: 
259.0.1.  məhkəməyə  müraciət  etmiş  iddiaçı  işin  qabaqcadan  məhkəmədən kənar 
(pretenziya) həll edilməsi barəsində müəyyən kateqoriyadan olan işlər üçün qanunla müəyyən 
edilmiş, yaxud tərəflər arasında müqavilə ilə nəzərdə tutulmuş qaydaya əməl etməmişsə və bu 
qaydanı tətbiq etmək imkanı itirilməmişsə; 
259.0.2. ərizə fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs tərəfindən verilmişsə; 
259.0.3.  ərizə  imzalanmadıqda,  yaxud  buna  səlahiyyəti  olmayan  şəxs  və  ya  vəzifəsi 
göstərilməyən şəxs tərəfindən imzalandıqda; 
259.0.4.  eyni  tərəflər  arasında,  eyni  predmet  barəsində  və  eyni  əsaslarla  mübahisə  üzrə  iş 
həmin və ya digər məhkəmənin icraatında varsa; 
259.0.5.  qanuna  müvafiq  olaraq  tərəflər  arasında  həmin  mübahisənin  münsiflər 
məhkəməsində  baxılması  üçün  müqavilə  bağlanmışsa  və  işə  mahiyyəti  üzrə  baxılmasından 
əvvəl mübahisənin məhkəmədə həll edilməsinə dair cavabdeh tərəfindən etiraz daxil olarsa; 

259.0.6.  işə  onların  iştirakı  olmadan  baxmağı  xahiş  etməmiş  tərəflər məhkəməyə 
gəlmədikdə; 
259.0.7.  işə  onun  iştirakı  olmadan  baxmağı  xahiş  etməmiş  iddiaçı  məhkəmənin  birinci 
çağırışında gəlmədikdə, cavabdeh isə işin mahiyyəti üzrə baxılmasını tələb etmədikdə; 
259.0.8.  qanuna,  digər  normativ  hüquqi  akta  və  müqaviləyə  əsasən  bank  və  kredit 
müəssisəsi vasitəsi ilə almalı olduğu halda iddiaçı cavabdehdən borcun alınması barədə banka, 
yaxud digər kredit müəssisəsinə müraciət etməmişsə; 
259.0.9.  dövlət  qeydiyyatından  imtina  edilməsi,  yaxud  boyun  qaçırılması  barəsində 
ərizələrə baxıldıqda hüquq haqqında mübahisə olması müəyyən edilərsə; 
259.0.10.  hüquqi  əhəmiyyətli  faktların  müəyyən  edilməsi  barəsindəki  ərizələrə  baxıldıqda 
hüquq haqqında mübahisə olması müəyyən edilərsə; 
259.0.11.  iddia  ərizəsinin  qaytarılması  barəsində  ərizə  verildikdə  və  cavabdeh  işin 
mahiyyəti üzrə həll olunmasını tələb etmədikdə; 
259.0.12. ərizə bu Məcəllənin 149‐cu maddəsində nəzərdə tutulmuş tələblər göstərilmədən, 
eləcə  də  bu  Məcəllənin  150.0.1—150.0.3‐cü  maddələrində  göstərilən sənədlər  əlavə  edilmədən 
verildikdə,  iddiaçı  hakim  tərəfindən  müəyyən  edilmiş  müddətdə  işin  mahiyyəti  üzrə 
baxılmasına və həll edilməsinə maneçilik törədən həmin nöqsanları aradan qaldırmadıqda. 
M a d d  ə  2 6 0 .  Ərizənin baxılmamış saxlanması qaydası və nəticələri 
260.1. İddianın baxılmamış saxlanması haqqında məhkəmə qərardad çıxarır. 
260.2.  Qərardadda  bu  Məcəllənin  259‐cu  maddəsində  qeyd  edilən işin  baxılmasına  mane 
olan halların necə aradan qaldırılması göstərilməlidir. 
260.3.  Qərardadda  işdə  iştirak  edən  şəxslərin  arasında  məhkəmə  xərclərinin  bölünməsi, 
büdcədən dövlət rüsumunun qaytarılması məsələləri həll edilə bilər. 
260.4. İddianın baxılmamış saxlanması üçün səbəb olan şərait aradan qaldırıldıqdan sonra 
maraqlı şəxs ümumi qaydada ərizə ilə məhkəməyə yenidən müraciət etməyə haqlıdır. 
260.5.  Məhkəmə  iddiaçı  və  ya  cavabdehin  vəsatəti  üzrə,  onlar  məhkəmə  iclasında  iştirak 
etməmələrinin  və  bu  haqda  məhkəməyə  məlumat  verməmələrinin  üzürlü  səbəblərdən  baş 
verməsi  haqqında  sübutlar  təqdim  etdikdə,  bu  Məcəllənin  259.0.6  və  259.0.7‐ci  maddələrində 
göstərilən əsaslarla ərizənin baxılmamış saxlanması barəsində öz qərardadını ləğv edir. 
260.6.  İddianın  baxılmamış  saxlanması  haqqında  məhkəmə  qərardadından  şikayət  verilə 
bilər. 
F ə s i l   2 0