23-cü mühazirə. Liderlik mədəniyyəti. Anlayışı, effektivliyi,
funksiyaları, keyfiyyəti və idarəetmə texnologiyaları
Liderlik mədəniyyəti anlayışı. Liderin idarəçilik funksiyaları və üs-
lubu. Liderlik keyfiyyətlərinə olan tələblər. Liderin peşəkar etikası və mə-
suliyyət mədəniyyəti. Liderliyin effektivliyi. Liderin idarəetmə texnologi-
yası, üç dairə modeli: vəzifə, kollektiv və fərd. Liderin idarəetmə metodları.
Problemin formalaşdırılması. Planlaşdırma. Brifinq və təlimat. Nəzarət.
Qiymətləndirmə. Motivasiya. Təşkil etmə. Vaxtın səmərəli idarə edilməsi.
Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:
1.
Liderlik mədəniyyətinə olan əsas tələbləri sadalayın.
2.
Liderin əsas idarəçilik funksiyaları və daha üstün üslubu hansılardır?
3.
Liderliyin effektivliyini hansı parametrlərlə ölçmək olar?
4.
Con Adairin üç dairə modelinin mahiyyətini və imkanlarını açıqlayın.
5.
Liderin əsas idarəetmə metodları sadalayın və onları qısa xarakte-
rizə edin.
24-cü mühazirə. Qzünüidarə mədəniyyəti
Mədəniyyət - insan həyatının qorunması və yaxşılaşdırılması haq-
qında qayğı kimi. İnsanın dəyərinin mədəniyyət ölçüsü. Özünüidarə formu-
lunun effektivliyi. Özünüidarənin əsas baza prinsipləri, qaydaları və mənti-
qi. Öz "Məni"ni idarə etmə. Öz fikirlərini və hisslərini idarə etmə. Xüsusi
təyinat və həyatın mənası. İki dəyişən amil: şərait və seçim. Arzular, ma-
raqlar, özünüidarə məqsədləri və mənbələri. Fəaliyyətin nəticələri – müvəf-
fəqiyyət meyarları kimi. Çətinliklərin, uğursuzluqların və məğlubiyyətlərin
aradan qaldırılması. Özünü təkmilləşdirmə. Ünsiyyət mədəniyyəti. Münaqi-
şələrin idarə edilməsi. Xoşbəxtlik - həyat stimulu kimi. Məhəbbət- enerji
mənbəyi kimi. Vaxtın idarə edilməsi. Minnətdarlıq hissi. Rifah - özünüida-
rə nəticələrindən biri kimi. Sağlamlıq - özünüidarənin şərti və göstəricisi
kimi.
Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:
1.
Əsas özünüidarə prinsipləri, qaydaları və məntiqi hansılardır?
İdarəetmə mədəniyyəti
655
2.
Özünüidarə məqsədlıəri, mənbələri və şəraiti necə qarşılıqlı əlaqə-
lidirlər?
3.
İnsan həyatının təyinatı və mənası, tale və arzu.
4.
Cətinliklərin və uğursuzluqların aradan qaldırılması yolları.
5.
Özünü təkmilləşdirmə imkanları və metodları.
6.
Öz vaxtını necə idarə etmək olar?
7.
Özünüidarə məhsuldarlığının əsas qiymətləndirmə meyarları han-
sılardır?
25-ci mühazirə. Ailənin idarə edilməsi mədəniyyəti
Şəxsiyyət və cəmiyyət üçün ailə mədəniyyətinin əhəmiyyəti haq-
qında. Ailəni idarəetmə mədəniyyətinə olan tələblər haqqında. Tusiyə görə
ailə qurma fəlsəfəsi. Con Adairin üç dairə modelinin tətbiqi. Maslounun
motivasiya modeli. Ailəni idarəetmə prinsipləri haqqında. Ailənin idarə
edilməsi məqsədi, vəzifələri və metodları. Davranış mədəniyyəti və ailənin
etik kodeksi. Ər-arvadın qarşılıqlı münasibətlər mədəniyyəti haqqında.
Uşaqların təhsili və tərbiyəsi haqqında.
Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:
1.
Ailə mədəniyyəti nədir və ictimai inkişafda onun rolu necədir?
2.
M.N. Tusinin ailə mədəniyyətinin formalaşdırılmasına yanaşmaları.
3.
Ailənin idarə edilməsində “üç dairə modelinin” tətbiqi imkanları.
4.
Ailəni idarəetmə prinsipləri, vəzifələri və metodları.
5.
Ailə etikası və ərlə-arvadın qarşılıqlı münasibətlər mədəniyyəti.
6.
İntellektual inkişafın əhəmiyyəti və uşaqların etik tərbiyəsinin xü-
susiyyətləri.
Fuad Məmmədov
656
Əlavə 2
“İDARƏETMƏ NƏDƏNİYYƏTİ” fənni üzrə
tələbələrin və məmurların biliklərinin qiymətləndirilməsi üçün
TEST SUALLARI
1. Mədəniyyətin elmi anlamı.
2. Mədəniyyətin kontekstual anlamı.
3. Mədəniyyət dar anlamda.
4. Mədəniyyət bütöv sosial sistem kimi.
5. Əsas mədəni inkişaf amilləri.
6. Mədəni insan formulu.
7. Sosial mədəniyyətin beş sistemyaradıcı komponenti.
8. Kimləri “mədəniyyət yaradıcıları” adlandırırlar?
9. İnsanın həyat fəaliyyətini transformasiya edilmiş təbii enerji forma-
sı kimi ilk dəfə kim nəzərdən keçirməyə başlamışdır?
10. L.A.Uayt mədəniyyəti necə və hansı anlayışlara əsasən nəzərdən
keçirirdi?
11. “Kulturologiya” anlayışı.
12. Kulturologiyanın funksiyaları.
13. Effektiv idarəetmə üçün kulturologiyanın strateji əhəmiyyəti əsasən
nə ilə şərtlənmişdir?
14. Mədəniyyəti tədqiq edən elmin göstərilməsi üçün “kulturologiya”
terminini və XX əsrin elmləri sistemində kulturologiyanın yerini
1909-cu ildə ilk dəfə kim təyin etmişdir?
15. Kulturologiyanı – texnoloji, sosial və ideoloji altsistemləri daxil
edən bütöv sistem kimi ilk dəfə kim nəzərdən keçirmişdir?
16. Nobel mükafatı laureatı Vilhelm Ostvald mədəniyyəti necə nəzər-
dən keçirirdi?
17. A.Maslouya görə insan tələbatlarının səviyyələri.
18. Mədəniyyətin effektivlik formulu.
19. Şərqin əsas mədəni inkişaf indikatorları.
20. Qərbin əsas mədəni inkişaf indikatorları.
21. M.B. Yeşiçin mədəniyyət konsepsiyası.
22. Mədəniyyət anlayışına V.S. Polikarpovun yanaşması.
23. Mədəniyyət anlayışına Q.A. Antipovun və A. N. Koçerqinin ya-
naşmaları.
24. L. E. Kertmanın mədəniyyət anlayışına elmi yanaşmaları.
25. Mədəniyyətin sinergetikası.
26. Ruhi istehsal sistemləri.
İdarəetmə mədəniyyəti
657
27. Cəmiyyətin sosial-mədəni tərəqqisini təmin edən amillər.
28. Etik mədəniyyət.
29. İnsan münasibətləri mədəniyyəti.
30. İntibah və maarifçilik dövründə mənəviyyat tarixən hansı dəyərlər-
lə bağlı idi?
31. Əmək mədəniyyətinin faydalı iş əmsalı.
32. Sosial-mədəni tərəqqinin effektivlik formulu.
33. Antik dövrdə mədəni tərəqqini görməyə yanaşmalar.
34. “Sivilizasiya” anlayışı.
35. İlk sivilizasiyaların əsas əlamətləri.
36. Lokal-tarixi sivilizasiyaların fərqləndirici xüsusiyyətləri.
37. Şərq etik mədəniyyətinin prioritet dəyərləri.
38. Qərb etik mədəniyyətinin prioritet dəyərləri.
39. “Antimədəniyyət” anlayışı.
40. Elitar mədəniyyət.
41. Kütləvi mədəniyyət.
42. Ruhi mədəniyyət.
43. Maddi mədəniyyət.
44. Bədii mədəniyyət.
45. İqtisadiyyat mədəniyyətin sosial institutu kimi.
46. İstehsalın effektivlik formulu.
47. Mədəni dəyərlər.
48. Mədəniyyətin etno-milli xarakteristikası nə ilə müəyyən edilir?
49. Sosial-mədəni inqilablar, hər şeydən əvvəl hansı məsələləri həll
edirlər?
50. Kulturogenez.
51. Peşə etikası.
52. Vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyəti.
53. Demokratiya mədəniyyəti.
54. Beynəlxalq münasibətlər mədəniyyəti.
55. Şəxsiyyətlərarası münasibətlər mədəniyyəti hansı keifiyyətləri ehti-
mal edir?
56. S. L. Rubinşteynə görə hansı suallar insanın psixoloji simasının
təhlili modelini təxmin edir?
57. Sülh mədəniyyəti.
58. Məsuliyyət mədəniyyəti.
59. “Aşağı mədənilik həddi” nədir?
60. Sosial-mədəni siyasət.
61. İnsan kapitalı nədir?
Fuad Məmmədov
658
62. Aristotelə görə antik dövrün mənəvi dəyərləri nə üzərində qurul-
muşdur?
63. Gender mədəniyyəti nədir?
64. Məhəmməd Nəsirəddin Tusinin fəlsəfəsində motivasiya dəyəri nə-
dir?
65. Mədəni tərəqqi nədir?
66. L.A. Uayta görə mədəniyyətin bir-birilə şərtlənən üç altsistemi.
67. Mədəni tənəzzül nədir?
68. Dünya mədəniyyəti tarixində üç dövr.
69. İnsan təbiətinin eyniliyinə malik müxtəlif xalqların təfəkkürünün
növ müxtəlifliyi nə ilə izah edilir.
70. Kəmiyyət təhlilinin mahiyyəti.
71. Həyatın, pulla alınması mümkün olmayan üç dəyəri.
72. Yüksək mənəvi prinsiplər əsasında yaşayan ailə mədəniyyətinin ti-
pik göstəriciləri.
73. İnsanların sosial davranışını tənzimləyən və ona nəzarət edən amil-
lər – hüquq və əxlaq necə reallaşdırılır?
74. Məkan təhlilinin mahiyyəti.
75. Mədəni tərəqqi səviyyəsi nə ilə ölçülür?
76. Şəxsiyyətin formalaşdırılmasının universal amilləri.
77. Zaman təhlilinin mahiyyəti.
78. Demokratik mədəniyyətin əsas prinsipləri və dəyərləri.
79. Siyasi mədəniyyət.
80. Psixoqrafik təhlilin mahiyyəti.
81. Hüquq mədəniyyəti.
82. Şəxsiyyətin hüquqi mədəniyyətinin səviyyəsi hansı parametrlərlə
ölçülür?
83. Funksional təhlilin mahiyyəti.
84. Beynəlxalq münasibətlər mədəniyyəti prinsipləri.
85. Mədəniyyət hüquqları hansı beynəlxalq sənədlərdə müəyyən edil-
mişdir?
86. Struktur təhlil vahidləri.
87. Bəşəriyyətin dini mədəniyyət formaları.
88. Kulturologiyanın “dərk etmə” səviyyəsi hansı pillələrdən ibarətdir?
89. Situasiya təhlilinin mahiyyəti.
90. A.Bernə görə insan ünsiyyətinin formaları.
91. Demokratik cəmiyyətdə hüquq mədəniyyəti effektivliyi nə ilə şərt-
lənmişdir?
92. Məntiqi təhlilin mahiyyəti.
İdarəetmə mədəniyyəti
659
93. İdarəetmədə universal kulturoloji biliklərin rolunun artması nə ilə
şərtlənmişdir?
94. Kulturologiya piramidasının “öyrənmə” səviyyəsi hansı pillələrdən
ibarətdir?
95. Hüququn sosial mahiyyəti nə ilə müəyyənləşdirilir?
96. Şəxsiyyətin pozitiv xasiyyəti nədə aşkar olunur?
97. Mədəniyyətin “şaquli” və üfqi” problemlərinin başlıca məsələsi.
98. Kulturologiya piramidasının “yaratma” səviyyəsi hansı pillələrdən
ibarətdir?
99. Beynəlxalq hüququn əsas məqsədləri.
100. Sistemli yanaşmanın əsasında duran kulturologiya metodologiyası.
101. Demoqrafik təhlilin mahiyyəti.
102. “Kulturoloji piramida” universal metodu.
103. “Kulturologiya piramidası” universal metodunun ikinci səviyyəsi-
nin pillələri.
104. Keyfiyyət təhlilinin mahiyyəti.
105. Dövlət və sosial idarəetmə üçün sistemli kulturoloji təhlilin elmi və
praktik dəyəri.
106. Müqayisəli təhlilin mahiyyəti.
107. Universal sistemli yanaşmanın on iki tədqiqat metodu.
108. “Kulturologiya piramidası” universal metodunun birinci səviyyəsi-
nın pillələri.
109. Antropoloji təhlilin mahiyyəti.
110. “Kulturologiya piramidası” universal metodunun ücüncü səviyyəsi-
nin pillələri.
111. BMT-nin inkişaf proqramı tərəfindən qəbul edilmiş “insanın inkişaf
indeksinə” nə daxildir?
112. Demokratik dövlətçilik mədəniyyəti nəyi nəzərdə tutur?
113. Hansı ölkənin dövlətçilik mədəniyyəti XIX əsrin ikinci yarısınadək
siyasi təşkilatın respublika, monarxiya və teokratik formalarını özün-
də birləşdirirdi?
114. Ölkənin rəqabət qabiliyyətini təmin edən dövlət siyasəti prioritetləri.
115. 2015-ci il üçün dünyanın inkişafını müəyyən edən əsas hərəkətveri-
ci qüvvələr və tendensiyalar üzrə amerika ekspertlərinin proqnozları.
116. 2015-ci il üçün qlobal inkişaf tendensiyalarına təsir edən əsas amillər.
117. Qədim sivilizasiyalarda atalıq hakimiyyətinin simvolu nə idi?
118. Qədim Romada hakimiyyətin etrusk simvolları.
119. Qədim Romanın dövlət idarəçiliyində istifadə edilən ilk “dərs vəsa
itləri”.
Fuad Məmmədov
660
120. Çin dövlətçiliyinin və Qədim Çinin dövlət idarəçiliyi tarixi hansı
sənədlərdədir?
121. XIX əsrdə Yunanıstanın geriliyinin aradan qaldırılması üzrə pro-
fessor fon Skalanın tövsiyələri.
122. Qərb ölkələrində rütbələr iyerarxiyasının formalaşması prosesində-
ki keyfiyyət dəyişikliklərinin mahiyyəti.
123. Liderlik mədəniyyəti universal idarəetmə modeli kimi.
124. Dualist burjua monarxiyalarının mahiyyəti.
125. Bələdiyyələri və qeyri-hökumət təşkilatlarını idarəetmə mədəniyyəti.
126. Almaniyanın eks-kansleri Lüdviq Erxardın dövlət idarəçiliyinin so-
sial konsepsiyasının mahiyyəti və əsas prinsipi.
127. Demokratik respublika dövlətçiliyinin əsası nədir?
128. Dövlət idarəçiliyinin mühüm aləti olan kulturoloji ekspertizanın
mahiyyəti.
129. Dövlətçilik nədir?
130. Mütəxəssislərin idarətmə mədəniyyətinin, onların peşəkarlıq key-
fiyyətləri, qabiliyyətləri və xidmətləri səviyyəsinin əsas prinsipləri və
qiymətləndirilmə meyarları.
131. Dövlət idarəçiliyi problemlərinə sistemli kulturoloji yanaşmanın
"təhlil vahidləri”.
132. V.Vilson və F.Qudnaunun "professional mülki qulluq modeli"nin
prinsipləri.
133. F. Hersberqin əməyi təmin edən “Motivasiya gigiyenası”.
134. Piter Drukerin iqtisadi inkişafın “İmkanlar pəncərəsi”.
135. İdarəetmə elminin “sələflər nəsli”.
136. Piter Şvars və Piter Leydenin, şəbəkə iqtisadiyyatına əsaslanan sa-
bit iqtisadi artımı təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş "beş böyük
dalğa texnologiyası” .
137. Konkret şəraitlərdə idarəetmə prosesinin inkişafını müəyyn edən
“situativ dəyişənlər”.
138. Mitçel Yanqın “Xidmət formulu”.
139. Nailiyyətləri dövlət idarəçiliyi sistemində istifadə edilən elmi me-
necment nəzəriyyəsinin müəllifləri.
140. “Dörd sahənin” təhlili.
141. İdarəçilik fəaliyyətinin əsas uğur amillərinin təhlili.
142. İnzibati-dövlət idarəçiliyi problemlərinin təhlilinə “bihevioral”
(davranış), “sistemli” və “davranış” yanaşmaları hansı illərdə yara-
dılmışdır?
143. İnzibati-dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsinin inkişafında “ klassik nəzə-
riyyə” hansı dövrdə yaradılmışdır?
İdarəetmə mədəniyyəti
661
144. İnzibati-dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsinin inkişafında “insan müna-
sibətləri” neoklassik məktəbi hansı dövrdə yaradılmışdır?
145. Şumer- Mesopotamiya sülaləsinin hansı dövründə hakimiyyət
strukturunun ilkin demokratiyadan istibdad kimi monarxiya hakimiy-
yəti növünə keçid baş verir?
146. Elmi idarəetmə metodlarına yiyələnməni nəzərdə tutan “inzibati-
dövlət idarəçiliyi” termini ilk dəfə hansı ölkədə və nə zaman tətbiq
edilmiş və elmi idarəetmə metodlarına malik olmayan demokratik
hökumət səlahiyyətsiz elan edilmişdir?
147. Hansı ölkədə monarxiya öz yerini dəfələrlə respublikaya vermişdir,
həmçinin iki dəfə diktaturanın qurulması ilə müşayiət edilmişdir?
148. İdarəetmə elmi ilk dəfə hansı əsrdə, hansı mühitdə və hansı şərait-
də meydana gəlmişdir?
149. T. Parsonsun inteqrasiya prinsipi hansı kontekstdə nəzərdən keçiril-
mişdir?
150. Hansı ölkənin dövlətçilik mədəniyyətində ənənəvilik və islahatçı-
lıq, monarxiya və demokratiya harmonik surətdə birləşirlər?
151. Siyasi demokratiya mədəniyyətinin ən mühüm vəzifələri.
152. Məmurların fəaliyyətinin ən mühüm qiymətləndirmə meyarları.
153. Situasiya yanaşmasının xarici dəyişənləri.
154. Situasiya yanaşmasının daxili dəyişənləri.
155. M. Ponyatovski konsepsiyasının dövlət idarəçiliyi üçün başlıca
ideyası və innovativ əhəmiyyəti.
156. Lüdviq Erharda görə peşəkar idarəçi kadrların əsas seçim prinsipi.
157. T.Parsonsun iki prinsipi.
158. Daim yenilənən biliyə əsaslanan iyerarxiya hakimiyyətinin müntə-
zəm iddiasının zəruriliyi haqqında M.Ponyatovskinin inzibati-dövlət
idarəçiliyi innovativ nəzəriyyəsinin başlıca ideyası.
159. Demokratik dövlətin əsas məqsədi.
160. Qərb ölkələrinin idarəetmə sistemində iki mühüm prinsip.
161. Dövlət idarəçiliyi effektivliyinin qiymətləndirilməsi nə üçün lazımdır?
162. İnzibati danışıqların ideal iştirakçısının məziyyətləri.
163. Xalqın sosial-mədəni həyatının, dövlətin siyasi və iqtisadi inkişafının
yüksək səviyyəsinə malik olmuş Qərb ölkələrinin dövlət idarəçiliyi
nəzəriyyəsi və praktikasının müqayisəli təhlili nə üçün lazımdır?
164. Sivil cəmiyyətin qərb siyasi prioritetləri.
165. Praktik marketinqin “qızıl qaydaları”.
166. İdarəetmə mədəniyyəti hansı əsas hissələrdən ibarətdir?
167. Azərbaycanda yeni dövlət idarəçiliyi sisteminin yaradılması üzrə
TASİS indikatorları.
Fuad Məmmədov
662
168. Dünya Bankının effektivliyi qiymətləndirmə indikatorları.
169. “Canlı orqanizm modelinin” yaradılmasına yanaşma vasitələri.
170. Hansı iki idarəçilik məktəbi nailiyyətlərinin istifadəsi dövlət idarə-
çiliyinə - dünya praktikasındakı real dəyişikliklərə, informasiya cə-
miyyətinin inkişaf tendensiyalarına və qloballaşma çağırışlarına
adekvat innovativ texnologiyaları yaradan kulturoloji yanaşmanı
sintezləşdirməyə imkan verir?
171. Bələdiyyə idarəçiliyinin mahiyyəti.
172. Piter Drukerin “gələcəyi yaratma siyasətinin” işlənmə vasitələri.
173. Parlament burjua monarxiyalarının mahiyyəti.
174. “İnzibati effektivlik modelinin” banisi Vudro Vilson bürokratiyanı
necə nəzərdən keçirirdi?
175. Son 200-dən artıq il ərzində hansı ölkə 4 inqilab, 5 monarxiya, 5
respublika, Konstitusiya ilə rəsmiləşdirilməmiş 2 rejim, 4 müvəqqəti
hökumət və 12 Konstitusiya yaşamışdır?
176. Maks Veberə görə “qərar-sərəncam-icra nəzarəti” sxemi üzrə qu-
rulmuş avtoritar hakimiyyət mənbələri.
177. İstehsal menecmentinin mahiyyəti.
178. Liberal Konstitusiya monarxiyasının hakimiyyət mənbələri.
179. “Struktur funksionalizm” alimlər tərəfindən necə qiymətləndiril-
mişdir?
180. Alman konsepsiyalarından hansı dövlət qulluğunun mənasını, funk-
siyalarını və strukturunu yeni görmə sayəsində dövlət administrasiya-
sının inzibati rolunun yüksəldilməsini xüsusi olaraq qeyd etmişdir?
181. Hansı ölkə öz dövlətçilik uğurları səbəblərindən birini ənənəvi
konstitusiya quruluşunda görür?
182. Hansı idarəçillik məktəbi ilk dəfə göstərdi ki, kollektivdə münasi-
bətlər mədəniyyəti və sosial (iqtisadi deyil) tələbatlar çox zaman
əmək məhsuldarlığının artımına təsir edən aparıcı idarəetmə amilinə
çevrilir?
183. İdarəetmə elminin “klassik məktəbi” hansı parametrləri təkmilləş-
dirməyə imkan verir?
184. Hansı Qərb yanaşmaları və nəzəriyyələri ən mürəkkəb idarəçilik
problemlərinin və düzgün təhlili imkanlarını və onların düzgün həlli
yollarının seçiminə imkan verir?
185. Milli dövlətlərdə dövlət idarəçiliyi islahatlarının həyata keçirilmə-
sində dünya sivilizasiyasındakı hansı dəyişiklikləri nəzərə almaq la-
zımdır?
186. Hansı keyfiyyətlər və münasibətlər “davranış” yanaşması tədqiqat-
ları predmeti olmuşdur?
İdarəetmə mədəniyyəti
663
187. Demokratik dövlətdə ölkənin idarə edilməsində hansı təşkilatlar iş-
tirak edirlər?
188. Professor İ.V.Vasilenkonun elmi əsərləri Qərb ölkələri idarəçilik
təcrübəsini əks etdirən hansı əsas problemləri əhatə edir?
189. XX əsrin ikinci yarısında dünya praktikasında makrososial mühitin
idarəçiliyinə hansı yanaşmalar tətbiq edilməyə başlandı?
190. Gələcəyin aktual problemlərini həll etməyə yönəldilmiş “Minilliyin
Layihəsi” fəaliyyətinin əsasını hansı nəzəriyyə təşkil edir?
191. Effektiv demokratik idarəçilik üçün hansı şərtlər başlıca əhəmiyyə-
tə malikdir?
192. Uğurlu idarəetmə üçün insan mədəniyyətinin hansı qeyri-müəyyən-
lik amillərini bilmək lazımdır?
193. D.Mak-Qreqorun bihevioralizm idarəçiliyinin “statik” və “dina-
mik” nəzəriyyələri hansı amilləri nəzərdən keçirir?
194. Mənbələrindən asılı olmayaraq, idarəçilik informasiyası hansı tə-
ləblərə cavab verməlidir?
195. Milli idarəetmə mədəniyyətinin səviyyəsi hansı indikatorlarla mü-
əyyən edilir?
196. XIX əsrdə idarəetmə elmi hansı tələbatlarla şərtlənmişdir?
197. “İnsan münasibətləri məktəbi” hansı kapitalı effektiv istifadə etmə-
yə imkan verir?
198. Bəşəriyyətin gələcək aktual problemlərinin həlli üçün “kollektiv şü-
ur” hansı beynəlxalq layihəni həyata keçirməyə çalışır?
199. İdarəetmə elmində hansı yanaşma dövlət idarəçiliyi sisteminin fəa-
liyyət mexanizmi, vəzifə funksiyaları və idarəçilik əlaqələri haqqında
aydın təsəvvür verdi?
200. XX əsrin 50-ci illərinədək Birləşmiş Krallığın idarəçilik nəzəriyyə-
sində hansı yanaşma dominantlıq edirdi?
201. Sosial psixologiya və sosiologiyanın nailiyyətlərinə əsaslanan ne-
oklassik məktəbin hansı yanaşması idarəçilik strukturlarında işləyən
fərdlər və qruplar vasitəsilə proseslərin və təzahürlərin izahını ver-
mişdir?
202. Lüdviq Erhardın "dövlət idarəçiliyinin sosial konsepsiyası"nın əsa-
sında hansı yanaşma durur?
203. Hansı hökmdar qədim yunan dövlətçiliyi tarixinə demokratik idarə-
etmə əsaslarının təşəkkülünə imkan yaradan islahatçı kimi daxil ol-
muşdur?
204. Strateji dövlət idarəçiliyinin məqsədləri və prioritetləri hansı moni-
torinqdən keçməlidirlər?
Fuad Məmmədov
664
205. Tusiyə görə özünüidarə mədəniyyətinin inkişafı üçün vacıb olan
keyfiyyətlər.
206. İnzibati-dövlət idarəçiliyinin ingilis “məqsəd” və “vətəndaş” kon-
sepsiyaları kim tərəfindən yaradılmışdır?
207. İnzibati orqanların təsnifatı.
208. Q.V. Atamançuka görə milli dövlət idarəçiliyində idarəetmə prob-
lemlərinin həllinə kompleks yanaşma komponentləri.
209. Demokratik idarəetmə siyasi sisteminin hakim prinsipləri.
210. T. Parsonsun "bölüşdürmə" prinsipinin komponentləri.
211. Minimal məxariclərlə dövlət idarəçiliyinin maksimal effektivliyinin
təmin edilməsi zəruriliyi haqqında müddəanın müəlllifliyi kimə məx-
susdir?
212. D.Springerə görə "modernizm"də ümumi təhlil komponentləri.
213. Dövlət idarəçiliyi effektivliyinin qiymətləndirmə meyarları.
214. İlk dəfə kim planlaşdırmanı və təşkil etməni dövlət administrasiya-
sının başlıca funksiyaları kimi göstərmişdir.
215. Məmurların fəaliyyət çərçivəsini məhdudlaşdıran mühiti kim yaradır?
216. “İdarə etmək – yəni görmək, təşkil etmək, sərəncam vermək, koor-
dinasiya etmək və nəzarət etmək” , - elmi idarəetmənin klassik təyi-
ninin müəllifi kimdir?
217. 1926-cı ildə nəşr edilmiş, ABŞ administrasiyasının fəaliyyət təcrü-
bəsinin ümumiləşdirildiyi "Dövlət idarəçiliyi elminə giriş" funda-
mental əsərinin müəllifi.
218. Aristokratik "qan elitası" və kapitalist "sərvət elitası” növlərini ardı-
cıl olaraq üstələyən, dünya sivilizasiyasının, gələcəyin onun ardınca
olduğu, tarixi baxımdan qaçılmaz olan “biliklər elitasına” doğru inam-
la getdiyinə uyğun olan elitalar tipologiyasının müəllifi kimdir.
219. Abraham Maslouya görə mədəniyyəti təkmilləşdirmə ölçüləri.
220. İdarəetmə prosesində qərarın qəbul edilməsi metodu.
221. Məmurların fəaliyyətinin stimullaşdırılması və aktivləşdirilməsi
metodları.
222. Yoxsulluqla mübarizə proseslərini idarəetmə metodları.
223. Dövlət idarəçilində “modernizmin” istifadə etdiyi metodlar.
224. Demokratik ölkələrdə dövlət və hüquq missiyası.
225. Dövlət idarəçiliyinin hüquqi tənzimlənməsi hansı əsasda həyata ke-
çirilir?
226. Azərbaycanın dövlətçilik mədəniyyətinin demokratlaşdırılmasına
yönəldilmiş islahatlar hansı sənədlər və fəaliyyətlər əsasında həyata
keçirilmişdir?
İdarəetmə mədəniyyəti
665
227. Demokratik ölkələrdə siyasi kursun reallaşdırılması hansı konsoli-
dasiya əsasında həyata keçirilir?
228. S.Bierin “təşkilati kibernetikasında” “balanslaşdırma sistemi” anla-
yışı nəyə əsaslanmışdır?
229. S.Bierin “balanslaşdırma sistemi” hansı funksiyaları nəzərdə tutur?
230. “Struktur funksionalizm” diqqəti nədə cəmləşdirirdi?
231. Dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinin təkmilləşdirilməsi nəyə istiqa-
mətlənmişdir?
232. “Davranış yanaşması” nəyi xüsusi olaraq vurğulayırdı ?
233. Hakimiyyət böhranının daha geniş yayılmış səbəbləri.
234. Danışıqlar prosesinin daha effektiv taktik üsulları.
235. Dövlət idarəçiliyinin elmi vəzifələri.
236. İdarəetmə mədəniyyətinin elmi prinsipləri.
237. İnzibati-dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsində elmi məktəblər və istiqa-
mətlər.
238. Piter Drukerə görə iqtisadi müəssisələrin ümumi təşkilati idarəetmə
prinsipləri.
239. Dövlət idarəçiliyi effektivliyinin ümumi göstəriciləri.
240. İdarəetmə mədəniyyətinin obyektləri.
241. Dövlət idarəçiliyi effektivliyinin baza şərtlərindən biri.
242. Dövlət idarəçiliyi effektivliyinə mühüm şərtlərdən biri.
243. Dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinə əsas tələblərdən biri.
244. Meritokratiya prinsiplərinə uyğun olaraq sosial bərabərsizliyin doğ-
ruldulması.
245. “Postbihevioralizmin” əsas idarəçilik ideyası.
246. Dövlət idarəçiliyində hüququn əsas təyinatı.
247. Demokratik ölkələrin dövlətçilik mədəniyyətinin əsas prinsipi.
248. Milli idarəetmə mədəniyyəti səviyyəsinin əsas indikatorları.
249. İdarəetmə mədəniyyətinin əsas komponentləri.
250. Ervin Lasloya görə idarəetmə mədəniyyəti vasitəsilə gələcəyə pozi-
tiv təsir zəruriliyinin şərtləndirildiyi əsas təhlükələr.
251. Özünüidarə mədəniyyətinin əsas parametrləri.
252. Rəhbərin idarəetmə mədəniyyətinin əsas parametrləri .
253. İdarəetmə prosesində insan davranışının "ölçü vahidləri" kimi
D.İston tərəfindən nəzərdən keçirilən əsas anlayışlar və kateqoriyalar.
254. “Klassik nəzəriyyənin” əsas postulatları.
255. Mütəxəssislərin idarəetmə mədəniyyətlərinin səviyyəsi, onların pe-
şəkarlıq keyfiyyətləri, qabiliyyətləri və xidmətlərinin qiymətləndir-
məsinin əsas prinsipləri və meyarları.
256. L.D. Uaytın dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinin əsas prinsipləri.
Fuad Məmmədov
666
257. Yerli özünüidarə orqanlarında idarəetmə mədəniyyətinin əsas prin-
sipləri.
258. Vətəndaş cəmiyyətində əsas idarəetmə prinsipləri.
259. Əsas idarəçilik üslubları.
260. Dövlət idarəçiliyi praktik məsələlərinin əsas tipləri.
261. İdarəçilərin keyfiyyətləri və xüsusiyyətlərinə əsas tələblər.
262. Qlobal idarəetmə mədəniyyətinə qoyulan əsas tələblər.
263. Qərb siyasətçiləri və məmurları üçün irəli sürülən əsas tələblər.
264. Dövlət idarəçiliyi sisteminin əsas səviyyələri.
265. Daniyalıların dövlət idarəçiliyi mədəniyyəti ilə şərtlənən və siyasi
sabitliyə təsir göstərən əsas xoşbəxtlik amilləri.
266. Dövlət idarəçiliyinə sistemli yanaşma ilə nəzərə alınan əsas amillər.
267. Dövlət xidməti sisteminə əsas nəzarət formaları.
268. Dövlət idarəetmə strateqiyasının əsas formaları.
269. Yerli idarəetmə səviyyəsinin əsas funksiyaları.
270. Yaponiya dövlətçilik mədəniyyətinin xüsusiyyətləri.
271. Yunanıstan dövlətçilik mədəniyyətinın xüsusiyyətləri.
272. İtaliya dövlətçilik mədəniyyətinın xüsusiyyətləri.
273. Birləşmiş Krallığın dövlətçilik mədəniyyəti xüsusiyyətləri.
274. Şarl de Qollin dövründə Fransa siyasi modelinin xüsusiyyətləri.
275. Qədim Misirin dövlət idarəçiliyi sisteminin xüsusiyyətləri.
276. ABŞ dövlətçilik mədəniyyətinin xüsusiyyəti.
277. Dövlətçilik mədəniyyətinin səviyyəsi əsasən hansı sosial institutlar-
dan asılıdır?
278. Professor Q.V. Atamançuka görə dövlət idarəçiliyinin nəticəsi və
keyfiyyəti nədən asılıdır.
279. Federal idarəetmə sistemli ölkələrin fərqləndirici xüsusiyyəti.
280. Unitar dövlətlərdə idarəetmənin fərqləndirici xüsusiyyəti.
281. Demokratik parlament respublikası nəyi nəzərdən keçirir?
282. İdarəetmə fəaliyyətinin ilkin mərhələsi nəyi nəzərdə tutur?
283. Danışıq prosesi. “Yumşaq oyun”un taktik üsulları.
284. Dünya sivilizasiyası piramidası və Azərbaycan: tərəqqinin və rəqa-
bətədavamlılığın əsas şərti.
285. Siyasi proses kimi dövlət idarəçilinin təhlilində hansı kəmiyyətlər
nəzərdən keçirilir?
286. “Beyin hücumu” pillələrinin ardıcıllığı.
287. Münaqişələrin həll edilməsi mərhələlərinin ardıcıllığı.
288. İdarəetmə mədəniyyətinin predmeti.
289. Demokratik prezident (dualist) respublikasının xüsusiyyəti.
İdarəetmə mədəniyyəti
667
290. Hansı hökmdarın dövründə Qədim Romada dövlət idarəçiliyi daha
böyük uğurlar əldə etmişdir?
291. Hüquqi dövlətin məqsədi və iradəsi hansı idarəçilik sistemi vasitə-
silə reallaşdırılır?
292. V.Vilson və F.Qudnaunun “professional mülki qulluq modeli” prin-
sipləri.
293. D. İstonun bihevioral metodologiya prinsipləri.
294. Demokratik ölkələrin dövlət idarəçiliyi prinsipləri.
295. Dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi prinsipləri.
296. Vətəndaş cəmiyyətinin inkişafını idarəetmə problemləri.
297. Əməkdaşların attestasiyası üzrə Amerika mütəxəssislərinin tövsiyələri.
298. Avropa İttifaqının, hüquqi dövlət kimi Azərbaycanın srtateji milli
maraqlarına cavab verən, elmi əsaslanmış demokratik idarəetmə tex-
nologiyası və innovativ fəaliyyət proqramının işlənməsi üzrə TASİS
proqramının tövsiyələri.
299. İnzibati-dövlət fəaliyyəti üzrə BMT ekspertlərinin tövsiyələri.
300. Bələdiyyə idarəçiliyi resursları.
301. Qərb ölkələrində hansı məsələlərin həlli idarəçilik üçün zəruri he-
sab edilir?
302. Q.V.Atamançuk Rusiyanın milli inkişaf perspektivlərini nə ilə əla-
qələndirir?
303. Dövlət qulluçularının fəaliyyətinin müasir qiymətləndirilmə meyar-
ları.
304. İnnovasiyaların tətbiqinin müasir təşkilati formaları.
305. Dövlət idarəçiliyinə “bihevioral” yanaşmanın yaradıcıları.
306. Dövlət idarəçiliyinə “sistemli” yanaşmanın yaradıcıları.
307. Neoklassik “insan münasibətləri məktəbinin” yaradıcıları.
308. Q.V.Atamançuka görə dövlət idarəçiliyinin təhlili və qiymətləndi-
rilməsi üsulları.
309. İdarəetmə mədəniyyəti vasitələri.
310. Liderin idarəçilik effektivliyinin səviyyəsi onun hansı qabiliyyəti
ilə müəyyən edilir?
311. Lidrin idarəçilik üslubu.
312. Müasir dövlətin strateji məqsədi.
313. Qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətinin strateji planlaşdırılması.
314. Piter Çeklandın “yumşaq təfəkkür” sisteminə əsaslanan dövlət ida-
rəçiliyinə “situasiya yanaşması” nın mahiyyəti.
315. M.Prelo və M.Düverjenin “dövlətin institusional konsepsiyası” nə
verdi?
Fuad Məmmədov
668
316. D.İstonun, D.Sprinqerin, Q.Almondun, T.Parsonsun insan amilinin
təhlilinə əsaslanan idarəetməyə stientist yanaşmaları.
317. Müasir menecment tendensiyaları.
318. Con Adairə görə liderin effektiv işinin texnoloji modeli.
319. İnnovativ risklərin növləri.
320. Təşkilati mədəniyyət tipləri.
321. Qərb sisteminin dövlət qulluğu üçün ənənəvi olan siyasi dəyərlər.
322. V.Vilsonun və F.Qudnaunun “Peşəkar mülki qulluq modelinin” tə-
ləbləri.
323. A.Maslounun, M.Mak-Qreqorun və R.Laykertin əsərlərində tərtib
edilmiş və mədəniyyətlərin harmonizasiyasına və əməkdaşların mə-
dəni dəyərlər sisteminə təsir vasitəsilə onların davranışının tənzim-
lənməsini nəzərdə tutan Amerika “təşkilati inkişaf konsepsiyasının”
tələbləri.
324. Con Adairə görə hakimiyyətin üç aspekti.
325. Birləşmiş Krallığın dövlət idarəçiliyində, E.Berç tərəfindən ifadə
edilmiş, məsuliyyətin üç anlamı.
326. Konstruktiv debatların keçirilməsinin üç qaydası.
327. D.Qvişianiyə görə dövlət idarəçiliyinin üç mərkəzi problemi.
328. Bürokratın siyasi mühitin məhdudiyyətlərinə adaptasiyasını hesaba
almaqla, strateji dövlət idarəçiliyinin üç mərhələsi.
329. Anri Fayolun dünya praktikasında geniş praktik tətbiqini qazanmış
universal idarəetmə prinsipləri.
330. Maks Veberin universal idarəetmə prinsipləri.
331. Dövlətçiliyin unitar forması.
332. İnnovativ fəaliyyətin idarə edilməsi. İnnovativ dövrün üç mərhələsi.
333. Dövlət idarəçiliyinin səviyyələri.
334. A. Maslou, D. Mak- Qreqor, R. Laykertin “təşkilati inkişaf kon-
sepsiyası”na uyğun olaraq, dövlət administrasiyası sisteminin fəaliy-
yət effektivliyinin artırılması şərtləri.
335. Sintetik problemlərin həlli metodu olan “beyin hücumu”nun iştirak-
çıları.
336. Dövlət qərarlarının qəbulu prosesinin iştirakçıları.
337. Piter Drukerin insan kapitalının əsasını təşkil edən əqli əmək işçilə-
rinin məhsuldarlığını müəyyən edən amilləri.
338. Cəmiyyətin idarə edilməsini həyata keçirən siyasi təşkilat kimi,
dövlətin sabitliliyinə təsir göstərən amillər.
339. Dövlətçiliyin federativ forması.
340. Dövlət qərarlarının qəbulunda iştirak formaları.
İdarəetmə mədəniyyəti
669
341. Dövlət idarəçiliyinin məqsədinin formalaşdırılması nəyi nəzərdə tu-
tur?
342. İdarəetmənin effektivlik formulu.
343. Dövlət idarəçiliyi formaları.
344. İdarəçiliyin inzibati orqanlarının funksiyaları.
345. S. Bierin, daxili funksiyalar və və xarici mühitin tələbləri arasında
harmoniya əsasında sistemin həyat fəaliyyətini təmin edən ingilis
“tarazlıq sistemi”nin funksiyaları.
346. Bələdiyyələrin funksiyaları.
347. Parlament müvəkkili vasitəçilik institutunun funksiyaları.
348. Dövlət qulluğunun, əsasən Fransa, Almaniya, Avstriya, Yaponiya,
Macarıstan, Polşa və digər ölkələrdə yayılmış karyera modelinin xa-
rakteristikası.
349. Dövlət qulluğunun, əsasən, Böyük Britaniya, ABŞ, Kanada, Hol-
landiya, Avstriya, Yeni Zellandiya və Skandinaviya ölkələrində ya-
yılmış pozisiya (meritokratiya) modelinin xarakteristikası.
350. "Siyasi bürokratiya" üçün xarakterik olan idarəetmə vasitələri.
351. Qərb inzibati–dövlət sistemi idarəçiliyinin xarakterik xüsusiyyətləri.
352. Monitorinqin məqsədi.
353. Siyasi rejimin xarakteri nə ilə şərtlənir?
354. “Şəxsiyyət mədəniyyəti” hakimiyyəti nə ilə şərtlənir?
355. Şəxsiyyətin idarəetmə mədəniyyəti nə ilə şərtlənir?
356. İdarəetmə mədəniyyəti nə ilə şərtlənir?
357. Ölkənin dövlət idarəçiliyi nə ilə şərtlənir?
358. Dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinin məqsədləri.
359. İdarəetmə sistemində innovativ texnologiyaların hazırlanma və hə-
yata keçirilmə səviyyəsi və miqyası nə ilə şərtlənmişdir?
360. İdarəçilik texnologiyasının dəyəri nə ilə müəyyən edilir?
361. İdarəetmə fəaliyyətlərində bürokratlar nəyi əldə rəhbər tuturlar?
362. Demokratik idarəetmə sisteminin prinsipləri, dəyərləri, texnologi-
yaları və üstünlüklərinin mahiyyətinin kulturoloji anlamı nəyə yar-
dım edir?
363. Qərarların qəbulunda dörd ardıcıl pillə.
364. Dövlət idarəçliyinin informasiya təminatının əsasını nə təşkil edir?
365. İdarəetmə mədəniyyətində strateji kommunikasiya nə verir?
366. Anri Fayola görə, dövlət idarəçiliyi üçün nə əsas əhəmiyyət kəsb
edir?
367. Dövlət idarəçiliyi informasiya təminatının əsasını nə təşkil edir?
368. Piter Çeklandın idarəetməyə yanaşmasının əsasını nə təşkil edir?
369. Piter Çeklandın “yumşaq təfəkkür” sisteminin əsasında nə durur?
Fuad Məmmədov
670
370. Yapon dövlət idarəçiliyi modelinin müvəffəqiyyətinin əsasını nə
təşkil edir?
371. F. Hersberqə görə, təşkilatda insanın davranış motivasiyasına və
psixoloji iqlimin formalaşdırılmasına nə təsir göstərir?
372. Təşkilati inkişaf konsepsiyasının "canlı orqanizm modeli" nəyi nə-
zərdə tutur?
373. Monitorinqin keçirilməsi nəyi nəzərdə tutur?
374. İdarəçilik vəzifələri və qərarlarının situativ təhlili nəyi nəzərdə tutur?
375. Jan Jak Russo nəyi dövlət idarəçiliyinin məqsədi və prinsipi hesab
edirdi?
376. M.Yanq, D.Bella və "post-sənaye cəmiyyəti" konsepsiyası nəzə-
riyyələri əsasında tərtib edilmiş, dövlət idarəçiliyində “meritokritik”
prinsip nədir?
377. Dövlət idarəçiliyinin effektivliyinin qiymətləndirilməsi meyarı nədir?
378. İdarəetmə sosiologiyası nədir?
379. İdarəetmə mədəniyyəti nədir?
380. Elmi anlamda marketinq nədir?
381. İdarəetmə fəaliyyəti metodları nədir?
382. İdarəetmə strategiyası nədir?
383. İdarəetmə texnologiyası nədir?
384. İdarəetmə estetikası və ya dizayn nədir?
385. İdarəetmə etikası (psixologiyası) nədir?
386. Piter Drukerə görə müasir menecmentdə vacib olan nədir?
387. İnsan xoşbəxtliyinin açarı nədir?
388. “Situasiya yanaşmasının” dəyərli elmi əsası nədir?
389. Qədim Hindistanda dövlət idarəçiliyinin xüsusiyyəti nə idi?
390. Liderin effektiv idarəçilik fəaliyyəti nəyi nəzərdə tutur?
391. Dövlət idarəçiliyi mədəniyyəti biznes sahəsindəki idarəçilik mədə-
niyyətindən nə ilə fərqlənir?
392. Danışıqlar zamanı konstruktiv əməkdaşlıq atmosferini formalaşdı-
ran altı əsas amil.
393. Strateji kommunikasiya hansı kommunukasiya növlərini daxil edir?
394. İdraəetmə mədddəniyyətinin əsas növləri.
395. Strateji dövlət idarəçiliyinin həllini tələb etdiyi üç əsas vəzifə.
396. Aşağı səviyyədə dövlət idarəçiliyi orqanlarının əsas fəaliyyət növləri.
397. İdarəetmə prosesində məmur hansı suallara cavab verməlidir?
398. Ştab xidmətləri fəaliyyətinin əsas istiqamətləri.
399. Operativ xidmətlər tərəfindən yerinə yetirilən vəzifələr.
400. Əksər demokratik ölkələrdə milli və ya federal idarəetmə səviyyə-
lərinin komponentləri.
İdarəetmə mədəniyyəti
671
Ünvan: Azərbaycan Respublikası
Az 1009. Bakı, Ə.Quliyev küç., 18, m.1
Tel/faks: 1 994 12 923 847, Mob.: 850 322 30 20
E-mail:Fuadtm7@gmail.com
Yığılmağa verilib: 03.052013. Çapa imzalanıb: 17.052013
Format: 60x90 1/16. F.ç.v.42
Sayı: 500
“Apostrof” Çap Evi
AZ 1009, Bakı, Azərbaycan, M. İbrahimov, 43
Dostları ilə paylaş: |