Benzoyetil efir. C6H5cooh c2H5-oh ⇆ C6H5cooc2H5 + H2o reaktivlar

12-jadval
Aromatik birikmalardagi elektrofil almashinish reaksiyalari.

Sintez №	Sintez qiligan moddani nomi	Maxsulot unimi (g)	Sintezni vaqti soat	Tajriba usullari
Nitrolash
57	Nitrobenzol	11	6	Haydash, konsentrlangan kislotalar bilan ishlash
58	J-Dinitrobenzol	12,5	8	Konsentrlangan kislota­lar bilan ishlash, spirtdan saytadan krist all antirish
59	o- va p- Nitrofenol	9,4	12	Suv bug‘i bilan haydash, spirtdan va suyultirilgan xlorid kislotadan sayta kristallantirish
60	p- Nitroatseta nilid va p- nitroanilin	16 10-12,5	7	Konsentrlangan kislota­lar bilan ishlash, spirtdan sayta kristallantirish
61	Pikrin kislota	13	8	Bug‘ bilan haydash, suvdan qayta kristallantirish
62	m- Nitrobenzoy kislota	4,5	8
Sulfolash
63	p- Toluolsulfokislota	8	10	Moy hammom, suvda qaytadan kristallantirish
64	Sulfanil kislota	10	6
65	Naftion kislota	10	6	Moy hammom
66	Benzosulfoxlorid	16	8	Aralashtirgich, uglerod te­traxlo-rid bilan ekstraksiya qilish, vakuumda haydash
67	o~ va p- Toluol sulfoxloridlar	8 9	12	Aralashtirgich, vakuumda haydash, efirdan sayta kris­tallantirish
Galogenlash
68	Brombenzol	14	6	Brom bilan ishlash, suv bug‘i bilan haydash, haydash
69	p-Bromtoluol	13	6	Dioksandibromid ishtiro­kida bromlash, efir bilan ekstraksiya qilish, haydash
70	p-Bromanizol	10,5	8	Dioksandibromid yordamida bromlash, efir bilan ekst­raksiya qilish, vakuumda hay- dash
71	l-Bromatsetanilid	3,2	6	Brom bilan ishlash, spirt* dan sayta kristallantirish
72	p-Bromanilin	10	6	Muz sirka kislotada brom­lash, bug‘ bilan haydash
73	p-Brom-N-N-dimetil anilin	15	6	Dioksanda bromlash, ara­lashtirgich, vakuumda haydash, spirtda sayta kristallanti­rish
Fridel—Krafts usuli bilan alkillash
74	Izopropilbenzol	8	8	Haydash
75	Difenilmetai	5	8	Aralashtirgich, vakuumda haydash
76	Trifenilxlormetan	8	12	Aralashtirgich, benzol bi­lan xaydash Ekstraksiya qilish, benzol bilan benzinda qayta kristallantirish
Fridel-Krafts usuli bilan atsillash
77	Atsetofenon	8	8	Aralashtirgich, efir bilan ekstraksiya qilish, haydash
78	Benzofenon	6,5	8	Bug‘ bilan xaydash, efir bilan ekstraksiya qilish, xaydash
79	p-Atsetilanizol	12	6	Aralashtirgich, vakuumda haydash

NITROLASH

57. 
    Nitrobenzol
    

Reaktivlar. 9 ml benzol, 10 ml nitrat kislota (d=1,41), 12,5 ml sulfat kislota (d=1,84), natriy gidroksid, kalsiy xlorid.
Ish murila shkafda bajariladi!
Konsentrlangan kislotalar bilan ishlash qoidasi 6- betdan qaralsin,
Havo sovitgich (40-50 sm uzunlikdagi) ulangan 100 ml sig’imi yubi yumaloq kolbaga 12,5 ml konsentrlangan sulfat kislota solinadi va asta-sekin kolbani chayqatib turib unga 10 ml konsentrlangan nitrat kislota qoʻshiladi. Xona temperaturasigacha sovitilgan aralashmaga chayqatib turgan holda oz- ozdan 9 ml benzol quyiladi (bunda kolbadagi suyuqlik emulsiyaga aylanadi). Nitrolash davomida reaksion aralashmaning temperaturasi 50°C dan koʻtarilmasligi va 25°C dan pasaymasligi kerak. Buning uchun reaksion aralashmaga benzol qoʻshish tezligini boshqarib va kolba suv hammomida sovitib turiladi. Koʻrsatilgan miqdordagi benzol quyib boʻlingandan soʻng suv hammomining temperaturasi 60°C ga koʻtarilib (termometr hammomga tushiriladi) aralashma 45 minut davomida qizdiriladi. Soʻngra reaksion aralashma sovuq suvda sovitilib, ajratgich voronkaga quyiladi va kislotali pastki nitrobenzol qavatidan ajratib olinadi. Nitrobenzol suv, natriy gidroksidning suyultirilgan eritmasi va yana suv bilan yuviladi. Yuvilgan nitrobenzol 50 ml sigʻimli konussimon kolbaga quyiladi, qizdirilgan kalsiy xlorid solib, kichikroq havo sovitgich oʻrnatilgan probka bilan berkitiladi va suyuqlik tiniq holga kelguncha suv hammomida qizdiriladi. Agar kolba tubida kalsiy xlorid eritmasining suvli qavati hosil boʻlsa, nitrobenzol ehtiyotlik bilan boshqa quruq kolbaga quyilib, qaytadan unga qizdirilgan kalsiy xlorid qoʻshiladi va yuqorida koʻrsatilgan usul boʻyicha quritiladi. Quritilgan nitrobenzol Vyurs kolbasiga quyilib, havo sovitgich orqali haydaladi va 207-211°C da haydaladigan fraksiya yigʻiladi. Nitrobenzol miqdori 11 g. Nitrobenzolni quriguncha haydash xavfli, chunki u dinitrobenzol bilan aralashgan boʻlsa portlashi mumkin.
Nitrobenzol-achchiq bodom hidli, och sarik, rangli moysimon suyug’lik, spirtda, benzolda, efirda eriydi, suvda deyarli erimaydi. Molekulyar massasi 123,11; qaynash temperaturasi 210,9 ^oC; 1,205; 1,5525.
Nitrobenzol markaziy nerv sistemasini zaharlaydi, modda almashinuvini buzadi, buning natijasida jigar kasallanadi. Nitrobenzol bugʻi bilan uzoq vaqt nafas olinsa bosh ogʻriydi, teriga tegsa kuydiradi. Terining nitrobenzol tekkan joyini spirt bilan artib, soʻngra sovun bilan yuvish kerak.