132
Məktəb təhlilində əsərin ideya-məzmunu, müəllif niyyəti, sənətkar-
lıq xüsusiyyətləri ön plana çəkilir.
Odur ki, ədəbiyyat dərslərinə ədəbiyyatşünaslıq təhlilini olduğu
kimi gətirmək olmaz. Ədəbiyyatşünaslıq təhlilini müəllifin fikirləri
təhrif olunmadan məktəb təhlili materialına çevrirmək lazımdır.
Ədəbiyyatşünaslıq təhlilindən istifadə zamanı ifaçının bilik, qavra-
ma səviyyəsi, materialın həcmi və s. nəzərə alınmalıdır.
Bədii əsərlərin məktəb təhlili özündə ədəbiyyatşünaslığın
nailiyyətlərini ehtiva edir, pedaqoji prinsiplərdən, dövrün mənəvi
ideallarını əks etdirən ictimai ideallardan asılıdır.
Məktəb təhlilini elmi-ədəbiyyatşünaslıq təhlilindən fərqləndirən
ilk cəhət bu təhlilin uşaq qavramasının xüsusiyyətlərini nəzərə
almaqla aparılmasıdır. Məktəb təhlilinin məqsədi bədii əsərin şagird
yozumunun yaradılması və və onun mətnin elmi şərhi ilə tutuşdu-
rulması, oxucuların subyektiv təsəvvürlərinin ədəbiyyatşünaslıq təh-
lilinin nəticələri əsasında təshih olunması, obyektiv təsəvvürlərin
yaradılmasıdır.
“Əgər əsər təhlilinin digər növlərində əsas məqsəd bədii mate-
rialı özünü öyrənməkdirsə, məktəb təhlilində materialı öyrənən
şəxs həm də yaradıcılıq fəaliyyətində olmaqla qavranılan materiala
öz mənəviyyatından «əlavələr edir». Məktəbdə ədəbi əsərin öyrənil-
məsi təkcə gənc oxucuda əsərin bədii mənasını açmağa meyil ilə,
müəlllifin ideyasına yiyələnməklə məhdudlaşmır, məktəb təhlilində
şagirdin oxuculuq keyfiyyətinin inkişaf etdirilməsi vəzifəsi də –
təxəyyülü, emosional həssaslığı, estetik qiymətlədirmə bacarığı, öz
təəssüratını dərk etmək, onu intellektual və emosional ifadə etmək
qabiliyyəti də həyata keçirilir”.
1
Dostları ilə paylaş: