1.2. Tushunchani o„zlashtirish ustida ishlash jarayoni. Grammatik tushunchani o„zlashtirish uzoq davom etadigan va kichik yoshdagi
o„quvchilar uchun ancha murakkab jarayondir. O„qituvchi boshlang„ich sinflarda
tushunchani o„zlashtirishga oid ishlarni
tashkil
etishda
o„rganiladigan
tushunchaning lingvistik mohiyatini, bilimlarni o„zlashtirish jarayonining
psixologik-didaktik xususiyatlarini, o„quvchilarning nutqiy va aqliy o„sishi bir-
birini taqozo etishini, grammatik bilimning nutqdagi o„rnini asos qilib oladi.
Grammatik
tushunchalarda
til
hodisalariningmuhim
belgilari
umumlashtiriladi.
Tushunchani
o„zlashtirish
ustida
ishlash
jarayonida
o„rganiladigan tushunchaning muhim belgilarini ajratpsh maqsadida muayyan
til materiali analiz qilinadi. Masalan, so„z o„zgartuvchi qo„shimcha uchun
quyidagi ikki muhim belgi xarakterli:
1) so„z o„zgartuvchi qo„shimcha – so„zning o„zgaradigan qismi;
2) so„z o„zgartuvchi qo„shimcha sintaktik vazifani bajaradi, ya‟ni gapda
so„zlarni bog„lash uchun xizmat qiladi.
Tushunchani
o„zlashtirishga oid ishlarda o„qituvchi muayyan bir
tushunchaning muhim belgilarini aniqlab oladi, dastur talabiga ko„ra, shu sinf
o„quvchilarini tushunchaning qanday belgilari bilan tanishtirishni, foydalanganda
yaxshi natija beradigan leksik materiallarni, metodik usul va vositalarni
belgilab oladi.
Til materialini analiz qilish jarayonida o„rganiladigan tushunchaning muhim
belgilari ajratiladi (tushuncha ustida ishlashning birinchi bosqichi), so„ng
belgilar o„rtasidagi bog„lanish topiladi, bir tushunchaning xususiyati sifatida
ular orasidagi o„zaro munosabati aniqlanadi, atama beriladi (tushuncha ustida ishlashning ikkinchi bosqichi). O„quvchilar o„rganilgan tushuncha
mohiyatini anglashlari va bilimlarni nutq tajribasiga tatbiq etishlari uchun
tushuncha ta‟rifini aniq ifodalash ustida ishlanadi (tushuncha ustida ishlashning
