Conference committees conference chairs c

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1410

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

конца своих дней оба писателя сохранили свою оппозиционность относителтно существующе-

го общественно-политического строя, но путь решения вопроса «Что делать?» каждый из них 

выбрал свой. 

 

 

 

ФОРМИРОВАНИЕ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ               

НА УРОКАХ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА 

 

Гюнель АЛИЕВА 

Азербайджанский Университет Языков 

[e-mail] 

АЗЕРБАЙДЖАН 

 

Важное  значение  в  модернизации  образования  приобретают  вопросы  коммуникативного 

обучения  английскому  языку.  Отсюда  становится  важным  последовательное  формирование 

коммуникативных  компетенций,  которая  является  одной  из  ключевых  компетенций. 

Коммуникативная  компетенция  направлена  на образование,  воспитание  и развитие  личности 

обучаемого, на достижение практического результата в овладении английским языком. 

Коммуникативная  компетенция  обеспечивает  успешную  социализацию,  адаптацию  и 

самореализацию  в  современных  условиях  жизни.  Коммуникативная  компетенция  означает 

готовность  ставить  и  достигать  цели  устной  и  письменной  коммуникации:  получать 

необходимую  информацию,  представлять  и  цивилизованно  отстаивать  свою  точку  зрения  в 

диалоге  и  в  публичном  выступлении  на  основе  признания  разнообразия  позиций  и 

уважительного отношения к ценностям других людей. 

Происходящие сегодня изменения в общественных отношениях, средствах коммуникации, 

использовании  новых  информационных  технологий  требуют  повышения  коммуникативной 

компетенции  обучающихся,  совершенствования их  филологической  подготовки,  поэтому 

приоритетную значимость приобрело изучение английского языка как средства общения. 

Способность  и  готовность  к  вербальному  и  невербальному  взаимодействию  с  другими 

людьми – это и есть коммуникативная компетенция. В основе всех методов коммуникативного 

обучения  должно  лежать  умение  установить  связи,  находить  успешные  формы  общения  на 

любом  языке.  Формировать  и  совершенствовать  коммуникативную  компетенцию  следует  в 

совокупности всех ее составляющих:  



 

речевой  компетенции,  т.е.  совершенствование  коммуникативных  умений  в четырех 

основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении и письме);  



 

умение планировать свое речевое и неречевое поведение;  



 

языковой компетенции – систематизации ранее изученного материала;  



 

развитие навыков оперирования языковыми единицами в коммуникативных целях;  



 

социокультурной  компетенции  –  увеличения  объема  знаний  о социокультурной 

специфике англоговорящих стран; 



 

 компенсаторной  компетенции  –  дальнейшее  развитие  умений  выходить  из положения 

в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче иноязычной информации;  



 

учебно-познавательной  компетенции  –  развитие  общих  и специальных  учебных 

умений,  позволяющих  совершенствовать  учебную  деятельность  по овладению английского 

языка, удовлетворять с его помощью познавательные интересы в других областях знания.  

Для  эффективной  коммуникации  характерно  достижение  взаимопонимания  партнеров,  а 

также лучшее понимание ситуации и предмета общения. 

Процесс  достижения  большей  определенности  в  понимании  ситуации,  способствующий 

разрешению  проблем,  обеспечивающий  достижение  целей  с  оптимальным  расходованием 

ресурсов принято называть коммуникативной компетентностью.  

Так  как  составляющими  любой  компетенции  являются:  владение  знанием,  содержанием 

компетенции,  проявление  компетенции  в  различных  ситуациях,  отношение  к  содержанию 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1411

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

компетенции и объекту ее приложения, то коммуникативную компетенцию можно рассматри-

вать  с  позиции  трех  составляющих:  предметно-информационной,  деятельностно-коммуника-

тивной,  личностно-ориентационной,  где  все  компоненты  составляют  целостную  систему 

личных  свойств  обучающихся.  Поэтому  коммуникативную  компетенцию  следует  рассмат-

ривать как готовность ученика к самостоятельному решению задач на основе знаний, умений, 

качеств личности. 

В  основе  формирования  коммуникативной  компетенции  лежит  деятельностный  подход, 

так  как  он  обеспечивает  самостоятельную  творческую  деятельность  каждого  ученика. 

Обучение  подразумевает  на  первом  этапе  совместную  учебно-познавательную  деятельность 

под  руководством  учителя,  а  затем  –  самостоятельную.  Методы  обучения,  результатом 

применения которых всегда является создаваемая учениками образовательная продукция: идея, 

гипотеза,  текстовое  произведение,  картина,  поделка,  план  своих  занятий  и  т.  д.  называются 

эвристическими. 

Чтобы  формирование  коммуникативной  компетенции  было  результативным,  более 

успешным,  чтобы  создать  оптимальные  условия  для  продвижения  каждого  учащегося, 

необходимо знать учебные возможности обучающихся данного возраста. 

При  определении  учебных  возможностей  учащихся  учитываются  два  параметра: 

обучаемость  и  учебная  работоспособность.  Одним  из  критериев  определения  уровня 

обученности  являются  оценки.  Уровень  сформированности  интеллектуальных  умений 

определяется в процессе познавательной деятельности путем наблюдения. После определения 

уровней  сформированности  данных  качеств,  устанавливается  общий  уровень  обучаемости 

каждого  ученика.  Уровень  учебной  работоспособности  определяется  путем  наблюдения  за 

физической работоспособностью учащихся, сформированностью положительного отношения к 

учению.  После  определения  уровней  сформированности  данных  качеств,  устанавливаются 

учебные возможности каждого.  

Пути  реализации  коммуникативной  компетенции  учащихся  состоят  в  том,  что  формы, 

методы  и  приемы  работы  направлены  на  то,  чтобы  содержание  учебного  материала  было 

источником для самостоятельного поиска решения проблемы. 

Коммуникативный  подход  ставит  своей  целью  формирование  у  учащихся  смыслового 

восприятия  и  понимания  иностранной  речи,  а  также  овладение  языковым  материалом  для 

построения  речевого  высказывания.  На  уроках  английского  языка  моделируются  различные 

ситуации общения и этим самым мы стимулируем желание учащихся высказаться.  Для  этого 

используются различные коммуникативные задания. В этом плане использование инновацион-

ных  педагогических  технологий  играет  большую  роль.  Используются  исследовательский 

метод,  дискуссии,  мозговой  штурм,  технология  "критического  мышления”,  интерактивные, 

групповые  формы  и  методы,  коллективный  способ  обучения.  Данные  технологии  развивают 

творческую активность, формируют мыслительную деятельность, учат школьников отстаивать 

свою точку зрения, помогают добиться глубокого понимания материала. 

Обеспечению  коммуникативной  мотивации  обучающихся  способствуют  такие  факторы, 

как  положительный  эмоциональный  климат  на  уроке,  доброжелательная  обстановка, 

доверительные отношения между учителем и учащимися. Активизация личности и коллектива 

в  целом,  использование  интерактивных  форм  предоставляет  возможность  одновременного 

участия  обучаемых  в  иноязычном  общении.  Работа  в  парах,  в  группах  позволяет  решить  и 

задачи  воспитания:  желание  и  умение  сотрудничать  в  группах  с  одноклассниками.  Главное  в 

работе то, что учащиеся свободно говорят, спорят, отстаивают свою точку зрения, ищут пути 

решения  проблемы,  а  не  ждут  готовых  ответов.  Методы,  ориентированные  на  устную 

коммуникацию  это  все  виды  пересказа,  все  формы  учебного  диалога,  доклады  и  сообщения, 

ролевые  и  деловые  игры,  учебные  исследования  и  учебные  проекты,  требующие  проведения 

опросов,  обсуждение,  дискуссия,  диспут.  Методы,  ориентированные  на  письменную 

коммуникацию это сочинения и изложения, подготовка заметок и статей, телекоммуникацион-

ные тексты, сообщения, участие в конкурсах сочинений. 

Эффективность  использования  коммуникативных  заданий,  различных  приемов  на  уроке 

английского языка велика, потому что развитие на уроке коммуникативных навыков является 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1412

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

одной из важных задач любого учителя. В результате у учащихся наблюдается эмоциональный 

подъем, положительный настрой, желание изучать английский язык.  

При  успешном  применении  компетентностного  подхода  в  обучении  обучаемые  приоб-

ретают знание языка, демонстрируют коммуникативные умения и способны успешно действо-

вать вне урока, т.е. в реальном мире. 

 

 

MÜASİR MƏRHƏLƏDƏ YENİYETMƏLƏRİN                        

SAĞLAMLIĞININ MÜHAFİZƏSİ 

 

Elnarə AĞAYEVA 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Müasir  dövrdə  cəmiyyətimizin  hərtərəfli,  sağlam  inkişaf  etmiş  gənclərə  böyük  ehtiyacı  var. 

Dövlətimizin  gələcəyinin  bugünkü  yeniyetmələrdən  asılı  olduğunu  bilərək,  bu  yeniyetmələrin 

sağlamlıqlarını  qorumaq  ən  vacib  amillərdəmn  biridir.  Bu  işdə  məsuliyyət  valideyn  və 

müəllimlərimizin, eyni zamanda cəmiyyətimizin hər bir üzvünün üzərinə düşür.  

Yeniyetmələrin  –  sağlamlığın  qorumnası,  zərərli  vərdişlər,  sağlam  həyat  tərzi  haqqında 

məlumatlandırılmaları,  lazımi  biliklərə  malik  olmaları  üçün  mütəmadi  olaraq  orta  məktəblərdə 

“Sağlam həyat tərzi”, “Sağlamlığın qorunması” və s. dervizlər altında təlimlər keçirilir.  

Bildiyimiz kimi müasir dövrümüzdə sağlamlığa ağır zərbə vuran zərərli vərdişlərin əhatə dairəsi 

günü-gündən  genişlənir.  Araşdırmalar  göstərir  ki,  hazırda  yeniyetmələr  arasında  daha  çox  yayılan 

zərərli vərdişlərdən biri tütünçəkmədir. Orqanizmi bu qədər zəhərləyən, bır sıra xəstəliklərə yol açan 

tütünün ətrafına bu qədər yeniyetmə, gənc hətta ortayaşlı insanları toplaması, gənc bir tədqiqatçı kimi 

məni çox təəccübləndirir.  

Zənnimcə,  tütün  haqqında  ətraflı  məlumatla  silahlanan  yeniyetmə  heç  bir  zaman  ondan  istifadə 

edib,  onun  alidəçisinə  çevrilməz.  İlk  növbədə  onları  bu  yolla  təhrik  edən,  sövq  edən  amillər 

araşdırılmalıdır.  

Tütünçəkmədən imtina üzrə kliniki protokolda tütünçəkməyə sövq edən amillər çox aydın şəkildə 

şərh olunmuşdur.  

- fərdi (depressiv vəziyyət, təsir altına düşmə) 

- ailədə valideynlərin, böyük bacı-qardaşın tütündən istifadə etməsi.  

- sosial, mədəni şərait, tütün məmulatlarının vaxtaşırı reklamı  

- yaşam tərzinin dəyişməsi, uzunmüddətli stress vəziyyətində yaşamaq və s.  

Hər  bir  valideyn  və  müəllim  bu  işdə  əlbir  olmalı,  birgə  fəaliyyət  planı  hazırlamalı,  xoşagəlməz 

hallarla qarşılaşdıqda lazım gələrsə, mütəxəssis köməyindən istifadə edərək, aradan qaldırılmalıdır.  

Müasir  gəncliyimizi  bu  bəladan  xilas  etmək  üçün  ilk  başda  onlar  üçün  xoş  bir  əyləncə,  beyin 

yorğunluğunu  aradan  qaldıran,  əsəb  sakitləşdirici  kimi  görünən,  lakin  sözün  əsl  mənasında 

gənclərimizin  ölüm  mələyi  olan  bu  dəhşətli  bəlanın  nələrə  qadir  olduğunu  onlara  təbliğ  etmək 

lazımdır.  

Əldə olunan məlumatlara əsasən tütün tüstüsündə 4000-ə qədər kimyəvi, orqanizm üçün zərərli 

maddələrin  olduğu  aşkar  olunmuşdur.  Bütün  bu  kimyəvi  maddələrin  hər  biri  ayrı-ayrılıqda  insan 

orqanizmini zəhərləyir. Bu maddələrə misal olaraq, nikotin, karbon monoksit (CO), xərçəng yaradan 

kanserogen, qətran və s. göstərmək olar.  

İstənilən şəxsin damarına 100-120 mq nikotin vurularsa, bu həmin şəxsin dərhal ölümünə səbəb 

olar.  əslində  2  qutu  tütünün  tərkibində  məhz  100-120  mq  nikotin  var.  Sadəcə  tütün  çəkilərkən 

yandırıldığından nikotin havaya yayılır, yalnız 1.2-2 mq nikotin insan orqanizminə daxil olur. Məhz 

bu səbədən də tütnçəkən ionsanlar dərhal deyil, yavaş-yavaş zəhərlənərək ölürlər.  

Hazırda  geniş  yayılmış  ağciyər,  dil-dodaq,  yemək  borusu  xərçəngi,  sidik-cinsiyyət  orqanlarının 

xərçəngi, xroniki bronxit, qan dövranının pozulması, mədə və duodenum (12 barmaq bağırsaq) yarası, 

ağ ciyərlərin emfizeması (havanın artması), taxikardiya (ürək döyüntüsü), yüksək qan təzyiqi – tütün 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1413

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

səbəbindən  yaranan  xəstəliklərdəndir.  Sadalanan  bu  xəstəliklər  nəticəsində  2005-ci  ildə  5.4  milyon 

insan tələf olmuşdur. Alimlərin fikrincə, vəziyyət bu cür davam edərsə, 2030-cu ildə 8 milyon insan 

tütünçəkmə  nəticəsində  yaranan  xəstəliklərdən  məhv  ola  bilər.  Ümumilikdə  XXI  əsrdə  I  milyard 

insanın bu səbədən tələf olacağı ehtimal olunur. Hazırda dünyada 29% insan tütün alidəçisidir.  

Böyük  təəssüf  hissi  ilə  bildirmək  istəyirəm  ki,  bu  gün  Azərbaycanda  da  yeniyetmələr  arasında 

tütün aludəçisinə rast gəlinir.  

Tütünə  meyilli  olan  yeniyetmələrimizin  nikotindən  asılılıq  səviyyəsini  təyin  edən  Faqestrem 

testindən istifadə edərək, yeniyetmələr üzərində kiçik təcrübə apardım.  

Yuxudan oyanandan sonra neçə dəqiqə sonra 

birinci siqareti çəkirsiniz?  

5 dəqiqəyə qədər 

6-30 dəqiqədən sonra 

31-60 dəqiqədən sonra 

60 dəqiqədən artıq 

3 

2 

1 

0 

Siz gündə neçə siqaret çəkirsiniz (orta)?  

11-dən az 

11-20 

21-30 

30 çox 

0 

1 

2 

3 

Tütünçəkmə qadağan olunan yerlərdə çətinlik hiss 

edirsinizmi (məsələn, təyyarədə, kinoteatrda) 

Bəli 

Xeyr 

1 

0 

Sizin üçün günün hansı vaxtında çəkilən siqaretdən 

imtina etmək daha çətindir?  

Səhər çəkilən ilk siqaretdən digərindən 

1 

0 

Siqaretdən imtina etmək səhər saatlarında daha 

çətindir, nəinki digər vaxtlar?  

Bəli 

Xeyr 

1 

0 

Xəstə olanda siqaret çəkirsiniz?  

Bəli 

Xeyr 

1 

0 

0-3 ball - Nikotindən asılılığın yüngün səviyyəsi, siz dərman vasitələrindən istifadə etmədən 

tütünçəkmədən imtina edə bilərsiniz.  

4-6 ball - Nikotindən asılılığın orta səviyyəsi. Iradənizi toplayaraq tütünçəkmədən imtina edə 

bilərsiniz. 

7-10 ball - Nikotindən asılılığın yüksək səviyyəsi. Siz həkim məsləhəti ilə dərman vasitələrindən 

istifadə edərək tütünçəkmədən imtina edə bilərsiniz.  

Sumqayıt  şəhərindən  olan 21  yeniyetmə  (oğlan)  üzərində  apardığım  nəticələe  qənaətbəxş  oldu. 

Beləki, 21 yeniyetmədən 18-də yüngül, 2-də orta, yalnız 1-də yüksək səviyyədə asılılıq aşkar olundu. 

Tütünün  törətdiyi  fəsadları  araşdırmaq  üçün  bir  çox  İnstitutlar  bu  işə  cəlb  olunmuşlar.  Bunlardan 

ABŞ-ın Merilən ştatındakı Milli Toksikomaniya İstitutnu, Kolumbiya Universitetini misal göstərmək 

olar.  Hazırda  tütünlə  mübarizə  ilə  məşğul  olan  “Ash”  xeyriyyə  cəmiyyəti  yeniyetmə  və  gənclərə, 

üumiyyətlə bütün insanlara tütünü tərgitməyin heç bir zaman gec olmadığını tövsiyyə edir. Zənnimcə, 

təcili tədbirlər görülməli, yeniyetmə və gənclərimizi ətraflı məlumatlandırmalı, bu bəlanın məktəblərə 

ayaq  açmasına  yol  verməməli,  gəncliyimizin  məhvinə  göz  yummamalıyıq.  Eyni  zamanda  zərərli 

vərdişlərdən  əziyyət  çəkən  yeniyetmə  və  gənclərimizi  bu  bəlalardan  vaxtından  xilas  etmək  üçün  bu 

gün  yüksək  ixtisaslı  həkim  pediatorlara  və  daha  əlverişli  şəraiti  olan  müalicə  mərkəzlərinin 

yaradılmasına böyük ehtiyac var.  

Əziz  gənclər  gəlin  unutmayaq  ki,  bu  can  uca  Rəbbimizin  bizə  verdiyi  əmanətdir.  Ona  ziyan 

vurmaq böyük günahdır, əmanətə xəyanətdir.  

 

 

XALQ PEDAQOGİKASINDA İQTİSADİ TƏRBİYƏNİN VACİBLİYİ 

 

Sevinc EYLAZOVA 

Bakı Slavyan Universiteti 

[e-mail]

 

AZƏRBAYCAN 

 

İqtisadi  tərbiyədən  danışmazdan  əvvəl  qeyd  etməliyik  ki,  “iqtisadiyyat”  yunanca  “ekonomika” 

sözündəndir.  Mənası  “ailə  təsərrüfatını  idarə  etmək”  deməkdir.  Zaman  keçdikcə  bu  sözün  həm 

coğrafiyası,  həm  də  məna  tutumu  genişlənmişdir.  Yəni,  bu  gün  bütün  dünyada  “iqtisadiyyat”-

“ekonomika” dedikdə, ölkədə maddi nemətlərin istehsalı, bölüşdürülməsi, mübadiləsi və istehlakı başa 

düşülür. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1414

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Bir  halda  ki,  iqtisadiyyat  bu  qədər  həyati  əhəmiyyət  daşıyan  sahədir,  demək,  böyüməkdə  olan 

nəslə  düzgün  iqtisadi  tərbiyə  vermək  zəruridir.  Ötən  onilliklərdə  elmi  pedaqogika  iqtisadi  tərbiyəni 

əxlaq  tərbiyəsinin  tərkib  hissəsi  kimi  səciyyələndirirdi;  ayrılıqda  “iqtisadi  tərbiyə”  anlayışı  yox  idi. 

Hazırki yaşam tərzimiz, bazar münasibətləri onu aktuallaşdırmış və tərbiyənin ayrıca tərkib hissəsinə 

çevirmişdir. Elmi pedaqogika iqtisadi tərbiyə dedikdə, gənc, yetişməkdə olan nəslin iqtisadi şüur və 

iqtisadi  mədəniyyətinin  formalaşdırılmasını,  onlarda  təsərrüfatçılıqla  bağlı  bacarıq  və  vərdişlərin 

yaradılmasını nəzərdə tutur. 

Bəs  elmi  pedaqogikaya  yeni  gəlmiş  bu  terminə  xalqın  münasibəti  necədir?  Xalq  pedaqogikası 

materiallarında “iqtisadi tərbiyə” ifadəsinə rast gəlməsək də, əcdadlarımız hər şəxsin iqtisadi cəhətdən 

təmin olunması, imkansız adamlara kömək edilməsi, ac-yalavaclara əl tutulması, iqtisadi bəlalara qarşı 

birgə  mübarizə  aparılması  ilə  bağlı  qiymətli  fikirlər  söyləmişlər.  Bu  qiymətli  fikirlər  atalar  sözü  və 

məsəllərdə,  rəvayətlərdə,  tapmacalarda,  inanclarda,  yanıltmaclarda,  qıfılbəndlərdə  və  bu  kimi 

etnopedaqoji  nümunələrdə  öz  əksini  tapmışdır.  “Ağ  itin  pambıqçıya  zərəri  var”,  “Arpa  əkən  buğda 

biçməz”, “Bağ vaxtı bağbanın qulağı ağır eşidər”, “Var evi kərəm evi, yox evi vərəm evi”, “Qaz vur 

qazan dolsun, toyuqdan nə fayda”, “Dədələrdən budur öyüd, dəyirmanı özün üyüd”, “Ərin geydiyini 

istəməsə,  qarın  yediyini  istər”,  “İtə  çörək  atarlar  yiyəsi  xatirinə”,  “Yaxşı  biçinçi  xərcin  yerdən 

çıxardar”,  “Öz  çörəyini  özgə  süfrəsində  yemə”  kimi  öyüd-nəsihətlərdə  xalqımız  həmişə  öz  iqtisadi 

problemlərinin  həllində  müdriklik  göstərmişdir.  Ona  görə  də  iqtisadi  tərbiyə  məsələlərinə  ciddi  fikir 

verilməlidir.  Xalq  pedaqogikası  materiallarında  müxtəlif  formalarda  təkrar-təkrar  deyilibdir  ki, 

iqtisadiyyat  olmasa,  cəmiyyət  yaşaya  bilməz,  qənaətinə  riayət  edən  yoxsulluğa  uğramaz,  kim 

qənaətcilliyə  əməl  edirsə, maddi  durumu  yaxşılaşır,  israfçılığa  yol  verirsə,  yoxsul  hala  düşür;  qənaət 

dolanışığın  yarısıdır;  çörəyin  ətri  ananın  xətri  qədər  xoşdur,  ürəyə  yatandır,  can  məlhəmidir;  çörək 

müqəddəsdir,  insan  zəkasının  ən  böyük  kəşfidir,  çörək  süfrənin  başıdır;  çörək  itirən  çörək  tapmaz; 

çörəyə xor baxan ac qalar; çörəyi ayaqlamazlar; “vaxt qənimətdir, qızıldır, onun bir dəqiqəsini də boş 

qoymaq olmaz”, “vaxtını itirən bəxtini itirər”, “qəpik-qəpik yığan, manat-manat verər” və s. 

Böyüməkdə  olan  nəsli  təsərrüfata  və  sənətə  bağlamaq,  onlara  iqtisadi  biliklər  vermək  və  əmək 

məhsuldarlığını artırmaq baxımından bu günümüzə gəlib çatmış bayatılar, mahnılar, holavarlar, sayaçı 

sözləri, tapmacalar, atalar sözləri, tövsiyələr, nağıl və dastanlar var. Aşağıdakı nümunəyə nəzər salaq: 

El köçdü dağ başına, 

Yar örtüb ağ başına. 

Könlü yemiş istəyən, 

Dolanar tağ başına. 

Bu  misralardan  aydın  olur  ki,  xalq  pedaqogikasında  iqtisadi  tərbiyə  ilə  əmək  tərbiyəsi  eyniyyət 

təşkil edir. Yəni ulularımız öz övladlarına əmək tərbiyəsi verərkən, həm də iqtisadi tərbiyə vermişlər. 

İqtisadi  tərbiyə  işində  Müqəddəs  Kitabımızın  müddəaları  və  Peyğəmbər  Əleyhissəlamın 

kəlamları  da  xalq  üçün  əsas  mənbə  olmuşdur.  Məsələn,  dinimizə  görə  israfçılıq  haramdır.  Yer 

üzündəki  nemətlər  ondan  istifadə  edənlərin  sayı  qədərdir.  Əgər  kimsə  israfçılıq  edirsə,  deyək  ki,  su 

krantını açıq qoyub onu boş-boşuna axıdırsa, kiminsə, hansı heyvanınsa, bitkininsə haqqını kəsir. Heç 

düşünməsin  ki,  evdə  tək  özüdür,  həyətində  bağı,  tövləsində  mal-qarası  yoxdur.  Yaranan  nemət  yer 

üzündəkilərin hamısınındır, bir ailənin və ya bir nəslin yox. 

İqtisadi tərbiyə ilə bağlı Müqəddəs Kitabımızda deyilir:  

“Qohum-əqrəbaya  da,  miskinə  də,  (pulu  qutarıb  yolda  qalan)  müsafirlərə  də  haqqım  var.  Eyni 

zamanda mal-dövlətini də əbəs yerə səpələmə”(“Əl-İsra”surəsi, 26). 

“Həqiqətən  malını  əbəs  yerə  sağa-sola  səpələyənlər  Şeytanın  qardaşlarıdır.  Şeytan  isə  Rəbbinə 

qarşı nankordur”(ayə 27). 

“Nə əldən çox bərk ol, nə də əlini tamamilə açıb israfçılıq et. Yoxsa, qınanarsan, həm də peşman 

olarsan”(ayə 29). 

“Ölçəndə ölçüdə düz olun, düzgün tərəzi ilə çəkin. Bu (sizin üçün) daha xeyirli və nəticə etibarilə 

daha yaxşıdır”(ayə 35). 

Mövzu ilə bağlı İslam Peyğəmbərinin bir neçə kəlamına da diqqət yetirmək yerinə düşərdi: 

-

 

Könüldən keçən hər şeyi yemək israfçılıqdır. 

-

 

Acların deyil, yalnız toxların dəvət etdiyi ziyafət məclislərindəki yeməklər ən pis yeməklərdir. 

-

 

Qənaətə riayət edən yoxsul olmaz.