Dərs vəsaiti Bakı 2023

Qaynaqlanmış 
boruların 
istehsal 
prosesi 
iki 
əməliyyatdan 
ibarətdir: 
təbəqənin 
boruya 
uyğun 
şəkilləndirilməsi (bükülməsi) (şəkil 5.9, A və B) və qaynaq 
edilməsi. Pəstah olaraq, eni alınacaq borunun çevrəsinə bərabər, 
polad zolaqlar (ştriplər) işlədilir. Qızmar və soyuq yayma 
prosesləri varlır. Böyük diametrli borular (639... 1420 mm-ə 
qədər) üçün pəstahlar qəfəslərinin sayı 5-dən 12-yə qədər olan, 
fasiləsiz iki vallı dəzgahlarda (şəkil 5.9, A) yayma ilə və yaxud 

---

hidravlik preslər vasitəsilə ştamplarda əymə ilə şəkilləndirilir. 
Nisbətən kiçik diametrli (100 mm-ə qədər) borular üçün 
pəstahlar qıfvari konusdan çəkilmə ilə şəkilləndirilir. Sobada 
qaynaqda zolaqlar 1300...1350°C-dək qızdırılır və onlar, xüsusi 
kəsikli hissədən kelbətinlə tutulub, dartıb-uzatma dəzgahı 
vasitəsilə qıfvari gözlükdən keçirməklə şəkilləndirilir. Çəkilmə 
prosesində zolağın kənarları uc-uca sıxılır və qıfdaxili təzyiqin 
təsirilə qaynaqlanır qaynaqlanmış boru kalibrləyici dəzgahdan 
keçirilir və soyuducuya verilir. Diametri 750 mm qədər olan 
böyük diametrli boruların qaynağs bükülmüş boru pəstahının 
yanlarını 1300°C- dək qızdırdıqdan sonra aparılır. Bu zaman 
qaynaq börunun içində polad sağanaq olmaqla, iki şırnaqlı val 
arasında sıxılmış vəziyyətində aparılır. Boruların yan tərəflərini 
qaynaq etmək üçün flüsaltı avtomatik qaynaq, diyircəkli 
kontaktlı və arqon-qövslü qaynaq üsullarından da istifadə 
olunur.
Şək. 5.9. Qaynaqlanan boruların yayılması: 
A -
boru pəstahının fasiləsiz dəzgahda vallar vasitəsilə 
şəkilləndirilməsi;
 B
- təbəqənin vallar arasında 
şəkilləndirilməsi (c) və qaynaq edilməsi (b); a – havalandırıcı 

---