Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 178

 

---

______________Milli Kitabxana_____________ 

 179

QƏDİM MİDİYA MƏDƏNİYYƏTİ  

Midiya Mannadan cənub-şərqdə yerləşirdi. Bir dövlət kimi 

müasir İranın mərkəzi hissəsində yaranmışdı. 

Midiya haqqında ilk məlumat e.ə. IX əsrin ortalarına aid 

mixi yazılı qaynaqlarda verilir. Bu adı ilk dəfə Midiya ərazisinə 

hücum edən və oranı talayan Assur hökmdarı III Salmanasar 

işlətmişdir. Midiya tayfaları haqqında ilk geniş  məlumatı yunan 

tarixçisi Herodot “Tarix” əsərində vermişdir. O, Midiya ərazisində 

altı qəbilənin yaşadığını göstərmişdir. 

Mixi yazılarda Midiya sözü Maday, Matay, Amaday 

şəklində işlənmişdir. Yunan mənbələri onu “Midiya” kimi qələmə 

almışdır. 

Midiya xırda vilayətlərdən (45-ə  qədər) ibarət olmuşdur. 

Vilayətləri canişinlər idarə edirdi. Midiyalılar əkinçilik,  maldarlıq  

və    sənətkarlıqla məşğul olurdular. Əhalinin  əsas məşğuliyyəti 

əkinçilik, maldarlıq və  sənətkarlıq idi. Metalişləmə  işi sənətlər 

içərisində daha çox seçilirdi. Midiya ərazisində dəmir, qurğuşun, 

qızıl, neft və s. çıxarılırdı. “Midiya yağı” adlanan neftdən hərbi 

işdə də istifadə edilirdi. Neftli parçanı oxlara bağlayıb od vuraraq, 

düşmənin üzərinə, habelə yanğın törətmək üçün evlərin damına 

atırdılar. 

Midiya sənətkarları - dulusçular, toxucular, dəmirçilər əmək 

alətləri, parça, xalça, silah, bəzək  əşyaları, məişət  əşyaları  və s. 

hazırlayırdılar. Onların hazırladıqları gözəl sənət nümunələri 

qonşu ərazilərə yayılırdı. Bu, həmin ölkələrdə yerli mədəniyyətin 

inkişafına böyük təsir göstərmişdir. 

Midiya-Azərbaycan  əlaqələri Azərbaycanda (Urmiyada, 

Naxçıvanda, Qarabağda) tunc dövrünün boyalı qablar mədəniyyəti 

nümunələrində daha yaxşı izlənir. 

Əhali  əyanlar, kahinlər, azad adamlar, sıravi icma üzvləri-

kəndlilər və qullar kimi müxtəlif təbəqələrə ayrılırdı. Astiaq nəsli 

zadəganların hüquqlarmı  məhdudlaşdırmağa çalışırdı. Bu 

əyanların narazılığına səbəb oldu. Tarixi rəvayətlər Astiaqı qəddar 

hökmdar kimi tanıtmışdır. Astiaq hakimiyyətini itirməkdən 

həmişə ehtiyat edirmiş. O, hətta yeganə  qızının övladının 

---