Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 358

faciəsinin yaradıcısı Esxilin (525-456) «Zəncirlənmiş Prometey» 

faciəsi çox məşhur olmuşdur. «Oresteya» trilogiyası da bu 

qəbildəndir. İkinci böyük faciə ustası Sofokl (497-406) olmuşdur. 

Ən məşhur faciəsi  əfsanəvi hökmdar Edip haqqındadır. Psixoloji 

dramın yaradıcısı Evripid (480-406) «Medeya» və «Fedra» 

əsərlərini yazmışdır. Bu dövrün ən böyük komediya ustası 

Aristofan (445-385) «Dünya», «Atlılar», «Lisistrat» kimi 

əsərlərində komediyaya siyasi ruh və gündəlik düşüncə  tərzi 

gətirmişdir. E.ə. V əsrdə tarixşünaslıq surətlə inkişaf edir. 

«Tarixin atası» Herodot (484-470) məşhur «Tarix» əsərini 

yazmışdır.  Əsas süjet Yunan-İran müharibələri olsa da dünyanın 

digər xalqları haqqında da xeyli məlumatı  həmin  əsərdə tapmaq 

mümkündür. İkinci böyük tarixçi Fukidid (460-400) «Pelopennes 

tarixi» adlı əsərində ilk dəfə olaraq elmi-tənqidi metoddan istifadə 

etmişdir. 

E.ə. V əsrdə güclü, enerjili, ləyaqətli, səmimi ruha malik 

insanın düzgün təsviri yunan incəsənətinin əsas vəzifəsinə çevrilir. 

Bu insan Yunan-İran müharibəsinin qalibi, polisin azad vətəndaşı 

olmalıdır. Bu dövrdə realist heykəltəraşlıq inkişaf etmişdir. Fidi 

həmin dövrün ən qüdrətli heykəltəraşı olmuşdur. «Döyüşçü 

Afina», «Afina Parfenos», Olimpdəki məbəd üçün «Zevs» və s. 

onun  əsərləri sırasında mühüm yer tutur. Heykəltəraş Miron 

«Diskobol», heykəltəraş Poliklet qızıl və fil sümüyündən 

hazırladığı Heranın heykəli, Dorifor «Nizə atan», «Yaralı 

amazonka» və s. əsərləri ilə çox şöhrət qazanmışdır. Təsviri 

sənətdə Poliqnot və Apollodor maraqlı  əsərləri ilə diqqəti cəlb 

edir. Məbəd tikintisi çiçəklənmə dövrünü yaşayır. Olimpdə Zevsin 

məbədi, Afinada baş  məbəd Parfenon diqqətəlayiqdir. Sonralar 

məşhur Afina Akropolu öz əzəməti ilə seçilməyə başlanmışdır. 

Çiçəklənmə dövründən sonra böhran, tənəzzül dövrü gəlir. 

Əslində e.ə. IV əsr Yunan tarixində polisin böhranı tarixidir. Bu 

böhranın ilkin əlamətləri hələ Afina ilə Sparta arasında gedən 

Pelopennes müharibələri (431-404) dövründə meydana çıxmışdır. 

Yunan polisinin böhranı qanunauyğun bir hal idi. Əmtəə-pul 

münasibətlərinin inkişafı torpaq üzərində xüsusi mülkiyyətin 

yaranmasına, antik mülkiyyət forması şəhərlərin iqtisadi bazasının 

---