Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 355

fasonları, freska təsvirləri və s. mənimsənilmişdi. Lakin bütün 

bunlara baxmayaraq, Miken sivilizasiyasında da spesifik, yalnız 

onlara məxsus cəhətlər inkişaf etdirilmişdir. «Şaxta qəbirləri» bu 

mədəniyyətin  ən qədim abidələrindəndir. Qəbirlərdə ölülərin 

sümükləri ilə yanaşı bəzək şeyləri, qablar, paltarlar, silahlar, qızıl 

maskalar və s. də tapılmışdır. Burada da mədəniyyət mərkəzləri 

saraylarda cəmlənmişdi. Onlar Miken, Korinf, Pilos, Afina və s. 

şəhərlərdə olmuşdur. Krit saraylarından fərqli olaraq Miken-Axey 

sarayları möhkəmləndirilmiş saraylar idi. Onların möhtəşəm 

divarlarını sonrakı dövrlərdə görən yunanlar onları təkgöz nəhəng 

sikloplarla  əlaqələndirərək siklopik adlandırmışlar. Burada saray 

divarlarında külli sayda döyüş  səhnələri təsvir olunmuşdu. 

Axeylər e.ə. XV əsrdə Kriti tutaraq onlardan yazını mənimsədilər. 

E.ə. XIII əsrdə  şimali Balkan barbarları (onların içərisində dori 

yunan qəbilələri mühüm yer tuturdu) Yunanıstanı başdan-başa 

işğal etdi. Axeylərdən dəmir silahlarına görə üstünlüyə malik olan 

dorilər Krit-Miken mədəniyyətinə son qoydular, e.ə. XII-XI 

əsrlərdə Yunanıstanda dəmir əsrinin başlanğıcına təkan verdilər. 

Yunan tarixinin sonrakı dövrünü adətən Homer dövrü 

adlandırırlar. Homerin e.ə. VIII əsrdə yaratdığı  «İlliada» və 

«Odisseya» kimi gözəl poemaları  həmin dövr haqqında mühüm 

informasiya mənbəyidir. Lakin bu əsərlərdə daha qədim dövrlərin 

haqqında da məlumat  əldə etmək mümkündür. Homerin 

qəhrəmanları - çarlar, əyanlar çox vaxt Krit-Miken saraylarına 

bənzəməyən ağac evlərdə yaşayırdılar. 

Homer dövründən bizə az abidə gəlib çatmışdır. Əsas tikinti 

materialları - ağac və bişməmiş  kərpicdir. Monumental 

heykəltəraşlıqda da ağacdan istifadə edilmişdir. Həndəsi 

ornamentlə yazılmış vazalar, bişmiş gildən və bürüncdən 

hazırlanmış heykəlciklər parlaq incəsənət abidələridir. 

Homer dövrü mədəniyyəti yunan cəmiyyətinin arxaik və 

klassik dövrünün ilkin şərtlərini yaratmışdır. Yunan 

mədəniyyətinin və tarixinin arxaik dövrü e.ə. VIII-VI əsrləri əhatə 

edir. Bu dövr böyük müstəmləkəçilik dövrüdür. Yunanlar Qara 

dəniz, Aralıq dənizi və  Mərmərə  dənizi sahillərini öz təsir 

dairəsinə alırlar. Bu dövrdə yunanlar başqa xalqlardan çox şey 

---