Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və

I
 
FƏSİL. AZƏRBAYCAN QƏDİM DÖVRDƏ 
§ 1. Tarix öncəsi. Azərbaycanda ibtidai icma cəmiyyəti 
İbtidai icma cəmiyyəti 
bəşər tarixinin ilkin pilləsini təşkil edir. İbtidai 
icma cəmiyyəti üçün istehsal vasitələri üzərində ümumi mülkiyyətin 
mövcudluğu, məhsuldar qüvvələrin zəif inkişafı şəraitində kollektiv istehsal və 
birgə məhsul bölgüsü səciyyəvidir. İbtidai icma quruluşu digər ölkələrdə olduğu 
kimi, Azərbaycanda da uzun sürmüşdür. Çünki bu dövrdə əmək alətləri sadə, 
istehsal texnikası aşağı səviyyədə olub, cəmiyyətin təsərrüfat fəaliyyəti təbii 
mühitdən birbaşa asılı olmuşdur. 
İbtidai icma cəmiyyəti Azərbaycanda ilk insamn yarandığı vaxtdan 
(təxminən 1,5 milyon il bundan əvvəl) iri tayfa birliklərinin və ilkin dövlət 
qurumlanmn yaranmasmadək (eramızdan əvvəl III - I minilliklər) olan bir dövrü 
əhatə edir. 
İbtidai icma cəmiyyətinin arxeoloji baxımdan dövrləşməsi aşağıdakı 
kimidir: Daş 
dövrü, Tunc dövrü, Dəmir dövrü.
Daş 
dövrü 
bölünür: 
-Paleolit (Qədim daş dövrü) - təxminən 1,5 milyon il bundan əvvəl 
başlamış və e. ə. XII minilliyə qədər davam etmişdir. 
-
Mezolit (Orta daş dövrü) - e. ə. XII - VIII minillildər. 
-
Neolit (Yeni daş dövrü) - e. ə. VII - VI minilliklər. 
-
Eneolit (Mis - daş dövrü) - e. ə. VI - IV minilliyin ortalan. 
Tunc dövrü 
- e. ə. IV minilliyin sonlandan II minilliyin sonlarmadək 
davam etmişdir. 
Dəmir dövrü - e. ə. II minilliyin sonlan - I minillikləri əhatə edir. 
İbtidai icma cəmiyyəti öz inkişafmda üç 
mərhələdən 
keçmişdir: 
-
ibtidai insan dəstəsi və ya ulu icma; 
-
qəbilə icması; 
-
ibtidai icma quruluşunun dağılması və erkən dövlətlərin yaranması 
İbtidai insan dəstəsi və ya ulu icma alt və orta paleolitdə 
(1,5 milyon