Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 129 ____________________________ 
XƏRCLƏRİN PAYLANMASI 
Xərclər uçotu sisteminin yaradılmasının 3 mərhələsi 
vardır: 1) fəaliyyətlər lüğətinin yaradılması, 2) fəaliyyət növləri 
üzrə xərclərin paylanması və 3) fəaliyyət növlərinin məhsullar, 
xidmətlər və alıcılar üzrə paylanması. 
Fəaliyyətlər lüğətinin yaradılması.
Müəssisə fəaliyyətinin funksional modeli 3-cü və 4-cü 
xırdalaşdırma səviyyələrində biznes-prosesləri fəaliyyət növləri 
üzrə təsvir edir. Lazım olan dəqiqlik dərəcəsindən asılı olaraq 
lüğət qısa (20-30 fəaliyyətlik) və uzun (yüzlərlə fəaliyyətlik) 
ola biləndir.
Fəaliyyət növləri üzrə xərclərin paylanması. Resurs 
drayverləri (idarəediciləri) ya resursların paylanmasında iştirak 
edən işçi heyəti arasında sorğu aparmaqla, ya da bilavasitə 
ölçmə və ya qiymətləndirmə yolu ilə müəyyən edilir. 
KORPORATİV STRATEGİYANIN REALLAŞDIRILMASI 
SİSTEMLƏRİ
Stratgiyanın işlənib hazırlanması şirkətin əsas inkişaf 
istiqamətlərinin müəyyən edilməsinin mühüm mərhələsidir. 
Strategiyanın praktiki reallaşması da azəhəmiyyətli deyildir. 
Bu, fəaliyyət göstəriciləri sistemi vasitəsilə həyata keçirilir. 
Göstəricilərin köməyi ilə idarəetmənin 2 tipi vardır: 
1.Fəaliyyətin səmərəlilik göstəriciləri; 
2.Tarazlaşdırılmış göstəricilər sistemi. 
Fəaliyyətin 
səmərəlilik 
göstəriciləri. 
Korporativ 
strategiyanın formalaşdırılması mərhələsində təşkilat uğur 
qazanmağın kritik amillərini, yəni strategiyanın reallaşdırılması 
üçün zəruri olan məcburi amillər toplusunu işləyib hazırlayır. 

---

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 130 ____________________________ 
Bu tələblərin yerinə-yetirilməsi üçün onların reallaşdırılması 
sistemi lazımdır. 
Uğur qazanmağın kritik amillərinin yerinə-yetirilməsinə 
nəzarət etmək üçün fəaliyyətin səmərəlilik göstəricilərinin 
ədədi qiymətlərindən istifadə edilir.
Fəaliyyət göstəriciləri toplusu idarəetmənin təsirli 
vasitəsidir. Bunlar şirkətin məqsədlərini formalaşdırmaq üçün 
istifadə edilir. Bu göstəricilər toplusu müştəri məmnunluğu 
kriteriləri ilə müəssisə fəaliyyətinin göstəriciləri arasında əlaqə 
yaradır.
Tarazlaşdırılmış göstəricilər sistemi. Bazar yanaşması 
baxımından, müəssisə öz məqsədinə çatmaq üçün həm 
müştəri tələbini ödəyə bilməli, həm də rəqiblərinə nisbətən öz 
işini daha səmərəli və məhsuldar qurmağı bacarmalıdır. Bu 
halda səmərəlilik dedikdə, həm müəssisə fəaliyyətinin 
qənaətcilliyi, həm də müştəri məmnunluğu nəzərdə tutulur. 
Tarazlaşdırılmış göstəricilər sistemi fəaliyyətin çoxcəhətliliyini 
ifadə edir. Tarazlaşdırma həm “dəyər-natura”, həm də “daxili-
xarici” aspektləri birləşdirir. Burada müəssisənin dəyərləri 
strukturunda “maddi-qeyri-maddi aktivlər” balansı mühüm rol 
oynayır. Şirkətin dəyərləri strukturunda maddi dəyərlərin 
xüsusi çəkisi azalmağa, qeyri-maddi dəyərlər isə artmağa 
meyllidir. Dünya miqyasında xidmətgöstərici şirkətlərin xüsusi 
çəkisi daim artır. İstehsal müəssisələrinin əsas problemi 
müştərini əldə saxlamaqdan ibarət olur.
Tarazlaşdırılmış göstəricilər sistemi şirkətin bütün 
işçilərinin idarəetmə işinə cəlb edilməsini zəruri edir. Çünki 
müştəri tələblərini, zövqünü bilavasitə idarə işçiləri deyil, 
müştərilərlə kontakt yaradan işçilər daha yaxşı bilir.