Dərslik komplektinə daxildir:  Dərslik  Müəllim üçün metodik vəsait

 
 
 
 
 
 
 
 
1 
25. Çiçәk qrupları 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
26. Toxumun quruluşu 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
Bitkil
ərin
 
generati
v 
orqanlar
ı 
27. Meyvә 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
 

 
10
                                                                                  
Cəmi 64 
saat 
 
Kiçik və böyük summativ qiymətləndirmələrə ayrılmış  tədris saatları ilə  əlaqədar 
olaraq vəsaitdə dərslərin nömrəsi ilə dərslikdəki mövzuların nömrələri fərqlənir.  
 
Qeyd. 4-cü fəsil cəmi 4 dərsdən ibarət olduğu üçün kiçik summativ qiymətləndir-
məyə  əlavə  tədris saatı  nəzərdə tutulmamışdır. Müəllim 4-cü fəsil üzrə kiçik 
summativ qiymətləndirməni metodik vəsaitin 79-cu səhifəsindəki nümunələr 
əsasında ümumtəhsil məktəblərində  məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılması 
barədə təlimata uyğun olaraq  dərsin bir hissəsində də keçirə bilər.  
 
 
 
28. Canlı orqanizmlәrdә hәrәkәt vә 
dayaq sistemi 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
29. Bitkilәrdә dayaq sistemi 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
30. Bitkilәrin yeraltı qidalanması 
 
 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
31. Bitkilәrin havadan qidalanması. 
Fotosintez 
 
 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
32. Heyvanların qidalanması 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
33. Bakteriya vә göbәlәklәrin 
qidalanması 
 
 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
34. Bitkilәrdә tәnәffüs 
 + 
  + 
 + 
    +    
1 
Canl
ıla
rd
a d
ay
aq,
 h
ər
ək
ət,
 
qidalanma v
ə t
ən
əffüs
 
35. Heyvanlarda tәnәffüs 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
Kiçik  summativ qiymətləndirmə 
1 
36. Bitkilәrin su buxarlandırması. 
Xәzan 
 
 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
37. Heyvanlarda daşıyıcı sistem 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
38. İfrazat 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
39. Qeyri-cinsi çoxalma 
 
 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
40. Çiçәkli bitkilәrdә vegetativ çoxalma
 
 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
1 
41. Tozlanma 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
42. Orqanizmlәrin cinsi çoxalması 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
43. Toxumun cücәrmәsi  
 
 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
Orqani
zml
ərd
ə madd
əl
ərin 
da
şı
nmas
ı, i
frazat
, ço
xalm
a 
və
 in
ki
şaf
 
44. Heyvanlarda böyümә vә inkişaf 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
Kiçik  summativ qiymətləndirmə 
1 
45. Canlı orqanizmlәrin mәskunlaşması 
vә yayılması 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
46. Orqanizmlәrin mühitlә qarşılıqlı 
tәsiri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
47. Tәbii birliklәr 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
1 
48. İnsan vә canlı tәbiәt 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
 
 
+ 
+ 
  
1 
Orqani
zm v
ə t
əbii 
birlikl
ər
ə mühi
tin
 
tə
si
ri
 
49. Azәrbaycan qoruqları 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
+ 
 
1 
Kiçik summativ qiymətləndirmə 
1 
50. Mәdәni bitkilәrin insan hәyatında 
әhәmiyyәti  
 
 
 
 
 
  
 
 
+ 
 
 
+ 
 
+ 
1 
51. Dәrman bitkilәri  
     
 + 
   + 
+ 
    
1 
52. Heyvanların әhlilәşdirilmәsi vә 
insan hәyatında rolu 
 
 
 
 
 
  
 
 
+ 
 
 
+ 
 
+ 
1 
53. Canlıların insan sağlamlığında   
rolu  
 
 
 
 
 
+ 
 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
1 
54. Düzgün qidalanma  
 
 
 
 
+ 
+ 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 
Bitki v
ə heyvanl
ar
ın 
insan
 h
əyat
ında
 rol
u 
55. Layihә. Bioloji biliklәrin әhәmiyyәti
 
 
 
 
 
 
 
 
+ 
+ 
 
+ 
 
 
1 
Kiçik  summativ qiymətləndirmə 
1 
Böyük summativ qiymətləndirmə 
1 

 
11
 
Tarix 
(həftələrlə) 
Yan
va
r. 
15
-ci
 
hə
ft
ə 
Yan
va
r. 
16
-c
ı 
hə
ft
ə 
Mövzu üzrə  
ayrılmış vaxt 
1 
saat 
1 
saat 
1 
saat 
1 
saat 
Qiym
ətl
ənd
irm
ə üsul 
və
   
va
si
tə
lə
ri 
Şi
fa
hi
 sual
-c
avab (
şifahi
 nitq
 ba
ca
-
rı
qlar
ı  
üzr
ə  qe
yd
iy
ya
t v
ər
əqi
).
 
Rubrik (na
iliyy
ət s
əviyy
əl
əri
 üz
rə
 
qiym
ətl
ənd
ir
m
ə 
şkalas
ı).  
Tap
şı
rı
qver
m
ə (
çal
ış
ma
lar) 
Şi
fa
hi
 sual
-c
avab (
şifahi
 nitq
 ba
ca
-
rı
qlar
ı  
üzr
ə  qe
yd
iy
ya
t v
ər
əqi
).
  
Rubrik (na
iliyy
ət s
əviyy
əl
əri
 üz
rə
 
qiym
ətl
ənd
ir
m
ə 
şkalas
ı). 
Tap
şı
rı
qver
m
ə (ç
al
ış
malar).  
Qrupqiym
ətl
ənd
ir
m
ə 
(qrupqiym
ətl
ənd
irm
ə v
ər
əql
əri
) 
Şi
fa
hi
 sual
-c
avab (
şifahi
 nitq
 
bacar
ıqlar
ı  
üzr
ə  
qeydiyy
at 
və
rə
qi)
;  
Rubrik (na
iliyy
ət s
əviyy
əl
əri
 üz
rə
 
qiym
ətl
ənd
ir
m
ə 
şkalas
ı).  
Tap
şı
rı
qv
er
m
ə (
çal
ış
malar) 
Şi
fa
hi
 sual
-c
avab (
şifahi
 nitq
 ba
-
car
ıql
ar
ı  ü
zr
ə  q
eydiyyat v
ər
əqi). 
Rubrik (na
iliyy
ət s
əviy
yə
lə
ri ü
zr
ə 
qiym
ətl
əndirm
ə 
şkalas
ı).  
Tap
şı
rı
qver
m
ə (ç
al
ış
ma
lar) 
Resursl
ar 
D
ərslik, çiç
əyi
n qu
ru
lu
şuna
 d
ai
r pl
ak
at
, 
sx
em, mak
et, 
mod
el, elek
tron
  t
əqd
imatlar, 
vi
de
omat
eri
al
la
r.  
İnt
er
net
  sa
yt
la
rı
: 
http
://vid
eo
.mail.ru
/ma
il/n
at
al
dm
/1
457
7/
14
6
09
.ht
m
l 
http
://tan
a.u
coz.ru
/load
/30
4-2
-2
 
D
ərslik, 
ap
lik
asiy
a ü
çün
 ko
mp
lek
t, p
lasti
lin
, 
taxta çöpl
ər
, ko
mp
üt
er
,  pr
oyekto
r. 
İnt
er
net
  sayt
ı: 
http
://www.youtu
be
.com/wa
tch
?v
=ir4
Kx3p
h
Ixw 
http
://smo
tri.co
m/vid
eo
/view/?
id=v108
305
8
53
ff 
http
://tan
a.u
coz.ru
/load
/30
4-1
-2
 
D
ər
slik, toxu
mu
n qur
ul
uş
una dair plakat, 
sx
em, mak
et, 
mod
el, elek
tron
 tə
qd
imatlar, 
vi
de
omat
eri
al
la
r. 
İnt
er
net
  sa
yt
ı: 
http
://tan
a.u
coz.ru
/load
/30
4-2
-2
 
http
://vid
eo
.mail.ru
/ma
il/n
at
a_
as
tra0
1/
_m
yv
id
eo
/1.h
tm
l 
D
ərslik, meyv
əl
əri
n qu
rul
uş
un
a dai
r pl
ak
at
, 
sx
em, mak
et, 
mod
el, elek
tron
 tə
qd
im
atlar, 
vi
de
omat
eri
al
la
r 
İnt
er
net
  sa
yt
ı: 
http
://tan
a.u
coz.ru
/load
/23
0 
İnteqrasiya 
F-2.2.2
 
C-2.1.7
 
F-2.2.2
 
C-2.1.7
 
Mövzular 
Çiç
ək 
 
Çiç
ək 
qr
uplar
ı 
 
Toxu-
mu
n qu
-
ru
lu
şu 
 
Me
yv
ə-
ni
n q
ur
u-
lu
şu 
 
Fəsil 4. 
BİTKİLƏRİN GENERATİV ORQANLARI 
İLL
İK PL
ANL
A
Ş
DI
RMA NÜM
UN
Ə
S
İ 
Mövzular üzrə 
reallaşdırılan 
standartlar 
1.
1.
2 
1.
1.
2 
4.
1.
1 
1.
1.
2 
1.
1.
2 
 
Qeyd: cədvəldə IV fəsil üzrə illik planlaşdırma nümunəsi təqdim olunmuşdur. Mü-
əllim nümunəyə əsasən digər mövzular üzrə də illik planı müstəqil olaraq tərtib edə 
bilər. 
 

 
12
FƏNLƏRARASI İNTEQRASİYA CƏDVƏLİ 
 
FƏSİL  VƏ MÖVZULAR
 
FƏNNİN ADI VƏ 
ALT STANDARTLARIN NÖMRƏSİ
 
1. Vətənimizin təbiəti 
H.b. – 1.2.1,  C – 2.1.7., Əd.-t – 3.1.3 
2. Biologiya canlı orqanizmləri öyrənən elmdir H.b. – 1.2.1, C – 2.1.7 
3. Canlı orqanizmlәrin әsas xüsusiyyәtlәri 
F – 1.1.4 
4. Canlıların  təsnifatı 
C – 2.1.7 
  
 
Biologiya 
can
lı or
-
qanizm
lə
r 
haqq
ın
da 
elmdir
 
5. İnsanın təsnifat sistemində yeri 
H.b. – 1.2.1 
6. Laboratoriya avadanlıqları 
F. – 3.1.1 
7. Hüceyrənin ümumi quruluşu. 
F. – 3.1.1., 3.1.2 
8. Prokariot orqanizmlər 
C – 2.1.7 
9. Bakteriyaların yayılması və təbiətdə rolu. 
Xəstəliktörədən bakteriyalar. Viruslar. 
H.b. –  4.1.1, F. – 2.2.1; 2.2.2 
10. Hüceyrələrin bölünməsi və inkişafı 
F. – 1.1.4 
11. Birhüceyrəli və çoxhüceyrəli orqanizmlər  C – 2.1.7 
12. Bitki toxumaları. Törədici, örtük və 
mexaniki toxumalar 
F. – 1.1.4 
13. Bitkilərdə ötürücü, əsas və ifrazat 
toxumaları 
F. – 1.1.4 
Orqa
nizm
lә
rin
 hüc
eyr
әli
 
qurulu
şu. Toxumalar, 
or
qa
nl
ar
 v
ә o
rqanlar 
siste
m
i 
14. Heyvan toxumaları 
F. – 1.1.4 
15. Heyvanların orqanları və orqanlar sistemi  H.b. – 1.2.1 
16. Çiçəkli bitkilərin əsas orqanları F 
– 
2.2.2 
17. Zoğ və tumurcuğun quruluşu. 
Tumurcuğun inkişafı 
F – 2.2.2 
18. Gövdənin daxili quruluşu 
F. – 2.2.1; 2.2.2 
19. Yarpağın xarici quruluşu.Yarpaqların 
düzülüşü 
F. – 2.2.1; 2.2.2 
20. Yarpağın hüceyrəvi quruluşu 
F. – 3.1.1., 3.1.2 
21. Kökün quruluşu. Kökün növləri və 
sistemləri 
F. – 3.1.1., 3.1.2 
22. Bitki orqanlarının yeraltı şəkildəyişmələri  F. – 2.2.1; 2.2.2 
Bitkil
әrin
 vegetativ
 o
rqanlar
ı 
 
23. Bitki orqanlarının yerüstü şəkildəyişmələri  F. – 2.2.1; 2.2.2 
24. Çiçək F 
– 
2.2.2 
25. Çiçək qrupları 
C – 2.1.7 
26. Toxumun quruluşu F 
– 
2.2.2 
Bitkil
әrin
 
gen
era
tiv
 
or
qa
nl
ar
ı 
 
27. Meyvə 
 
C – 2.1.7 
28. Canlı orqanizmlərdə hərəkət və dayaq 
sistemi  
C – 2.1.7., F – 1.1.3 
29. Bitkilərdə dayaq sistemi 
F – 1.1.3 
30. Bitkilərin yeraltı qidalanması 
F. – 2.2.1; 2.2.2 
31. Bitkilərin havadan qidalanması. Fotosintez F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2; 3.1.2 
32. Heyvanların qidalanması 
C – 2.1.7 
33. Bakteriya və göbələklərin qidalanması 
F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2 
34. Bitkilərdə tənəffüs 
F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2, 3.1.2 
Canl
ıla
rda
 da
ya
q,
 
hә
rә
kә
t, qidalanma
 
vә
 t
әn
әffüs
 
35. Heyvanlarda tənəffüs 
F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2 
36. Bitkilərin su buxarlandırması. Xəzan 
F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2 
37. Heyvanlarda daşıyıcı sistem 
F – 2.2.2 
38. İfrazat 
F – 1.1.4; 2.2.1; 2.2.2 
39. Qeyri-cinsi çoxalma 
C – 2.1.7 
40. Çiçəkli bitkilərdə vegetativ çoxalma 
C – 2.1.7 
41. Tozlanma 
C – 2.1.7 
42. Orqanizmlərin cinsi çoxalması F 
– 
1.1.4 
43. Toxumun cücərməsi  
F. – 2.2.1; 2.2.2 
Orqa
nizm
lә
rd
ә 
madd
әl
әri
n d
aş
ınm
as
ı, 
ifrazat, çoxalma
 v
ә 
inki
şaf
 
 
44. Heyvanlarda böyümə və inkişaf  
45. Canlı orqanizmlәrin mәskunlaşması vә 
yayılması 
C – 2.1.7., F – 1.1.3
 
46. Orqanizmlәrin mühitlә qarşılıqlı tәsiri 
F. – 2.2.1; 2.2.2
 
47. Tәbii birliklәr 
C – 2.1.7
 
48. İnsan vә canlı tәbiәt 
F. – 2.2.1; 2.2.2
 
Orqa
nizm
 v
ә 
tә
bi
i birl
ik
lә
rә
 
mühitin t
әsiri
 
49. Azәrbaycan qoruqları 
C – 2.1.7
 

 
13
H-b. – Həyat bilgisi, T-i.–Təsviri incəsənət, X-d. – Xarici dil, İnf – İnformatika, Mus. – 
Musiqi, Az.t. – Azərb. tarixi, Fiz. – Fizika , Əd. – Ədəbiyyat , Üm.t – Ümumi tarix, Rus.d. 
– Rus dili 
 
TƏCRÜBƏ VƏ LABORATORİYA İŞLƏRİNİN TƏŞKİLİ 
 
Bioloji obyektlərin müşahidə  və  təsvir edilməsi, həmçinin onların ölçülərinin 
müəyyən olunması canlı orqanizmlərin öyrənilməsində  əsas üsullardandır. Ona 
görə də biologiyanın tədrisində praktik işlərin əhəmiyyəti çox böyükdür. Bu zaman 
şagirdlər yeni biliklər qazanmaqla yanaşı, tədqiqat aparmaq vərdişlərinə  də 
yiyələnirlər. Biologiya dərslərində praktik işlər şagirdlərin fəallığını stimullaşdırır, 
fənnə marağı artırır.  
6-cı sinifdə sadə praktik işlər nəzərdə tutulur. Bu yaşda olan şagirdlərdə  təlim 
fəaliyyətinin müxtəlif üsulları  təzəcə formalaşmağa başladığından praktik işlərin 
şagirdlərlə birlikdə yerinə yetirilməsi daha məqsədəuyğundur.  
Bəzi işlər bir neçə gün, yaxud bir neçə saat əvvəlcədən hazırlıq tələb edir. İşlərin 
gedişi ətraflı olaraq dərsliklə əks olunmuşdur. Aşağıdakı cədvəldən istifadə etmək-
lə müəllim dərsdə yerinə yetiriləcək təcrübə və laboratoriya işlərini planlaşdıra və 
əvvəlcədən tələb olunan hazırlıq işlərini görə bilər.   
 
Mövzu Tədqiqat obyekti 
Hazırlıq 
müddəti 
Kim 
tərəfindən 
aparılır 
9. Bakteriyaların yayılma-
sı və təbiətdə rolu 
Kartof, quru ot 
məhlulu 
Dərsdən 5 – 7 
gün əvvəl 
Müəllim 
12. Bitkinin törədici, örtük 
və mexaniki toxumaları 
Bişmiş kartof 
Dərsdən 1 gün 
əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
13. Bitkinin ötürücü, əsas 
və ifrazat toxumaları 
Suya qoyulmuş 
bitki budağı 
Dərsdən 2 – 3 
gün əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
21. Kökün quruluşu 
Cücərmiş noxud və 
ya buğda toxumları 
Dərsdən 3 – 4 
gün əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
26. Toxumun quruluşu 
Cücərmiş lobya, 
buğda toxumları 
Dərsdən 3 – 4 
gün əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
30. Bitkilərin yeraltı qida-
lanması 
Otaq bitkisi 
Dərsdən bir 
neçə saat 
əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
31. Bitkilərin havadan 
qidalanması. Fotosintez 
Otaq bitkisi 
Dərsdən 2 – 3 
gün əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
 
50. Mədəni bitkilərin insan həyatında 
əhəmiyyəti 
H.b. –  4.1.1
 
51. Dərman bitkiləri  
H.b. –  4.1.1
 
52. Heyvanların əhliləşdirilməsi və insan 
həyatında rolu 
C – 2.1.7
 
53. Canlıların insan sağlamlığında   rolu  
C – 2.1.7
 
54. Düzgün qidalanma  
H.b. –  4.1.1
 
Bitki v
ә h
eyvanlar
ın 
insa
n h
әyat
ında
 rolu
 
55. Layihə: Bİolojİ bİlİklərİn əhəmİyyətİ
 
H.b. –  4.1.1,  C – 2.1.7 

 
14
33. Bakteriya və göbələklə-
rin qidalanması 
Qaynadılmış və çiy 
süd 
Dərsdən bir 
neçə saat 
əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
Otaq bitkisi 
Dərsdən 1 gün 
əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
34. Bitkilərdə tənəffüs 
 
Otaq bitkisi 
Dərsdən 1 
həftə əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
36. Bitkilərin su buxarlan-
dırması. Xəzan 
Otaq bitkisi 
Dərsdən bir 
neçə saat 
əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər 
43. Toxumun cücərməsi 
Lobya, buğda 
toxumları 
Dərsdən 3 – 4 
gün əvvəl 
Müəllim, 
şagirdlər