Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Dispanser müşahidəsi
Ahıl yaşlı şəxslərin klassik Kapoşi sarko-
ması nadir hallarda rast gəlindiyindən, requlyar 
dispanser nəzarətin xeyri haqqında etbarlı məlu-
matlar hələ ki, yoxdur. Şişin yavaş proqressiyası 
6 aylıq intervalla klinik kontrolun apanlmasını 
məqsədəuyğun hesab etməyə imkan verir.
İİV - assosiasiyalı epidemik Kapoşi sarko-
ması zamanı dispanser kontrolun intervalı əsas 
İİV xəstəliyinin gedişinə və onu müşaiyət edən 
opportunistik infeksiyalara görə təyin olunur. 
Ayrı-ayrı hallarda, hətta hüceyrə immun sistemin 
(CD 4 > 400 ml) qalıq funksiyalarının hələlik 
yaxşı saxlanılması zamanı da şişin sürətli proq-
ressiyasını və digər orqanların prosesə cəlb olun-
masını nəzərə almaq lazımdır. Klinik yayılma 
dərəcəsinin hər 3 aydan bir (dəri, selikli qişalar, 
limfatik düyünlər) kontrolu, həmçinin hər 6-12 
Şək.34.1. Kapoşi sarkomasında səp-
gilərin tipik lokalizasiyası

---

419
aydan bir ağ ciyərlərin (döş qəfəsinin rentgenoskopiyası) və mədə-bağırsaq, traktının 
(ehtiyac olduqda sonoqrafiya, endoskopiya) kontrolu məsləhət görülür.
Yatrogen immundefısitli Kapoşi sarkoması, həmçinin afrikan və İİV - assosiasiyalı 
Kapoşi sarkoması üçün çox ciddi dispanser kontrolun aparılmasının onların sağalma 
dərəcəsinin yüksəlməsinə kömək etməsi haqqında etibarlı məlumatlar hələ ki, yoxdur.

---

420
XXXV. GENODERMATOZLAR 
İxtiozlar
Bullyoz epidermoliz
Keratodermiyalar
İXTİOZLAR
İxtiozlar irsi xəstəliklərin heterogen qrupunu təmsil edərək dərinin həddən artıq qa-
bıqverməsi ilə səciyyələnir. «İxtioz» termini yunanca «ixti» sözündən götürülmüş və 
«balıq» mənasını verir. Daha çox ixtiozların irsi formaları rast gəlir, lakin digər xəstə-
liklərlə yanaşı bu vəziyyətin ikincili baş verməsi də istisna edilmir. İxtiozların çoxlu for-
maları və bir sıra nadir sindromları vardır ki, ixtioz da buraya daxil olan simptomlardan 
biridir. Biz yalnız daha çox rast gələn 4 əsas formanı nəzərdən keçirəcəyik: adi ixtioz, 
X-birləşmiş ixtioz, lamellyar ixtioz, epidermolitik ixtioz (cədvəl 1).
ADİ İXTİOZ
Sinonimləri: vulqar ixtioz, adi ixtioz, ichthyosis vulgaris.
Adi ixtioz üçün daha çox ayaqlarda nəzərə çarpan dərinin diffuz zədələnməsi səciy-
yəvidir. Dərinin qabıqlanması və quru olması, follikulyar keratoz qeyd olunur. Xəstələ-
rin əksəriyyəti allergik xəstəliklərə meyllidirlər.
Patogenez
Adi ixtioz üçün retension hiperkeratoz xarakterikdir: hüceyrələr arasındakı əlaqələ-
rin möhkəmlənməsi və buynuz pulcuqların kənar edilməsinin ləngiməsi epidermisin 
buynuz qatının qalınlaşmasına gətirib çıxarır. Keratinositlərin proliferasiyası pozulma-
mışdır. Xəstəlik 3-12 aylığında başlayır. Kişilər və qadınlar eyni dərəcədə xəstələnirlər. 
İrsiyyət tipi – autosom-dominantdır.