Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

 Müalicə
Rozaseanın müalicəsində müxtəlif preparatlardan istifadə olunur ki, bunlar da der-
matozun etiologiyasının və patogenetik amillərinin müxtəlifliyi, onun mərhələsi və kli-
nik formaları ilə izah edilir.
Yerli terapiya
Yerli terapiya xəstəliyin mərhələsi və forması ilə müəyyən olunur. Eritematoz mər-
hələdə bor turşusunun 1-2%-li məhlullarının, 1-2%-li rezorsin məhlulunun islatmaları, 
bitki mənşəli (çay, çobanyastığı, pişikdili, adaçayı, dazıotu, gülxətmi kökünün dəmləmə-
si) islatmalar tətbiq olunur. Soyuq islatmalar damardaraldıcı təsir göstərir, göynəmə və 
istilik hissiyyatını aradan qaldırır.
Yerli tətbiq olunan kükürd preparatları, həmçinin 10%-li benzil-benzoat suspensiya-
sı, Vilkinson məlhəmi, «Yam» məlhəmi, spreqal, trixopol məlhəmi və kremlər antide-
modikoz təsirə malikdirlər.
Metronidazol 0,75%-li və 1%-li gel və krem şəklində yerli tətbiq olunduqda nəin-
ki peroral qəbuldan geri qalmır, həmçinin effektivliyinə görə tetrasiklinlə rəqabətə gi-
rir. Klion məhlulunun islatmasının istifadəsi zamanı müsbət nəticələr əldə olunmuşdur, 
onun 100 ml-də 500 mq metronidazol vardır.

---

354
Papulopustulyoz rozasea ilə xəstələri müalicə etdikdə tərkibində azelain turşusu olan 
20%-li krem işlədilir. Azelain turşusu dərinin lipidlərində sərbəst yağ turşularını azaldır 
və piy vəzilərinin axacaqlarında keratinləşmə proseslərini normallaşdırır.
Rozasea zamanı 0,025%-li krem şəklində tretinoin və 0,2%-li izotretinoin kreminin 
effektiv tətbiq olunması haqqında məlumatlar vardır. Tretinoinin uzun müddət (32 həftə) 
yerli tətbiq olunması effektivliyinə görə izotretinoinin 16 həftə ərzində peroral qəbulun-
dan heç də geri qalmır. Rozaseanın yerli terapiyasında kortikosteroidlərin (xüsusilə də 
flüorlaşmış) yerli tətbiq edilməsi məsləhət görülmür.
Ümumi terapiya
Ümumi terapiya rozaseanın ağırlaşmış formalarında tətbiq olunur. Ən çox işlədilən 
preparatlar – antibiotiklər, metronidazol, sintetik retinoidlərdir. Tetrasiklin sırası antibi-
otikləri aknenin terapiyasında ən effektiv antibakterial preparatlar olaraq qalırlar. Tetra-
siklinlərin müsbət təsiri onların piy vəzilərində toplanması, iltihabi toxumaların sahəsinə 
seçici nüfuz etməsi, korinebakteriyaların lipazasının təsirini dəf etməsi xüsusiyyəti ilə 
izah olunur ki, bu da dəri piyində perifollikulyar iltihabın yaranmasına səbəb olan sər-
bəst yağ turşularının miqdarını azaldır. Tetrasiklinin və oksitetrasiklinin başlanğıc dozası 
bədən çəkisindən asılı olaraq sutkada 1000-1500 mq təşkil edir və 3-4 dəfəyə qəbul 
edilir. Klinik yaxşılaşma zamanı doza tədricən saxlayıcı. təminedici dozaya – sutkada 
250-500 mq-ə qədər azaldılır. Doksisiklinin başlanğıc dozası sutkada 200 mq, saxlayıcı, 
təminedici dozası – 100 mq, minosiklinin – müvafiq olaraq 100 və 50 mq təşkil edir.
Tetrasiklinlərlə müalicə müddəti 12 həftə davam edir ki, bu da əlavə təsirlərin yaranması 
riskini artırır. Mədə-bağırsaq yolunun fəaliyyətinin pozulması, allergik reaksiyalar, fo-
tosensibilizasiyasının yaranması və s. mümkündür. Rozaseanın müalicəsində həmçinin 
makrolidlər qrupundan olan antibiotiklər də tətbiq edilir – eritromitsin (sutkada 500-
1500 mq), roksitromitsin (sutkada 150 mq 2 dəfə), klaritromitsin (sutkada 150 mq 2 
dəfə). 
Metronidazol nitroimidazolun törəməsi sayılır, mədənin və bağırsağın müdafiə və 
regenerasiya funksiyalarını gücləndirir, kəskin ödeməleyhinə təsir göstərir. Metronida-
zol qrammənfi anaerob çöplərə münasibətdə bakteriostatik effekt, həmçinin Demodex 
folliculorum-a qarşı parazitəleyhinə təsir göstərir. Metronidazol insanın dərisində olan 
palmitolien turşusu ilə sinergizmdə neytrofillərin funksional aktivliyini ləngidir və bu-
nunla iltihab meldiatorlarının ifrazını azaldır. Preparatın sutkalıq dozası 1,0-1,5 q təşkil 
edir; müalicənin davametmə müddəti – 4-6 həftədən 8 həftəyə qədər uzanır. Bəzi müəllif-
lər hesab edirlər ki, kəskin demodikoz zamanı metronidazolun peroral təyin olunmasına 
göstəriş vardır, bu zaman müalicənin davametmə müddəti 10 gün təşkil etməlidir.
Ornidazol – yeni imidazol preparatı olub (tiberal adı ilə qeydə alınmışdır) yüksək te-
rapevtik effektivliyə malikdir və bakterial-parazitar floranın tiberala qarşı həssaslığının 
olmaması ilə səciyyələnir. Tiberal preparatı rozaseanın papulyoz və papulo-pustulyoz 
formaları ilə xəstələrə 0,5 q sutkalıq dozada (gündə 2 dəfə 1/2 həb) 10 gün ərzində 
tövsiyə olunur.
Retinoidlər – rozaseanın ağır formalarının - rozacea conglobata və rozacea fulmi-
nans müalicəsində işlədilir. İzotretinoin (13-sis-retinoy turşusu, roakkutan) – sintetik re-
tinoid olub həmçinin aknenin ağır formalarının müalicəsində geniş işlədilir. Preparatın 

---

355
terapevtik effektivliyi epidermisin və piy vəzilərinin hüceyrələrinin diferensiasiya və 
keratinləşmə proseslərinə təsiri ilə əlaqədardır, bu isə kəskin sebostatik təsirin yaranması 
ilə şərtlənir. İzotretinoin iltihab mediatorlarının – B leykotrienlərin ingibisiyası sayə-
sində iltihabəleyhinə və immunmodulyasiya edici təsir göstərir. İzotretinoinin sutkalıq 
dozası 1 kq bədən çəkisinə 0,2-1,0 mq təşkil edir. Xüsusilə ağır hallarda sutkada 1 kq 
bədən çəkisinə 2 mq təyin olunması məsləhət görülür. Rozaseanın orta gedişində gündə 
yalnız 2,5-5 mq (bədən çəkisindən asılı olmayaraq) təyin edilməsi klinik remissiyaya 
gətirib çıxarır. İzotretinoinlə müalicənin müddəti 4-6 ay təşkil edir. Yaxşılaşma adətən 
terapiyanın başlanmasından 1 ay sonra baş verir və preparatın qəbulu dayandırıldıqdan 
sonra da davam edir. Lazım gəldikdə izotretinoinin təkrar kursu əvvəlki kurs qurtardıq-
dan minimum 8 həftə sonra aparılır. Qadınları müalicə etdikdə izotretinoinin anti-
androgen preparatlarla - siproteronasetat (androkur) və etinilestradiolla kombinasiyası 
mümkündür. 
Qlükokortikoidlər ildırımvari rozasea (pyoderma faciale) zamanı izotretinoinlə birgə 
kombinasiyada tətbiq olunur. Rozaseanın ildımvari formasının səmərəli müalicə sxemi 
işlənib hazılanmışdır: prednizolon - 1 kq bədən çəkisinə 1 mq dozada 5-7 gün ərzin-
də, sonradan dozanı azaltmaqla və 10-14-cü günü qəbulu dayandırmaqla; izotretinoin 
- perdnizolunun qəbul edilməsinin 7-ci günündən başlayaraq 1 kq bədən çəkisinə 0,2-
0,5-1,0 mq dozada 2-4 ay ərzində təyin olunur. Müalicənin 1-ci həftəsində 4-cü qrup 
kortikosteroidlərin kremlərinin gündə 1-2 dəfə qəbul 
edilməsi, sonralar isə infiltratların sorulması məqsə-
dilə isti kompresslərin qoyulması məqsədəuyğundur.
Rozaseanın eritematoz və papulyoz formasının eq-
lonil preparatı ilə (0,05-0,1 q dozada 1-2 ay ərzində, 
ildə 2-3 sikl) patogenetik müalicəsi aparılaraq əsasən 
astenik və astenodepressiv vəziyyətlərdə, həmçinin 
neyrogen mənşəli somatik pozğunluqlar zamanı tətbiq 
olunur.
Fizioterapevtik metodlar. Krioterapiya (maye 
azotun applikasiyası) günaşırı və ya hər gün dərin 
qabıqverməyə qədər aparılır. Metod xəstəliyin mər-
hələsindən asılı olmayaraq tətbiq edilir. Krioterapiya 
iltihabəleyhinə, damardaraldıcı, antidemodikoz təsir 
göstərir. Elektrokoaqulyasiya teleangiektaziyaların, papulyoz və papulopustulyoz ele-
mentlərin dağıdılması məqsədilə aparılır. Prosedurların sayı – prosesin mərhələsindən 
və yayılması intensivliyindən asılı olaraq 20-100 dəfə yerinə yetirilir. Rozaseanın erite-
matoz və məhdud papulyoz mərhələləri ilə xəstələrdə bir qayda olaraq klinik sağalma 
baş verir. Lazeroterapiya – teleangiektaziyaların destruksiyası məqsədilə uzun dalğalı 
(577 və 585 nm) şüalar tətbiq olunur. İşıq dəstəsi səthi qan damarının daxilində istilik 
effektini yaradaraq yaxınlıqdakı toxumalara zərər vurmadan qan damarının dağılmasına 
səbəb olur.
Şək.29.1.Rozasea zamanı səp-
gilərin lokalizasiyası

---

356