Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish ol
aytiladi, qisqasi, g‘oya asarning butun to‘qimasiga singdirib yuboriladi. Ayrim adabiyotshunoslarning «ma’rifatchilik realizmi» atamasidan ko'ra «didaktik realizm» alaiiias>iiii nia’qul ko‘rishlari bejiz emas, albatta. Zero, ma’rifatchilik adabiyoti, bir tomondan, adabiyotni hayotga yaqinlashtirdi, ikkinchi tomondan, uni tarbiya vositasi deb bildi. Ma’lumingizki, ayni shu ikki tamoyil jadid adabiyotining ham mohiyatini belgilovchi xos xususiyatlar sifatida ko‘rsatilishi mumkin. Ma’rifatchilar o‘z maqsadlarini amalga oshirish uchun qulay imkoniyatlar beruvchi san’at turlari va janrlarga ayricha ahamiyat berganlar. Xususan, ular teatmi o‘z g‘oyalarini targ‘ib etish minbari deb bilganlar, shu bois ham dramatik janrlar rivojlantirilgan, sahnada o‘ynalayotgan voqealar hayotiylik kasb etib borgan. Didro, Lessing kabi yirik ma’rifatchilar teatr san’atiga, dramaturgiyaga bag‘ishlangan maxsus tadqiqotlar yaratishganki, bu ham yuqoridagi fikrimiz daliliga
xizmat qiladi. Shuni ham aytish kerakki, ma’rifatchilik adabiyotida badiiy proza ayniqsa faol rivojlantirildi: «epistolyar roman», «sayohatnom a roman», «tarbiya rom ani », «falsafiy qissa » kabi qator yangi janrlar ishlab chiqildi; inson xarakterini yaratishning yangi- yangi imkoniyatlari kashf etildi, yangi usulu vositalar joriy qilindi. Ma’rifatchilik adabiyotida, ayniqsa, hayotni atroflicha badiiy tahlil etishu yaxlit badiiy konsepsiyani ifodalash imkonini beruvchi roman janri gurkirab rivoj topdi. Shu o'rinda jadidchilaming milliy teatrimizni shakllantirish yo'lidagi jonbozliklarini, jadid nashrlarida bot-bot uchrab turgan «bizga tiyotr va ro‘mon kitoblari kerak» qabiladagi
