Y osh
0
‘qituvchilar tajribali rahbaridan ilgari surilgan asosiy g ‘oyalarni
olishi
foydali. A xir ilg‘o r tajribali kuzatish individual ijodkorlik uchun asosiy g ‘oyadir.
H am m a ishlar b o is a , kengaytirilgan reja, katta bilim yoki bilim chalardan iborat
b o ‘lmay, balki kunlik sxem a tarzida b o ‘!sa m aqsadga muvofiq: nima,
kirn bajaradi,
qanday m uddatda. Rejalashtirish joyi perspektiv sh a k ld ao lib boriladi.
Tarbiyasi qiyin bolalar bilan ishlash. «Tarbiyasi qiyin»lar bilan ishlash
tarbiyachi uchun eng qiyin, m urakkab ish bo ‘lib, undan doimo o ‘ta diqqatli,
sabr-
toqatli, m ahoratli, ziyraklikni va mehrli bo‘lishni talab qiladi. Bu sohada
V .A .Suxom linskiyning quyidagi m etodik tavsiyalarini ko‘rsatish mumkin: «Insonga
insonning», «Inson haqida oila», «G rajdanning tug‘ilishi», «Qiyin taqdirlar» va h.k.
Suxom linskiy m aslahatlariga asoslanib ish tutgan m ohir pedagoglar
«Tarbiyasi qiyin»lar bilan ishlashda uchta y o ‘nalishda ish olib borishni tavsiya etadi:
shaxsning
m aqsadga
y o ‘n alganligi,
umumiy
rivojlanish
darajasi,
axloqiy
tarbiyalanganlik darajasi.
N .E.Shukurovaning «Tarbiyasi qiyin» b o ‘lgan bolalar
bilan ishlash mazmuni
quyidagicha: a) bolalar ongida q o ‘z g ‘alishni uyg‘otish orqali «o‘z ongini» va
talabalarning o ‘zaro hurmatini shakllantirish; b) mehnatni ilmiy asosda tashkil etish -
bu talabalarning ta ’lim -tarbiyasiga e n g yuqori natijaga erishishda talabaning vaqtdan
sam arali foydalanishiga tushuniladi. Tajribasiz o ‘qituvchi
tarbiyaviy ishni tashkil
etishda uning m azm uni bilan band b o ‘lib, ilm iy-pedagogik asosda tashkil qilishni o ‘z
vaqtida bajara olm aydi. Tajribali o ‘qituvchi bunday tarbiyani olib borishda sharoiti,
auditoriya jam oasining tarbiyalanganligini, olib borilayotgan tarbiyaning maqsadini
oldindan rejalashtirib olishi zarur.
Yosh o ‘qituvchi, tajribani faqat tashkil etishni va uni o ‘tkazishni
nazarda
tutadi. M ohir o ‘qituvchi esa, uni konkret vaqtda bir necha ta ’lim-tarbiyaviy maqsadni
am alga oshirishda reja asosida ishlab yuqori natijani q o ‘lga kiritadi. Pedagogik
ja ra y o n d a vaqtni tejaydi, vosita va m avjud im koniyatdan m aksimal foydalanadi.
M asalan: ja m o a b o ‘lib, kinofilm ko‘ri$hni tashkil qilish va h.k. v)
tarbiya natijasini
hisobga olish. Tarbiya natijasi talabaning xulq-atvoridagi o ‘zgarishlar bilan o ‘qishga,
m ehnatga b o ‘lgan m unosabatlarida o ‘z ifodasini topadi. Tarbiyaviy faoliyatning
sam aradorligini
aniqlash
ju d a
qiyin
va
m urakkab
ishdir.
Talabalarning
tarbiyalanganlik darajasini aniqlashda ular bilan olib borilgan tadbirlar soni bilan
em as, balki natijasi bilan xulosa qilish to ‘g ‘ri b o ‘ladi. Tarbiyaviy ishlarda baho
berishning asosiy mezoni talabalarning tarbiyalanganlik darajasidir.
Talabalar tarbiyalanganlik darajasini qanday sifatlar belgilaydi?
Ilmiy
tadqiqotchilar V.A.Yarikov, M .N .Plaxovlar quyidagilarga diqqatini qaratadi:
1.
Talabaning o‘qishga, o ‘quv m ashg‘ulotiga qiziqish va ilm ga intilish darajasi
va h.k.
*
72
2. Talabaning mehnat faoliyatiga, mehnat topshiriqlarini sifatli qilib bajarishni
foydali mehnatda qatnashishi va h.k.
3.
Talabaning bir-biriga, o ‘rtog‘iga, o ‘zaro hamkorligi, auditoriya jamoasiga,
do‘stlariga, kollejdagi o ‘qituvchilarga munosabatlariga va h.k.
Dostları ilə paylaş: