Əbu Əli Həsən ibn Əli Xacə

Otuz yeddinci fəsil 
 
ĠQTĠDARLARIN ĠQTALARI VƏ RƏĠYYƏTĠN HALI BARƏDƏ 
EHTĠYATLI OLMAQ HAQQINDA 
Bir vilayətin rəiyyətinin dağıldığı, özünün xaraba qaldığı haqqında xəbər 
versələr, bu xəbəri yayanların qərəz üzündən belə dedikləri güman edilsə, dərhal 
yaxın adamlardan birini bir bəhanə ilə ora göndərmək lazımdır. Heç kəs 
bilməməlidir ki, o hansı iĢ üçün göndərilir. Bir ay orada qalıb Ģəhərin, kəndın 
vəziyyətini, abadlıq və xarabazarlığını nəzərdən keçirər, iqtidar və amillər 
haqqında camaatın nə dediyini eĢidər, həqiqətin necə olduğunu xəbər gətirər. 
Vəzifə adamları həmiĢə üzürlü səbəblər və bəhanələr göstərib deyə bilərlər 
ki,"bizim düĢmənlərimiz vardır". 
Onların sözünə çox da inanmaq lazım deyildir, yoxsa həddlərini aĢıb 
bildiklərini edərlər, bundan əlavə, xəbər gətirənlər, etibar edilənlər də, Ģah və 
iqtidarlar yanında qərəzçi kimi tanınmasınlar deyə, məsləhət verməkdən özlərini 
saxlayırlar. Beləliklə, dünya get-gedə xarab olur, rəiyyət yoxsullaĢır, nahaq 
vergilərin sayı çoxalır. 
Otuz səkkizinci fəsil 
 
ÖLKƏ ĠġLƏRĠNDƏ ġAHLARIN TƏLƏSMƏSĠ HAQQINDA 
Tələsmək lazım deyildir. Bir xəbər eĢitdikdə, ya bir hadisə baĢ verdikdə 
təmkinli olub həqiqətin necə olduğunu meydana çıxarmaq, yalanla doğrunu bir-
birindən ayırmaq lazımdır. Ġki düĢmən gəlib bir-birinin əleyhinə danıĢdıqda Ģah 
hansının tərəfində olduğunu bildirməməlidir ki, haqlı tərəf qorxub özünü 

---

104 
çaĢdırmasın, haqsız tərəf isə ürəklənib cəsarətlənməsin. 
Haqq-taalanın əmri belədir: "Kim nə deyir-desin, həqiqəti bilməyincə 
cavab verməyin. Allah-taala buyurmuĢdur: "Ay möminlər, bir aravuran gəlib 
yalandan sizə bir xəbər gətirsə, siz ondan həqiqətin necə olduğunu öyrənin,,. 
Nə üçün tələsəsən, sonra peĢimançılıq çəkəsən onun da faydası olmasın?!