Эя я ч, fQ andaM,J
misradakı «içün» sözıinü «için». III
Yüklə 114,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2 8 2 M ahmud Kaşğari
- Divanü lüğat-it-türk 2 8 3
- 2 8 4 Mahmud Kaşğari
- Divanü lüğat-it-türk 2 8 5
- 2 8 6 M ahmud Kaşğari
- Divanü lüğat-it-türk 287
- Divanü lüğat-it-türk 2 89
|
1 misradakı «içün» sözıinü «için». III misradakı «üdhıık»ü isə «ödhüg» oxumuşlar. Divanü lüğat-it-türk 281 Ö p r ü 1 d i: içildi, ü ’ j * m ün ö prüldi = şo rb a içildi». Başqa h ərək ə t də belə olur, ( J W ö p rü lü r - öprülm ok). (_s Ü s t э 1 d i: a rtd ı, çoxaldı, suw üstəldi= su artd ı, ço- xaldı». D a h a da a rtsa , уепэ bu sözlə söylənir, (jJiu-LuSU£*-( ü stə lü r - üstəlm ək). ls & j J i İ s t ə 1 d i: istəndi, ( istəlıir - istəlm ək). E ş t i 1 d i: « c $ 4 ^ J j** я bu söz eştildi = bu söz eşidildi». Başqası d a belədir, eştilıır - eştilmək). c-1 A ğ 1 1 1 d ı: sarsıldı, J эг ağtıldı = adam уегэ v u ruldu, sar- sıldı». S özün əsli ağtarıldı»dır, - j u ü c i ağtıiur - ağ tılm ak ). ^ 4 $ 0 w d i 1 d i: &&& əw dildi nənq = о şey ələ keçirildi, top- lan d ı» , uSUbät əw dilür - əwdilmək). tsjhS,) İ k d i l d i : b ə s b n d i, oğul ikdildi = uşaq tərbiyə edildi, bəsləndi». Başqası d a b e b d ir, (jksi -*-SL»b£) ik d ilü r-ik d il- ш эк). Ö t r ii 1 d i: çalındı, « j d j Ä sıbızğu ötrüldi = tütok ö ttü rü l- dü, çalındı». Başqası d a b e b d ir, ö trü lü r - öt- ıülm ok). ts jİ^j( U t r u 1 d ı: kəsildi, « j d j i f £ - saç u truldı = saç kəsildi». Başqası d a b e b d ir, (jl> ( u tru lu r - utrulm ak). A d h r 1 1 d ı: ayrıldı, Jj* yol adhrıldı = iki yol ay n ld ı» . İki d o st b ir-b irin d ən ayrıldığı zam an da b e b dcyilir, d işb rin b ir-b irin d ən ayrılm ası da b e b d ir, - j u i j i i a d h n lu r - ad h rılm ak ). j jljjl Ü d h r ü 1 d i: seçildi, « ^ 1-* ü d h rü ld i nənq = nəsnə seçildi». 2 8 2 M ahmud Kaşğari j d j i Ü d h r ü 1 d i: a d a m la n n b ir qism inin bir tərəfə çəkilm əsi də be b d ir. «ıs-djjf J <-М an ın q ərəni ü d h rü ld i = onu n ad am - ları ayrıldı», ü d h rü lü r - ü d h rü lm ək ). I s r 1 1 d ı: d işb n d i, « j d j J ı ətm ək ısrıldı = çö rək d işb n d i» . Başqası d a b e b d ir, ısrılur-ısrılm ak). j A ş r u 1 d ı: aşırıldı, CyJ y ü k a rttın aşru ld ı= y ü k təpə- dən aşırıldı». Başqası d a b e b d ir, ( J j $ - J a ş r u l u r - aşrulm ak). ( О ğ г a 1 d ı: uğ ram ld ı, «ts-ıJjcf Jf ol yergə o ğ rald ı = о, уегэ uğranıldı, gedildi», ( j t j A -JbxljPİ o ğ ralu r - o ğ ralm ak ). О ğ r u 1 d ı: <-Sjäüi-ı sü n q ü k o ğ ru ld ı= sü m ü k ayrıldı və ya- rıldı», o ğ ru lu r-oğ rulm ak ). Bu şeirdə də işlən- m işdir: JJ—b*d е й S&JH& ---- i (i1** J J ------ “ J r t b b j t c j f «B alçık balık y oğ rulur, Ç ığay yaw uz yığrılur, Ə rnqəkləri oğrulur, O d h ğ u ç b ib ew rişür». Palçıq, çam u r yoğrulur, Y oxsul, m iskin büzüşür, B arm aq ları ayrılır, O d i b qızınırlar. (Y azla qışın qarşılaşm asın ı təsvir edərək deyir: palçıq, ç a m u r ay aq al- td a yo ğ ru lu r, yoxsul, m iskin a d a m la r so y u ğ u n şid dətindən Divanü lüğat-it-türk 2 8 3 b ü z ü ş ü rb r, b a rm aq ları bir уегэ yığılm ır, əlb rin i bir o d a tu tu b o v u şd u ru rlar). j i i j h Ə w r ü 1 d i: çevrildi, d ö n d ü , J ər əw rüldi = a d a m yönəl- diyi y erd ən çevrildi, d ö n d ü » . H ərəkət istiqam ətindən dö- nən a d a m üçün də b e b deyilir, (jljäl əw rü lü r-əw - rülm ək). Ə g r i 1 d i: əyrildi, -iS kənd əgrildi = şəhər m ühasirə edildi», -i-SLaJjSİ əgrilür - əgrilm ək). j J i j S 0 g r i 1 d i: « t s ^ ' чу yıp əgrildi = ip əyrildi». Ü g r i 1 d i: yırğalandı, beşik ügrildi = beşik yırğa- landı», (jljSf -ı-SUJjSİ ü g rilü r - ügrilm ək). Ə m r ü 1 d i: sü stb şd i, jliä k a y n a r aşıç əm rüldi = q a y n a r q a za n sü stb şd i» , (soyuq su tö k ə rk ə n q a y n a r qaza- n ın d u rd u ğ u kimi). 0 m r ü 1 d i: J эг tım əm rüldi = ad am ın cam çıxdı, nəfəsi dayandı». C o şğ u n lu q d an sonra sü stb şə n hər şey ü çü n b e b deyilir, əm rülür - əm rü lm ək 241). iS& J. I r ğ a 1 d ı: yırğalandı, « j & J yığaç ırğaldı = ağac yırğa- landı». Y ırğ alan an hər şey üçün b e b deyilir, ( J &J - j u f e j ırğ alu r - ırğalm ak). ıs & J A r w a 1 d ı: « j & J a rk ış242 arw aldı = əfsun oxundu», (J&J a rw alu r - jU fiji arw alm ak). A 1 к а 1 d ı: alqışlandı, o - P bəggə alkış alk ald ı = bəy öyüldü, alqışlandı», (j& ' - ju f ili alk alu r-alk alm a k ). 241 Bəsim Atalayın fikrinco, bu fe’lin ınəsdəri «JU I^İ amrulmak» olmalıdır (DLT. I, 249). Hüseyn Düzgün onu «əmrüldi» J j s . 183), Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər isə (DLT-2005, s. 141) «amı uldı» şəklində oxumuşlar. 242 Burada «u%J arkış= karvan» sözü ycrinə düşmür, «arwış=ofsun» olmalıdır. Hüseyn Düzgıın onu «arkış» J J s. 183), Seçkin Ərdi ilo Sərap Tuğba Yurtsevər (DLT-2005, s. 154) «arwış», çinlilər isə «arwaş» şaklində oxumuşlar (DLT-Çin, I cild. s.271). 2 8 4 Mahmud Kaşğari İ г к i I d i: çoxaldı, sü təlim irkildi = çox əsgər to p - landı». Ç oxalan və irkilən h ər şey üçün belə deyilir, (j i ş J - irkilür-irkilm ək). Bir b aşq ası to p lan sa dəxi belə d e yilir. Bu fe’l yerinə görə təsirli, yerinə görə təsirsiz olur. j & J Ü г к ü 1 d i: ü rküldü, « ü rk ü n ç b o lu p ü rk ü ld i= ü rk ü n tü , qarışıqlıq oldu, ü r k ü ld ü » ,( jü J - ü rk ü lü r - ürkülm ək). Ə 1 g э 1 d i: ələndi, «ıs-i^ül Oj1 u n əlgəldi = u n ələndi». B aşqası d a beb d ir, (j&fl -uSUKSI əlgəlür-əlgəlm ək). ıs & J A r 1 1 n d 1 : yüklədi, « ı s ^ J J эг arçısm a rtın d ı= a d a m hey- bəsini heyvanın ard ın a, belinə y ü k b d i» , artı- nu r - artm m ak). Ö r t ü n d i: ö rtü n d ü , ü j j 4 u ra ğ u t yüzin ö rtü n d i = qadın üzünü ö rtd ü » . Ö rtsə, уепэ b e b deyilir, ( J ş J - ö rtü n ü r - örtü n m ək ). j & J Ö r t э n d i: yandı, «‘-S-iU ö rtən d i nənq = nəsnə yandı», ( J » J -lİU £j( ö rtən ü r-ö rtən m ək ). i S ^ J Ö r t э n d i: günəş b a td ıq d a n so n ra b u lu d lar qızardığı zam an bulıt ö rtən d i» deyilir. T ü r k b r b u n u u ğ u r sa- yırlar. Bu a ta la r sözü nd ə də işb n m işd ir: « <-*•& Uüüjf £& j j l i ^ LiLa! u - a j cüj ij&ü j j i t ü n b bulıt örtənsə, əw lük u rı kəldürm işçə bolur, ta n q d a bulıt örtən- sə, əwgə yağı kirm işçə b o lu r = axşam bulud q ızarsa, q adın oğlan doğm uş kim i olur, d an üzü b ulud q ızarsa, evə düşm ən girm işə bənzəyir». T ü r k b r sü b h çağı b u lu d u n qı- zarm asını uğur saym ırlar. Divanü lüğat-it-türk 2 8 5 jjjjä i Ə w d i n d i: yığdı, topladı, J ol özinqə yemiş əw dindi = о özünə meyvə yığdı». B aşqası da belədir, ( > ^ - -uSUjjai əw dinür - əw dinm ək). U t r u n d 1 : «t?Jjjji \SJ a Ji ol m a n q a u tru n d ı = о т э п э qarşı çıxm aq istədi». U t r u n d 1 : ut r unur - u tru n m a k ). ı ; ^ > « ! I s r ı n d ı : J эг ısrındı = ad am bir şeyə q əzəb b n ib əsib- coşdu, çəkildi, büzüldü». Bu söz kələm və kələm ə bənzər ş e y b rin ü stünə tam bişm ədən soyuq su tö k d ü k d ə onun d a h a bişm əyərək çiy qalm ası, sinirsək olm ası h alında söy- b n ir. X oşm əcaz a d am ın hirslənm əsi də e b d ir, ( А й - ısrın u r - ısrınm ak). jc-i A ğ r 1 n d 1 : ağrıdı, balığ ağrındı — yaralı adam ağ- rıdı, ağrı duydu», a ğ rın u r -ağrınm ak). Ö g г э n d i) öyrəndi, « j ^ J эг bilig ögrondi = ad am bilik öyrəndi» (jo*f ögronür-ögronm ok). « эг uzluk ö g rə n d i^ a d a m sənət öyrəndi». Bu beytdə də iş- b n m işd ir: JL — — —ıS U L jjjjjS İ yjj j \ jLSül I 'ijS^aSJA Luüif J1 «Ərdəırı tib , ö g rən ü b o n 24-1 bolm a küwəz, Ə rdəm sizin ögiinsə ən q m ag ü d h ə ənqər». Ə rdəm d ib , öyrənibən olm a lovğa, Ə rdəm siz öyünsə, im ta h a n d a çaşar». :4’ Bu söz iki x.ıtt y u x an d a orəb əlifbası ilo « ö ^ l ögroııin» şəklindodir. B.ısim Atalay bıınun doğru varianlının «ögrəmibon» olacağını yazmışdır (DLT. I. s.252). Hüseyn Diizgiin J J s. 184) və Seçkiıı Ərdi ilə Sərap Tuğba Yıırlsevər (DLT-2005. s.370) bu sözü «ögronibon» şnklindo oxııınuşlar. 2 8 6 M ahmud Kaşğari (Ərdəm və bilik üçün çalış, öyrənm əkdən çəkinm ə, heç vaxt lovğa- lanm a, ərdəm siz ad am özü n ü öyər-öyər, im ta h a n vaxtı ça- şıb rüsvay olar). 0 g r i n d i: ələdi, « ^ j S l чч u ra ğ u t yıp əg rin d i= q ad m özü üçün ip əyirdi».Ö zünü ip əyirirm iş kim i göstərdi m ənasm - da da b e b deyilir, ‘-SU jj Sİ əg rinür-əgrinm ək). О x s ı n d ı: peşm an oldu, iS-üiul j( 0 1 kılm ış işinqə oxsındı=o tu td u ğ u işə peşm an oldu, -JU u -ä i oxsı- nur - oxsınm ak). Ə r s i n d i: ə rb şd i, Jeı oğul ərsindi = u şaq b öy ü y ü b kişi- ləşdi», (jV -J -uiUL.jjl grsinür - ərsinm ək). j A m A Ə w s i n d i: ev saydı, ц & 'я J( ol bu əw ni ə w sin d i^ o bu evi öz evi saydı, o ra y a yerləşdi», ( j M ' - «-SUluİİ əw sinür - əwsinmək). 1 ç ğ ı n d ı: q açırtd ı, i f ^ y ak ad a k ı yalğağalı əligdəki ıçğm ur» m əsəlində də iş- b n m işd ir, «yaxadakı, yaxaya tö k ü b n yem ək y alan ırk ən əldəki də əldən çıxar» m ənasına gəlir. (Y ax asın a tö k ü b n yeməyi y alam aq la əlləşən kəs əlindəki çöm çə-çanağı da itirər). Bu söz bir şeyə ehtiyac d u y a n a d a m ın əvvəlcə əlin- dəkini q o ru m ası üçün sö y b n ir. 1 ç ğ ı n d ı: sən d ə b d i, J эг ıç ğ ın d ı= ad am bir yerdə d u ra bilm əyərək sə n d irb d i və buna gö rə u ta n d ı» , ( j j ^ ! -(jl-***! ıçğınur - ıçğınm ak). j & J I r ğ a n d ı: yırğalan d ı, « j & J jrtfj yığaç ırğ an d ı = ağ ac yırğa- landı», ( j j f c j - j u f c j ırğ an u r - ırğ an m ak ). Divanü lüğat-it-türk 287 A ş ğ I n d ı: aşm d ı, « c * - ^ taş aşğındı = daş aşındı». H ər şey aşındığı za m an b e b deyilir, aşğ ın u r-aşğ ın - m ak). ^ jŞÜ A 1 к ı n d ı: tü k ə n d i, bitdi, alk ın d ı nənq = bir şey büs- b ü tü n b itd i, tükəndi». ts-iüS А 1 к ı n d ı: « c s ^ J эг alkındı = ad am öldü», ( j > P - alkı- n u r - alk ın m ak ). si Ö t g ü n d i: y am sıladı, bu m əsəldə də işb n m işd ir: «j j 4« ( j k karğa k azğ a ö tg ü n sə, b u tı s ın u r= q a rğ a qazı yam sılasa, b u d u sı- nar», (q a rğ a u çu şd a və y a q ü vvədə qazı təqlid etsə, ayağı q ırılar». Bu söz ad am a öz h əd d in i aşm am ası üçün söy- b n ir. j & j İ г к i n d i: yığdı, ^ Л ol özinqə nən q irkindi = о özünə bəzi ş e y b r yığdı, m al yığdı». Başqası d a belədir, (jİşj-u S U ^ j! irk in ü r - irkinm ək). ^ j X u .1 İ s к ə n d i: q ırp d ı, q o p ard ı, ^ a t o t iskəndi = a t otu q ırp d ı, yavaş-yavaş q o p ard ı» . T ü k və ya qısa boylu o t qo- p a ra n a d a m a d a b e b deyilir, iskənür - is- kənm ək). ^ÜSUİ Ə 1 g э n d i: ələdi, O j > u ra ğ u t un əlg ən d i= q ad ın özü üçün u n ələdi», (j&H - l ^UİSÜİ əlgənür-əlgənm ək). Ə m g э n d i: y o ru ld u , «<* •£*-»! <4* Jf ol bu ışta təlim əm- gəndi = о bu işdə çox yoruldu». ^ Ə m g э n d i: b u ra d a n alın araq « jä xan karşıka əm gəndi» deyilir ki, «xan saray a endi» dem əkdir. Bu da «xan b u y o ld a yoruldu və endi» m ən asın d ad ır. Bu söz 2 88 M ahmud Kaşğari bəylər və böyüklər üçün çox incə söz o la ra q sö y b n ir, əm gənür-əm gənm ək). O ğuzlar b u sözü bil- mirbr. Ü p 1 э n d i: talan edildi, <-So! anm q ta w arı ü p b n d i - on u n malı yağm alandı, ta la n edildi», ( jj Lİ- ı-SbuLf ü p b n ü r -üplənm ək). A t 1 a n d ı: atlan d ı, «t$J3Eİ J ər a tla n d ı = ad am atlan d ı, a ta mindi». <5.1231 A t 1 a n d ı: läs-tf Jf ol tağ k a atlan d ı = o, d a ğ a çıxdı». O ğuzca. Нэг hansı b ir şeyə çıxm aq, a tlam a q d a b e b d ir, (>№ a tla n ır - atlan m a k ). ^д231 0 1 1 ə n d i: kökəldi, «<$.*231 oğul ətləndi = uşaq kökəldi». A rıq ikən ətə-q an a d o la n hər şeyə b e b deyilir, (>&' -c£U23i 3tlə- n ü r - ətlənm ək). İ 1 1 i n d i: itə b n d i, taş itlindi = daş itələndi». B aşqası d a b e b d ir, ( j j 23!_ i _£U23) itlin ü r - itlinm ək). U şa q im əklə- т э у э başladığı zam an d a b e b deyilir. « Q arşım d an çəkil!» m ənasında «ü&j ö-'jJi m əninq yiizdin itlin!» deyilir. Bu söz qəzəbli v ax td a işbd ilir. t A ç 1 1 n d ı: açıldı, k ap u ğ açlındı = qapı açıldı». Baş- qası d a b eb d ir. B aşqa b ir sö y b y işə görə «ts-%1 açıldı» da deyilir, (jjjİA İ-jU2a.I açlınur - açlınm ak). ^л2л( ü ç 1 э n d i: ü çb şd i, cj-iiW ü ç b n d i nənq = bir şey üç oldu». İki qaz üç olaııd a jlS iki kaz ü ç b n d i» deyilir, (jİIaL uSLubi ü ç b n ü r - ü çb n m ək ). j & a S İ ç 1 э n d i: iç b n d i, « < j ^ \ ta rığ iç b n d i = taxıl d ən bağladı, içbndi». Yeməli m a d d ə b rin ortası, özəyi y ey ib cək hala Divanü lüğat-it-türk 2 89 gəldiyi zam an da b e b deyilir, (j&*\ iç b n ü r-iç b n - т э к ) . ^.ılUf U ç 1 a n d ı: «<-S-SU uçlandı nənq = bir şeyin ucu peyda ol du», (> M -t3u ^ f u çlan u r - uçlanm ak). (5 j2jI E d h 1 э n d i: istifadə edildi, e d h b n d i nənq = о şey bir nəsnə üçün istifadə edildi, səmərəsiz qalm ad ı» (dəridən k ü rk , keçədən ayaqqabı tikilm əsi kimi), edh- b n ü r - edhlənm ək). Ü d h 1 ə n d i: höyürə gəldi, J&i yılkı ü d h b n d i = ilxı ayğır istədi», (>lj( -^U 2j( ü d h b n ü r - üdhlənm ək). ^ j 2 J 0 r 1 э n d i: ərə getdi, u ra ğ u t ə rb n d i = q ad ın эгэ get- di, эг sahibi oldu», ( > U - ^ U 2 J ərlən ü r-ərb n m ək ). j( Ö r 1 э n d i: g ö rü n d ü , « lsa 2 j ( bulıt ö rb n d i = b ulud g ö rü n d ü » (jj]J-ı-SU2j( ö rb n ü r-ö rlən m ək ). Ən gözəli ö rd i» de- уэ sö y b m ək d ir. Bu şeirdə də işbnm işdir: ı-uä (j\ <*ıj —ı J l 4 —j «Ay k o p u p əw b n ü p , A k b ulıt ö rb n ü p Bir-bir üzə ö k lü n ü p , Saçlüp suwı ənqrəşür». Ay çıxıb h a b b n ir , A ğ b u lud g ö rü n ü r, B ir-bir/inin/ üz/ərin/э yığılır, Saçıb suyun, ağlayır. 29 0 Mahmud Kaşğari (Ay doğub, halə bağlayıb, buludlar yüksəlir, bir-birinin iızorinə yığılır, g u ru ltu ilə yer üzünə su boşaldır). Ay h a b b n ə n d ə tü rk lər yağış yağacaq deyə bunu u ğ u rlu hesab edirlər. Ü z 1 ü n d i: üzüldü, üzlüniir-üzlünm ək). Ü z ] э n d i: qabard ı, aşıç iızb n d i = q azan ın q ap ağ ı qab ard ı», uSUUji ü z b n ü r - üzlənm ək). 0 s ] i n d i: taxıldı, əslindi nən q = bir şey bir şeyə ta- xıldı», (j^M -uSUjluı! əslinür - əslinm ək)244. Ə w 1 э n d i: h a b b n d i, « ^ ^ 1 ^ ay əvvbndi = ay h a lə b n d i» . ^ jjfii 0 w 1 ə n d i: ev sahibi oldu, ( j j ^ I -<_SU0ai əw lənür - əw b n m ək ). Ö к 1 э n d i: dincəldi, J J j I aru k эг ö k b n d i = y o rğ u n ad am dincəldi», ( j ^ -Liuilsf ö k b n ü r - ö k b n m ə k ). tfülsf Ö к 1 ə n d i: başa düşdü, anladı. Bir a d a m bir şeyi əvvəlcə başa düşm əyib so n ra anlasa, «ts-ülsf ö k b n d i» deyilir. Sözün əsli ö k b n d i» d ir [vavlaj. İ g 1 э n d i: x əstəb n d i, £& \J u ra ğ u t ig b n d i = q ad ım ağrı tutdu » . Bir adam ın bir az xəstələnm əsi də b e b d ir. j j l U 0 m 1 э n d i: « J эг əm ləndi = a d a m özünə d av a-d ərm an eb d i» , ( > U -uSUlL»! ə m b n ü r - əm b n m ək ). B U B A B IN M Ü Z A Ə F O L A N L A R I J 4J О r p a t t 1 : ü rp ətd i, « J u J C& J ər başın o rp a ttı = ad am saçını ürp ətd i» , ( jjjf jl- jU iJ o rp a tu r-o rp a tın a k ). 244 Bnsim Atalayın qeydinə görə. bu söz yazma nüsxəda =aslındı» imlasındadır ( DLT. I, s. 259). Divanü lüğat-it-türk J h I İ r p э J Z J A r t J Z J İ r t ə Ö r t с İ s t ə О к t < O l x ı J О p r ; 1 1 1 i: kəsdirdi, irp ətü r - irpətm ək). a t t 1 : p o zd u , « J Z J ol a rta ttı = 0 0 şeyi pozdu», ( j £ J - Jb u jjl a r ta tu r - artatm a k ). t t i: ax tard ı, «J&J. Jf ol anı irtətti = о o n u aratd ı. ax- ta rd i» , ( j f c j irtətiir - irtətm ək). 5 t t i: y an d ırd ı, *-*4 J( ol bük ö rtətti = o, a ğ ad ığ ı yan- dırdı». B aşqası d a b eb d ir, (J&J -<-SUuJ ö rtə tü r -örtətm ək). 11 i m: istətdim , çağırtdırdım , «(*£*-! ^ t> mən am istottim = m ən o n u istətdim , axtarılıb tapılm ası üçiın dalın ca adam göndərdim », ( -<-SUü**l istətiir - istətm ək). i 11 1 : ox a td ırd ı, ^ bəg anı o k ta ttı = bəy o n a ox atd ırd ı» , (jjjäf- (jUuäi o k ta tu r - o k tatm ak ). u t t 1 : o tu rtd u , jf ol ınoni olxuttı = о məni o tu rt- du», ((jtoiäJf -jjaJf o lx u tu r - o lxutm ak). Əsli £ ğ ib o lğ uttı» şaklindədir. Ç ünki fe’I t x '1° tosirli olnıaz, ara- sıra t S '1° təsirli olar. «O yatdı» dcm ok olan udh- ğurdı» və «doy u rd u » dem ək olan to d h ğ u rd ı» söz- ləri do b e b d ir. B urada fe’I £ ğ horfı ib tosirli edilm işdir. 1 t t ı: y ıp ratd ı, köhnəltdi, «JijÄ С у £ <$ ol tonın op ıaU ı - o, p altarın ı y ıp ratd ı» . Başqası d a bclodir, (A w ^ op ra- tu r - o p ra tm a k ). г э t t i: a rtırd ı, çoxaltdı, ıtf ol taw arığ üdhrotli = o, m alını ço x altd ı, artırdı», (A p f uSU]jj( ü d h ro lü r üdh- rətm ək). t 1 1 : ağ rıtd ı, jjjc -I - ağ n tıır - ağ rıtm ak ). 292 M ahmud Kaşğari J iJ Ä О ğ r a t t ı: göndərdi, « J t J ^ cr“ ^ ol m əni ışka o ğ rattı = о məni işə göndərdi», JL u Jtf o ğ ra tu r-o ğ ra tm a k ). Ö g r ə 11 i: öyrətdi, «J*j$ J ol m a n q a bilig ögrətti = о m ənə bilik öyrətdi». B aşqası da belədir, ( j A>^ -<-SUijSf ög- rətü r - ögrətm ək). Ü g r i 11 i: yüyrütdü, ^sJkıjSJı Ji ol a n q a r beşik ügritti = о ona beşik, yüyrük yüy rü td ü » , (jA > sL ‘-SUijSİ ü g ritü r - üg- ritm ək). ıJ>jd Ə m r i 11 i: qıdıqandırdı, «J*jA p a >-*4* k aşm m ak məninq yinim əm ritti= q a şın m ak m ənim b ədənim i qıdıqiandırdı». Belə ki, adam m q o ltu q altx və ya b o y n u q aşm sa, bundan b ü tü n bədəni q ıd ıq lan ır və ad am gtılm əyə başlayır, (А>Л- ^Uj_>4İ əm ritü r - əm ritm ək). Ə t s э 11 i: ətə tam ah lan d ırd ı, «t^Lui JL* J( 0 1 m ən i ətsətti = о nıəni ətə tam ah lan d ırdı», -«-SUiuüi ə tsə tü r - ətsətm ək). A x s a 1 1 Yüklə 114,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|