Falsafa asoslari

Analiz 
- tahlil yordamida predmet uni tashkil qiluvchi qismlar, to-
monlarga fikrda ajratilib, har qaysinisi haqida alohida tushuncha ho-
sil qilinadi.___________________________________________________
Sintez 
usulida tahlil davomida ajratilgan qismlar, tomonlar fikran bir-
lashtirilib, predmet haqida tushuncha hosil qilinadi._______________
Abstraksiyalash, 
ya’ni mavhumlashtirish usuli yordamida predmet-
ning sifat, xususiyatlari fikran ajratib olinib, tushunchada ifodala-
nadi.________________________________________________________
Umumlashtirish 
usulida predmetlar umumiy, muhim xususiyatlariga
ko‘ra sinflarga birlashtirilib, tushuncha hosil qilinadi.______________
Tushunchaning mazmuni va hajmi. Tushunchaning turlari. Har
bir tushuncha muayyan hajm va mazmunga ega. Tushunchaning 
hajmi unda fikr qilinayotgan predmetlar yiglndisini aks ettiradi. 
Masalan, «orol» tushunchasining hajmi Yer yuzidagi mavjud bar­
cha orollarni o‘z ichiga qamrab oladi. Tushunchani ifodalovchi 
so‘zda ko‘plik qo‘shimchasi «lar» bolmasa ham, u umumiy hajm- 
ga ega bolishi mumkin. Masalan, inson, uy, davlat tushunchalari 
kabi.
211

---

Hajmiga ko‘ra yakka va umumiy, ayiruvchi va to‘plovchi, 
Shuningdek bo‘sh hajmli tushunchalar farqlanadi:
Hajmiga ko‘ra tushuncha turlari
Misollar
Yakka tushunchaning 
hajmida bit­
ta predmet fikr qilinadi.
« 0 ‘zbekiston 
Respublikasi»,
«Ko‘kaldosh madrasasi».
Umumiy tushunchalar 
predmet-
lar guruhini aks ettiradi. Umu­
miy tushunchalarni aks ettiruvchi
predmetlarning miqdori sanala-