1.Pirometallurgiya. Metallurgiyada əsas yeri pirometallurgiya tutur. Üsulun mahiyyəti metalların yüksək temperaturda filizlərdən reduksiya olunmasından ibarətdir. Reduksiyaedici kimi ( C, CO, H2, aktiv metallar) istifadə edirlər.
SnO2 + 2C → Sn + 2CO
Cu2O + C → 2Cu + CO
Cu2O + CO → 2Cu + CO2
3Fe2O3 + CO → 2 Fe3O4 + CO2
Fe3O4 + CO → 3FeO + CO2
FeO + CO → Fe + CO2
3.Elektrometallurgiya. Bu üsulda aktiv metalların xlorid, oksid və ya hidroksidlərini əridilmiş halda elektroliz etməklə sərbəst metal alırlar. Qələvi və qələvi-torpaq metallar, eləcə də alüminium yalnız bu üsulla alınır. (Na, K, Al, Ca, Mg, Be, Cu və s.)
2NaCl 2Na + Cl2
CaCl2 → Ca + Cl2
2CuSO4 + 2H2O → 2Cu + O2 + H2SO4
(-) K ZnSO4 + H2O A (+)
/ \
Zn2+ SO42-
H2O H2O
Zn2+ + 2e = Zn0 2H2O – 4e = 4H+ + O2
2H2O + 2e = H2 + 2OH-
ZnSO4 + 2H2O Zn0 + H2 + O2 + H2SO4
Sulfidli filizlərdən metal almaq üçün onlar əvvəlcə yandırılır. Əmələ gələn metal oksidləri kömür, aktiv metallar (Al, Mg, Na) və ya hidrogenlə reduksiya edilir.
2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2
ZnO + C → Zn + CO
2Cu2S + 3O2 → 2Cu2O + 2SO2
2Cu2O + Cu2S → 6Cu + SO2
FeCO3 → FeO + CO2
ZnCO3 → ZnO + CO2
ZnO + C → Zn + CO
Metal oksidlərinin daha fəal metallarla reduksiyasına metallotermiya deyilir. Al vasitəsilə reduksiyaya alüminotermiya deyilir. Metallotermiya, əsasən çətin əriyən metalların alınması üçün tətbiq edilir.
Cr2O3 + 2Al → 2Cr + Al2O3
3MnO2 + 4Al → 3Mn + 2Al2O3
MoO3 + 3H2 → Mo + 3H2O
Metallardan manqan, xrom, volfram, molibden, vanadium, dəmir və başqalarını sərbəst halda almaq üçün metallotermiya üsulundan da istifadə olunur. Reduksiyaedici kimi natrium, maqnezium, kalsium və alüminium tətbiq edilir. Bunlardan ən geniş istifadə olunan alüminiumdur və bu proses a l ü m i n o t e r m i y a adlanır.
Dostları ilə paylaş: |
