FəNNİN ŞİFRƏSİ – 1- İf-b 01 FƏNNİn adi «Kİmya» K.ü. f d. Nailə Veysova Ələkbər qızı MÜhaziRƏ 10 MÜhaziRƏNİn mövzusu metalların təbii birləşmələri, alınması, xassələri və tətbiqi


Fe + 3O2 = 2Fe2O3 2Fe + 3Cl2 = 2FeCl3 Cu + S = CuS



Yüklə 1,5 Mb.
səhifə7/11
tarix07.12.2022
ölçüsü1,5 Mb.
#73000
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Yeni mühazirə 10. Metalların alınma üsulları və xassələri.

3Fe + 3O2 = 2Fe2O3 2Fe + 3Cl2 = 2FeCl3 Cu + S = CuS
Yüksək temperaturda işləyən metal sobaların divarları, daxili yanma mühərrikləri qaz korroziyasına uğrayır. Yanma prosesində yanacağın tərkibində olan kükürd və kükürdlü birləşmələr yüksək temperaturda SO2 və SO3 kimi turşu oksidlərinə çevrilir ki, bunlar da dağıdıcı təsir göstərir.
Elektrokimyəvi korroziya
Metalların dağılmasının başlıca səbəbi elektrokimyəvi korroziyadır. Kimyəvi korroziyadan fərqli olaraq, elektrokimyəvi korroziya elektrik keçiriciliyi olan mühitdə baş verir. Metallar rütubətli torpaqda və elektrik keçiriciliyi olan başqa mühitlərdə elektrokimyəvi korroziyaya məruz qalırlar. Elektrolit mühitdə metal və ya ərintilərin korroziyasına elektrokimyəvi korroziya deyilir.
Saf metallar demək olar ki, elektrokimyəvi korroziyaya uğramır. Lakin texnikada işlədilən metallarda həmişə başqa metal və ya qeyri-metal qarışıqlar olur ki, bu da onların korroziyasını sürətləndirir.
Anodda: Fe0 - 2e- = Fe+2 Katoda: 2H2O + O2 + 4e- = 4OH-
Mühitdə dəmir ionları OH- ionları ilə birləşir və beləliklə, dəmir korroziyaya uğrayır:
Fe+2 + 2OH- = Fe(OH)2 ↓
4Fe(OH)2 + 2H2O + O2 = 4Fe(OH)3 ↓
Havanın nisbi rütubəti 65% çox olduqda, dəmirin korroziyası daha sürətlə gedir. Odur ki, bu rəqəm polad və polad məmulataların korroziyası prosesində kritik nisbi rütubətlik adlanır.
Standart elektrod potensialları müxtəlif olan iki metal rütubətli havada təmasda olduqda qalvanik element yaranır. Fəal metal (elektrod potensialı kiçik olan), az fəal metala (elektrod potensialı böyük olan) elektronlar keçir. Bu halda birincilər anod, ikincilər isə katod rolunu oynayır. Dəmir özündən az fəal metal olan qalay və ya mislə toxunduqda rütubətli havada korroziyaya uğrayır.Dəmir fəal metal olduğundan elektronlar dəmirdən qalaya keçir və dəmir anod, qalay isə katod rolunu oynayır. Anod (dəmir) elektron itirərək oksidləşir və ion halına keçir. Katod (qalay) səthində su və onda həll olmuş oksigen elektron alaraq reduksiya olunur.
Torpaq korroziyası yeraltı kommunikasiyalara böyük ziyan vurur. Yüksək nəmliyə və turşuluğa malik olan torpaqlar bu cəhətdən daha təklükəlidir. Belə rayonlarda elektrik tirlərinin yerə basdırılmış hissəsi, neft kəmərləri və müxtəlif metal konstruksiyalar korroziya nəticəsində az vaxtda dağılıb sıradan çıxır. Təcrübə göstərir ki, rütubətliyi 10%-dən çox olan torpaqda korroziya zəif gedir.
Yeraltı qurğuların korroziyaya uğramasında mühüm rol oynayan faktorlardan biri azmış elektrik cərəyanıdır. Bu cərəyanın yaranmasına elektriklə qaynaqedici cihazlar, metro və dəmir yol xətləri və s. kimi sabit cərəyanla işləyən aqreqatlar səbəb olur. Azmış elektrik cərəyanının təsir radiusu bir neçə kilometrdir. Bu rayonda yerləşən boru və kabellər intensiv surətdə korroziyaya məruz qalır.
Müsbət qütbdən hava naqili vasitəsilə keçən cərəyan nəqliyyatın elektrik mühərrikinə daxil olur və oradan dəmir yol xətti vasitəsilə mənbəyin müsbət qütbünə qayıdır. Dəmir yolun materialı eyni cinsli olmadığından cərəyan keçərkən metalda anod və katod sahələri yaranır. Dəmir yol xətti toraqla bilavasitə əlaqədə olduğu üçün cərəyanın bir hissəsi anod sahələrindən torpağa keçir və oradan da katoda qayıdır. Dəmir yol xətti ilə torpaq arasında yaranan potensiallar fərqi çox və torpağın keçiricilik qabiliyyəti az olduqda, azmış cərəyanın şiddəti böyük olur və bir çox hallarda 300 amperə çatır.
Azmış cərəyanın keçdiyi yolda müxtəlif metal konstruksiyalar olduqda, cərəyan metala daxil olur. Cərəyanın torpaqdan metala daxil olduğu sahə katod, metaldan torpağa çıxdığı sahə isə anod rolunu oynayır.

Yüklə 1,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin