Hava zərbə dalğası

Zəhərlənmə əlamətləri:

• 
  yüngül zəhərlənmədə: göz bəbəyinin büzüşməsi (mioz), baş ağrısı, təngənəfəslik, sinə sıxıntısı, iştahın olmaması, tərləmə, narahatçılıq, yuxusuzluq, huşsuzluq;
  
• 
  orta ağırlıqlı zəhərlənmədə: yüngül zəhərlənmədə olan əlamətlər özlərini daha güclü şəkildə büruzə verir, bundan əlavə qıcolma, qusma, güclü öskürmə, cpazmalar müşahidə olunur;
  
• 
  ağır zəhərlənmədə: göz bəbəyinin reaksiyasının itməsi, bəbəklərdə güclü ağrılar, güclü baş ağrısı, qıcolma, boğulma. Ağır zəhərlənmə ölümlə nəticələnir.
  

İlk kömək:

• 
  zəhərlənənə əleyhqaz geydirmək (əgər üzün dərisinə ZM damcısı düşübsə, əvvəlcə üzü İPP ilə təmizləmək);
  
• 
  «şprits-tyubik» ilə antidot vurmaq (yaxud taren həbləri qəbul etmək);
  
• 
  zərərçəkəni zəhərli atmosferdən cıxartmaq;
  
• 
  əgər 10 dəq ərzində qıcolma keçməsə, antidotlu iynəni təkrar vurmaq;
  
• 
  ZM dəriyə düşdükdə İPP ilə yumaq;
  
• 
  ZM mədəyə düşdükdə qusmaq, mədəni yemək sodasının 1%-li məhlulu, yaxud təmiz su ilə yumaq;
  
• 
  ZM gözə düşdükdə gözləri yemək sodasının 2 %-li məhlulu, yaxud təmiz su ilə yumaq;
  
• 
  zəhərlənəni tibbi məntəqəyə çatdırmaq.
  

Mühafizə vasitələri: əleyhqazlar, dərinin məhafizə vasitələri, süzücü-ventilyasiyaedici qurğu ilə təchiz olunmuş bağlı və hermetik texnikalar, sığınacaqlar.

Dəridə yaraaçan zəhərləyici maddələr

Bu qrupun ən tipik nümayəndəsi ipritdir (HD).
Təmiz iprit rəngsiz, yağtəhər, sarımsaq iyli mayedir. Texniki iprit tərkibindəki qarışıqlardan asılı olaraq, sarı, sarı-qəhveyi rəngli ola bilər. Qaynama temperaturu 217 ⁰S, donma temperaturu (-14,4) ⁰S-dir. Uçuculuq qabiliyyəti kiçik, dayanıqlığı çoxdur.
İprit universal hüceyrə zəhəri olub, hüceyrənin və toxumaların məhvinə səbəb olur. Mədəyə düşdükdə öldürücü doza 0,1 qramdır. İprit buxarlarının havada 0,1 q/m³ qatılığında gözlər kor ola bilər.