Hayvonlar ekologiyasi андижон 2021

Hayvonlarning hayotiy shakllari 

---

73 
Hayvonlarning yashash muhitiga moslanish usullaridan biri morfologik 
adaptatsiyadir. Hayvonlarning tashqi muhit omillariga morfologik moslanish 
bilan namoyon etadigan yashash tarzi hayotiy shakllar deyiladi. 
Hayvonlarning tarixiy rivojlanishi jarayonida yashab turgan muhitga mos 
ravishda morfologik va ekologik moslanish xususiyatlari shakllangan. Rus 
ekologi D.N.Kashkarov birinchilardan bo’lib zooekologiyada hayotiy shakllarni 
ilk marta tasnifladi. Olimning ta’kidlashicha, hayvonlarning hayotiy shakllarini 
tasniflashda tashqi muhitning umumiy xususiyatlaridan tashqari, ayni shu 
sharoitdagi harakatlanish imkoniyatlari, ozuqaning harakteri va boshqalar 
inobatga olinishi lozim. D.N.Kashkarovning tasnifiga ko’ra, hayvonlarning 
hayotiy shakllari quyida berilgan.
 
Hayvonlarning hayotiy shakllari tasnifi 
 
Hayvonlarning iqlimga bo’lgan munosabati bo’yicha: 
I. Covuq qonli hayvonlar 
Yil davomida faol hayvonlar
Yilning ma’lum davrida faol hayvonlar
A) yozgi uyquga ketadiganlar 
B) qishki uyquga ketadiganlar
II. Issiqqonli hayvonlar
A. O’troq hayot kechiruvchilar 
1. Yil davomida faol hayvonlar
2. Yilning ma’lum davrida faol hayvonlar
a) yozgi uyquga ketadiganlar 
b) qishki uyquga ketadiganlar 
B. Mavsumiy hayot kechiruvchilar 
1. Uya quruvchilar
2. Qishki faol hayvonlar
3. Yozgi faol hayvonlar
4. Ko’chib yuruvchilar 

---

74 
Hayvonlarning harakatlanishiga moslanish bo’yicha: 
I. Suzuvchi hayvonlar
A) nektonlar
B) planktonlar 
V) bentoslar 
II. Suvda va quruqlikda yashovchilar 
A) sho’ng’ib yuruvchilar
B) sho’ng’imaydiganlar va boshqalar 
V) faqat suvdan ovqat topadiganlar