Hayvonlar ekologiyasi андижон 2021
Populyatsiyaning jins tuzilmasi
Yüklə 2,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Populyatsiyaning o’lchami.
|
Populyatsiyaning jins tuzilmasi. Populyatsiyaning jins tuzilmasi erkak
va urg’ochi individlarning son jihatdan nisbatidir. Jinslar nisbati 82 organizmlarda ko’payishning dastlabki bosqichlarida - otalanishda aniqlangan bo’ladi. Xromosomalar o’rtasidagi mutanosiblik va belgilarning almashinishi bo’lajak avlodning morfologiyasi, fiziologiyasi va fe’l-atvorini belgilaydi. Populyatsiyaning o’lchami. Har xil turlarning populyatsiyalari bir- biriga o’lchami bilan farq qiladi. Tur individlar qanchalik yirik bo’lsa, populyatsiya areallari keng va bir muncha siyrak tarqalgan, aksincha mayda turlar kichik maydonda yoki yuzada zich populyatsiyalarni hosil qiladi. Ushbu holat populyatsion tuzilmasi mavzusida batafsil ko’rib o’tilgan. Populyatsiyaning miqdor zichligini o’zgarishida jinslar bir-biriga teng bo’ladi. Aksariyat hollarda qaysidir jins ulushi yuqoriroq bo’ladi. Ekologik nuqtai nazardan populyatsiyadagi jinslar nisbatining biror tomonga siljishi ushbu populyatsiyaning mavqei bilan bog’liq. Masalan, asalarilar, termitlar va chumolilarda erkaklari faqat otalanishda ishtirok etadi. Shu sababdan jamoadagi urg’ochi jinslar nisbati ko’p bo’ladi. Ko’pchilik umurtqali hayvonlar ontogenezining dastlabki bosqichlarida erkaklari ko’proq uchraydi. Ondatralar populyatsiyalarida yangi tug’ilgan bolalari orasidagi erkak va urg’ochilari soni deyarli teng bo’ladi, keyinchalik esa urg’ochilar soni bir muncha pasayib ketadi va ular o’rtasidagi nisbat 140:100 ni tashkil etadi. Tovuqsimonlar va o’rdaksimonlarda ham xo’rozlari ko’proq bo’ladi. Bolalariga ozuqa topish va ularni katta qilishda erkak va urg’ochilari bir xil ishtirok etadigan hayvonlar populyatsiyalaridagi jinslar nisbati teng bo’ladi. Jumladan, monogam sut emizuvchilar, qushlar va boshqalar shular jumlasidandir. Populyatsiyaning barqarorligida urg’ochi organizmlar soni muhim ahamiyatga ega. Jinslar nisbatiga tashqi muhit omillari ham ta’sir etadi. Masalan, o’rmon chumolilari tuxumidan Q20 0 S li haroratdan past sharoitda faqat erkaklari, yuqori haroratda esa urg’ochilari rivojlanishi kuzatilgan. Buning asosiy sababi tuxum yo’lidagi spermalar faqat yuqori haroratli sharoitda faol bo’lib, tuxumni otalantira olishidir. Pardaqanotlilarning otalanmagan tuxumlaridan erkaklari rivojlanadi. Shiralarning erkak va urg’ochilari kech kuzdagina paydo bo’ladi (rivojlanadi), ya’ni bu jarayonga harorat, kun uzunligining o’zgarishi ta’sir etadi. Yüklə 2,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|