I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

1.
xemotrof
8.
geterotrof
2.
sebarga
9.
parazit
3.
qo‘ziqorin
10.
devpechak
4.
fototrof
11.
chirituvchi 
bakteriya
5.
qo‘ng‘irbosh
12.
miksotrof
6.
saprofit
13.
avtotrof
7.
qoqio‘t
14.
askarida

---

93
VI BOB
NAFAS OLISH
6.1. NAFAS OLISHNING MOHIYATI. O‘SIMLIKLARNING NAFAS OLISHI
MUAMMONI ANIQLAYMIZ.
Dehqonlar, bog‘bonlar 
vaqti-vaqti bilan o‘simliklar o‘sayotgan tuproqni yumsha-
tadilar. Buning sababini qanday izohlaysiz?
YANGI BILIMLARNI KASHF ETAMIZ.
Tirik organizmlar 
oziq sifatida o‘zlashtirgan oqsil, yog‘ va uglevodlar oddiy moddalarga parchalanadi. Bu jarayon 
natijasida ajralib chiqqan energiya organizmlarning o‘sishi, rivojlanishi, ko‘payishi va boshqa 
jarayonlar uchun sarflanadi. 
Nafas olish – oziq moddalarning hujayralarda parchalanishi natijasida organizm hayot 
faoliyati uchun zarur boʻlgan energiyaning ajralishi bilan boradigan jarayon 
(6.1-rasm)
.
Demak, organizmlar energiya hosil qilish uchun nafas oladilar. Hayvonlar oqsil, yog‘ va 
uglevodlarni tayyor holda qabul qiladi. O‘simliklar esa organik moddalarni fotosintez jara-
yonida karbonat angidrid va suvdan hosil qiladi. Hosil bo‘lgan organik moddalar nafas olish 
jarayonida parchalanadi. Hujayralarning funksional faolligi ortishi nafas olishning kuchayishi
-
ga olib keladi.
6.1-rasm.
Nafas olish jarayonida oziq moddaning parchalanishi va energiya hosil bo‘lishi.
Organik moddalarning parchalanishi va energiya hosil bo‘lishida kislorodning ishtiro-
kiga ko‘ra organizmlar ikki guruhga bo‘linadi. Organik moddalarning parchalanishi kislorod 
ishtirokida boradigan organizmlar