I mövzu: Psixologiyanın predmeti, V ə zif ə L



Yüklə 1,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/36
tarix21.01.2017
ölçüsü1,57 Mb.
#6073
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36

kommunikativ  davranışın
   
inkişafına  yol  açır.  Bu  ə
vv
ə
lc
ə
 
nitq
ə
q
ə
d
ərki  formalarda  (qışqırıq,  çığırtı,  mimika,  ə
l-qolh
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
ri),  7-8 
aylıqdan başlayaraq ə
vv
ə
lc
ə
 passiv, daha sonra aktiv nitq- 
verbal ünsiyyə

vasit
ə
sil
ə
  h
əyata  keçirilir.  Nitq  davranışı  uşağın  məlumat  mübadilə
sinin 
ə
sas vasit
ə
l
ə
rin
ə
 
çevrilir. 
 

 
Psixoloji  t
ədqiqatlar  göstərir  ki,  inkişafın  hə
r  bir  m
ə
rh
ə
l
ə
sind
ə
  bu  v
ə
 
ya  dic
ə
r  f
ə
aliyy
ət  növü  üstün  ə
h
ə
miyy
ə
t  k
əsb  edir.  Konkret  inkişaf 
m
ə
rh
ə
l
ə
sind
ə
 
üstünlük təşkil edə
n f
ə
aliyy
ət növü aparıcı fə
aliyy
ə
t 
adlanır. 
Bu  anlayışı  psixologiya  elminə
 
rus  psixoloqu  A.N.Leontyev  1994  cü
-  ild
ə
 
g
ətirmişdir.
 
 
Körpəlik  dövründə
  vasit
əsiz  emosional  ünsiyyə
t,  erk
ən  uşaqlıq 
dövründə
 
əşyavi  oyunlar,  mə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ər  yaşda  rollu

sujetli  oyunlar,  kiçik 
m
ə
kt
əb  yaşında  tə
lim,  yeniyetm
ə
 
yaşı  dövründə
  t
ə
lim  v
ə
 
şə
xsi  intim 
ünsiyyə
ti  erk
ə
n  g
ənclik  dövründə
  t
ə
dris- 
peşə
  f
ə
aliyy
əti  aparıcı  fə
aliyy
ə

rolunda çıxış edir.
 
 
Şə
xsiyy
ətin  formalaşmasında  istər  aparıcı,  istə
rs
ə
d
ə
 
köməkçi 
f
ə
aliyy
ət növlərinin özünə
m
əxsus üstünlüklə
ri v
ə
 
ə
h
ə
miyy
əti vardır.
 
 
Şə
xsiyy
ə
t  f
ə
aliyy
ə
t  v
ə
 
ünsiyyə
t  prosesind
ə
 
formalaşır və
 
inkişaf edir. 
Bu  baxımdan  ünsiyyə
t  f
ə
aliyy
ə
tin  t
ə
rkib  hiss
ə
si  kimi  d
ə
  n
ə
z
ə
rd
ə
 
keçirilə
 
bil
ər.  Ünsiyyət  insan  psixikasının  mühüm  xarakteristikalarından  biridir. 
Ünsiyyə
t  prosesind
ə
 
şə
xsiyy
ə
t  emosional  v
ə
 
intelektual  baxımdan  inkişaf 
edir,  hiss
ə
l
ə
r
ə
,  m
ə
d
ə
ni  v
ə
  m
ə
n
ə
vi  d
ə
y
ə
rl
ə
r
ə
  sahib  olur,  ictimai-tarixi 
t
əcrübə
ni m
ə
nims
ə
yir.  
 
İnsanda  fə
aliyy
ə
tin  oyun,  t
ə
lim,  v
ə
 
ə
m
ə

olmaqla  üç  əsas  növü 
f
ə
rql
ə
ndirilir.  
 
H
əyatın  ilkin  mə
rh
ə
l
ə
sind
ən  başlayaraq  uşaqda  fə
aliyy
ə
tin  sad
ə
 
forması olan oyun fə
aliyy
ə
ti t
əşəkkül tapmağa başlayır. 
 
 
M
əlumdur ki, oyun xarakterli davranış forması heyvan balalarında da 
müşahidə
  olunur.  H
ər  cür  vurnuxmaq,  dalaşmağı  yamsılamaq,  atılıb
-
düşmək,  oynaqlamaq  körpə
  heyvanlarda  diqq
ə
ti  c
ə
lb  edir.  M
ə
s
ə
l
ən  pişik 
balası  yumaqla  oynayır,  kiçik  əski  parçasını  döşə
m
ə
d
ə
 
sürüyür,  onu 
didişdirir. 
 
 
Bütün  bunlara  onların  orqanizminin  fəallıq  tə
l
əbatına  ödə
nilm
ə
si, 
toplanmış enerjinin sərf olunması kimi baxmaq olar. 
 

 
Uşaqlarda  oyun  fə
aliyy
ə
ti  f
əallığın  tə
min  edilm
əsi  formasıdır.  O, 
funksional  h
əzz  olmanın  ə
sas  vasit
əsidir.  Sonralar  oyun  uşaqların 
f
ə
aliyy
ə
tind
ə
  praktik 
ə
m
əli  davranış  kimi  özünü  gös
t
ərir.Bu  dövrdə
 
oyuncaqlar h
ə
qiqi 
əşyaların obrazı kimi özünü göstərir. Uşaqlarda ə
vv
ə
lc
ə
 
əşyavi daha sonra rolla

sujetli oyunlar onların psixi inkişafının zə
ruri amili 
rolunda  çıxış  edir.  Böyük  mə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ə
r  v
ə
 
kiçik  mə
kt
əbyaşı  dövründə
 
qaydalı oyunlar ic
timai m
ə
zmun k
ə
sb etm
ə
y
ə
 
başlayır və
 
ə
m
ə
k elementl
ə
ri 
il
ə
 birl
əşmiş olur. 
 
 
Uşağın  davranış  və
  f
ə
aliyy
ə
tind
ə
 
öyrə
nm
ə
  m
ə
zmunu  k
ə
sb  ed
ə

f
ə
aliyy
ət növü kimi təlimin xüsusi rolu və
 
ə
h
ə
miyy
əti vardır. 
 
 
T
ə
lim sosial t
əcrübə
nin m
ə
nims
ə
nilm
ə
sinin 
ən mühüm vasitə
l
ə
rind
ə

biridir. T
ə
lim vasit
ə
sil
ə
 
subyekt aşağıdakıları mə
nims
ə
yir. 
1. 
Ə
traf al
ə
min z
ə
ruri v
ə
 
mühüm xüsusiyyə
tl
ə
ri bar
ə
d
ə
 m
əlumatların 
(bilikl
ə
rin) m
ə
nims
ə
nilm
ə
si. 
2. 
Qarşıda duran mə
qs
ə
d
ə
 
düzgün nail olmaq üçün  müvafiq yol və
 
vasit
ə
l
ərin seçilmə
si v
ə
 onlardan istifad
ə
 
qaydalarının (bacarıqlar) 
m
ə
nims
ə
nilm
ə
si. 
3.  f
ə
aliyy
ət  (növlə
rini)  t
əşkil  edən  yolların  və
 
ə
m
əliyyatların 
m
ə
nims
ə
nilm
ə
si. 
T
ə
lim  bir  f
ə
aliyy
ət  növü  kimi  müə
yy
ən  bilik,  bacarıq  və
  v
ərdişlə
r
ə
 
yiy
ə
l
ə
nm
ək  üçün  insanın  fə
aliyy
ətinin  şüurlu  mə
qs
ə
dl
ə
rl
ə
  idar
ə
 
olunduğu 
yerd
ə
 
mümkündür. 
 
 
T
ə
lim  f
ə
aliyy
əti insanı  yalnız müxtə
lif  ictimai-
faydalı fəallıq növlə
ri  il
ə
 
silahlandırmır,  eyni  zamanda  özünün  psixi  proses    idarə
  etm
ə
k,  h
ə
ll 
edil
ə
c
ə
k m
ə
s
ə
l
ə
 il
ə
 
ə
laq
ədar özünün işlə
rini v
ə
 
ə
m
əliyyatlarını, vərdişlə
rini 
v
ə
  t
əcrübəsini  seçmə
k,  t
əşkil  etmə
k  v
ə
  istiqam
ə
tl
ə
ndirm
ək  bacarığını 
inkişaf etdirir. Bununla da təlim insanı ə
m
ə
y
ə
 
hazırlayır. 
 
 
İnsana  mə
xsus  f
ə
aliyy
ət  növləri  içə
risind
ə
 
ə
m
ək  xüsusi  yer  tutur.  O, 
müə
yy
ən ictimai faydalı, maddi və
  ya ideal m
ə
hsullar istehsa
lına yönəlmiş 
f
ə
aliyy
ə
tidir.  

 
Ə
m
ə
k  f
ə
aliyy
ə
tinin  m
ə
qs
ə
di  insanlar  t
ə
r
ə
find
ə
n  istehlak  edil
ə

şeylə
rinin  istehsal  vasit
ə
l
ə
rinin  m
ə
lumat  m
ə
nb
ə
l
ərinin  hazırlanmasından 
ibar
ə
tdir.  
 
İnsana  mə
xsus  f
ə
aliyy
ət  növləri  içə
risind
ə
  pedaqoji  f
ə
aliyy
ət  xüssusi 
yer  tut
ur.  Pedaqoji  peşə
  f
ə
aliyy
əti  “insan
-
insan”  münasibə
tl
ə
ri  sistemind
ə
 
h
əyata keçirilən mürə
kk
ə
b  f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
sidir.  Pedaqoji  f
ə
aliyy
ə
t  bir-biri  il
ə
 
sıx qarşılıqlı ə
laq
ə
d
ə
 
olan bir sıra struktur komponentdə
n ibar
ə
tdir. 
1.  konstruktiv; kommunikativ; t
əşkilatçılı
q. 
1.  Konstruktiv  komponent 
müə
llimin 
peşə
  f
ə
aliyy
ə
tind
ə
  d
ə
rsin  t
əşkili, 
d
ərs  üçün  materialların  seçilmə
si,  sinifd
ə
nxaric  t
ə
dbirl
ə
rin  t
əşkili, 
metodik  v
ə
saitl
ə
rl
ə
 
işi  ə
hat
ə
  edir.  Konstruktiv  f
ə
aliyy
ət  öz  ə
ksini 
müəllimin geniş, dərs planında tapır. Buraya mə
zmun, m
ə
qs
ə
d, sistem, 
ardıcıllıq nə
tic
ə
 daxildir. 
2. 
Kommunikativ  komponent  müəllimin  şagirdlə
r,  valideynl
ə
r,  m
ə
kt
ə

r
ə
hb
ə
ri v
ə
 
müə
lliml
ə
rl
ə
 
qarşılıqlı münasibə
tl
ə
ri 
ə
hat
ə
 edir. 
3.  T
əşkilatçılıq  komponenti  də
rsd
ə
,  t
ə
lim  v
ə
  t
ə
rbiy
ə
  prosesind
ə
 
t
əşkilatçılıq  mə
s
ə
l
ə
l
ə
rini 
əks  etdirir.  1)  Şə
rh  v
ə
 
izahın  təşkili,  2) 
D
ə
rsd
ə
 
davranışın  təşkili,  3)  dərsdə  şagirdlərin  aktiv  fəaliyyətinin 
təşkili.
 
Pedaqoji  f
ə
aliyy
ə
td
ə
 
müə
llimd
ən  bir  sıra  bacarıq  və
  v
ərdişlə
r  t
ə
l
ə

olunur: 
1)  T
əşkiledici;2) mə
lumatverici; 3) s
ə
f
ə
rb
ə
redici; 4) qiym
ə
tl
ə
ndirici. 
Müəllim  peşə
sin
ə
 
bir  sıra  psixoloji  tə
l
ə
bl
ə
r  verilir  ki,  bunlara  da 
pedaqoji qabiliyy
ə
tl
ə
r deyilir. 
    1. Nitq qabiliyy
ə
ti.     2. Avtoritar qabiliyy
ə
tl
ə
r.   3. Akademik qabiliyy
ə
tl
ə
r.   
    4. Kommunikativ qabiliyy
ə
tl
ə
r.  5. Subyektiv qabiliyy
ə
tl
ə
r.  6.Perseptiv    
       qabiliyy
ə
tl
ə
r.     7. Pedaqoji t
ə
x
əyyül.
 
 
 
 
 

III 
MÖVZU:
  
          
Duyğular və
 
qavrayış
 
 
PLAN: 
1. 
Duyğular haqqında anlayış. Reseptorlar və
 analizatorlar. 
2. 
Duyğuların  təsnifatı.Diyğuların  ümumi  xassə
l
əri.  Mütlə

v
ə
 
f
ə
rql
ə
ndirm
ə
 h
əssaslığı. Adaptasiya.
 
3. 
Duyğuların inkişafı və
 sensor t
ə
rbiy
ə
nin aktual m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri. 
4. 
Qavrayışın psixoloji məzmunu. Qavrayışın növlə
rinin t
əsnifatı. 
 
5. 
Qavrayış surə
tl
ə
rinin 
ə
sas xass
ə
l
əri. Müşahidə
 v
ə
 
müşahidəçilik.
 
 
ƏDƏBİYYAT
 
1. 
Ə.S.Bayramov, Ə.Ə.Əlizadə
. Psi
xologiya. B., “Çinar
-
çap”, 2002. 
s
ə
h 3-35. 
2. 
Ümumi  psixologiya.  (A.V.Petrovskinin  redaktorluğu  ilə
).  B., 
“Maarif”, 1982. sə
h 3-27. 
3. 
Общая  психология.  (Под.  ред.  В.В.  Богословского,  А. 
Г.Королева, А.А.Степанова) М., «Просвещение, 1981.
 
4. 
Р.С.Немов. Психология. М., «Просвещение», 1990.
 
5. 
E.İ.Şəfiyeva.,  M.Ə.Hə
mz
əyev.  Psixofiziologiya.  B.,  “Səda”, 
1998. 
 
T
ə
s
əvvür  edin  ki,  Siz  turist  gə
zintisind
ə
siniz.  S
ə
h
ə
r  tezd
ən  göl 
k
ənarındakı    meşə
d
ə
 
qurduğunuz  çadırda  oyanmışsınız.  Günəş  şüaları 
çadırın  üstünə
 
düşür,  quşalrın  sə
si  g
əlir,  suyun  şırıltısı  eşidilir,  müxtə
lif 
güllə
rin v
ə
 
otların xoş ə
tri g
ə
lir. Bu t
ə
sirl
ə
r sizd
ə
 
müxtəlif duyğular –
 
görmə

eşitmə
, temperatur, qorxu v
ə
 
s. kimi duyğular yaradır.
 
Duyğular 
canlı 
materiyanın 
 
ən 
mühüm 
ümumbioloji 
xüsusiyyə
tl
ə
rind
ə
n  biridir. 
O,  orqanizmin    mühitlə
  psixi 
ə
laq
ə
l
ə
ri 
əsasında 
meydana  g
əlir.  Duyğularda  psixikanın  idraki  emosional  və
    t
ə
nziml
ə
yici 
funksiyaları üzvü və
hd
ət halında  birləşmiş və
 
ya inteqrasiya olunmuşdur.
 

Insanın  idrak  fəıaliyyə
ti,  y
ə
ni  d
ə
rketm
ə
 
prosesi  duyğyulardan 
b
əşlanır. Duyğular hissi idrakın  və
 ya hissi d
ə
rketm
ə
nin 
əsasını təşkil edə

ə
n sad
ə
  psixi idrak prosesidir. Onunn vasit
ə
sil
ə
 
ə
ld
ə
 edil
ən  ilkin qavrayış  
materialları  rasional  (məntiqi)  idraka  ötürülür  və
 
obyektiv  reallığın    də
rk 
edilm
əsinin  mühüm  vasitəsi  rolunda  çıxış  edir.  Hissi  idrak  formaları  olan 
duyğu,  qavrayış  və
  t
ə
s
əvvürlə
r  m
əntiqi  idrak  forması  olan    tə
f
əkkürə
 
material verir. Əslində
 
İdrakın bu iki forması (hissi və
 rasional) bir-biri il
ə
 o 
q
ə
d
ə
r  d
ə
rind
ən    çulğalaşmışdır  ki,  onları  bir
-birind
ə

şərti  olaraq  ayırmaq 
mümkündür. 
 
Hissi  idrak  formaları  insana  maddi
-real  al
ə
min    cism  v
ə
  hadis
ə
l
ə
rini 
sensor s
ə
viyy
ə
d
ə
 d
əörk etmək imkanı verir.
 
Hissi  idrak  formaları  hə
m  heyvanlarda,  h
ə
m  d
ə
 
insanlarda    vardır. 
Ə
m
ə
k  f
ə
aliyy
əti,  şüurun  yaranması  ilə
 
idrakı
n  yeni,  m
ə
hz  insana  m
ə
xsus 
oloan forması –
 
mücə
rr
ə
d n
ə
z
ə
ri t
ə
f
əkkür forması meydana gəlmişdir. 
 
Duyğuların  əsas  funksiyası  ə
traf  al
ə
md
ə
,  el
ə
c
ə
  d
ə
  b
ə
d
ə
nd
ə
 
baş 
ver
ə
n  hadis
ə
l
ə
r  bar
ə
d
ə
  subyekt
ə
  m
ə
lumat  verm
əkdir.  Odur  ki,  duyğuları 
m
ə
hz subyektiv inikas formas
ı adlandırırlar. Bütün idrak prosesinin əsasını 
duyğular  təşkil  edir.  O,  orqanizmlə
 
mühit  arasında  ilkin  ə
laq
ə
 
formasıdır, 
varlığın ə
n sad
ə

ə
n b
ə
sit xass
ə
l
əri haqqında insana məlumat verirş. İşığın, 
s
ə
sin,  t
əzyiqin,  istinin,  soyuğun  və
  s. 
ə
ks  etdirilm
ə
si    m
əhz  duyğudur.  Bu 
m
ənada duyğular  ə
traf  xarici  al
əm haqqında biliklə
rimizin 
ə
n  ilkin  v
ə
 
ə
sas 
m
ə
nb
ə
yidir. 
Bel
ə
likl
ə,  psixologiyada duyğulara verilə
n t
ə
rifl
ə
 
tanış olar:
 

İndiki  anda  hiss  üzvlə
rin
ə
  t
ə
sir  ed
ə
n  cism  v
ə
  hadis
ə
l
ərin    ayrı
-
ayrı 
xass
ə
 v
ə
 keyfiyy
ə
tl
ə
rin  insan beynind
ə
 
subyektiv inikası duyğu adlanır.
 
 
Duyğular  hə
m  xarici  al
ə
m  hadis
ə
l
ə
ri,  h
ə
m  d
ə
  orqanizmin  daxilind
ə
 
baş  verə
n  prosesl
ə
r  bar
ə
d
ə
  subyekt
ə
  m
ə
lumat  verir.  Bunun  say
ə
sind
ə
 
orqanizmin 
ə
traf xarici al
ə
m
ə
 b
ə
l
ə
dl
əşməsi mümükün olur.
 
 
Duyğunu
n  fizioloji 
əsasını,  mexanizmin,  beyin,  sinir  sisteminin 
mürə
kk
ə
b  f
ə
aliyy
ə
ti  t
əşkil  edir.  Bu    fə
aliyy
ə
ti  analizator 
adlandıran 

İ.P.Pavlov  bu  sinir  sistemi  haqqında  mürə
kk
ə
b    v
ə
  bitkin  bir  t
ə
lim 
yaratmışdır. Analizator deyə
rk
ən  Pavlov mürə
kk
ə
b sinir aparat
ını nə
z
ə
rd
ə
 
tuturdum ki, o da 3 hiss
ə
d
ə
n ibar
ə
tdir: 
1) Periferik (reseptor) hiss
ə
 - q
ə
buledici hiss
ə

2) Ötürücü hissə

 
3) M
ə
rk
ə
zi hiss
ə
 
(baş beyinin qabıq mə
rk
ə
zi). 
 
Analizatorların 
periferik  hiss
ə
sin
ə
 
bütün  hiss  orqanları  (göz,  qulaq, 
burun,  dil,  d
ə
ri)  v
ə
 
xüsusi  reseptor analizatorları daxildir. Bu analizatorlar 
b
ə
d
ə

ə
z
ə
l
ə
l
ə
rind
ə
 v
ə
 daxili orqanlarda yerl
əşir.
 
 
Analizatorların periferik şöbəsi müə
yy
ə
n fiziki enerji hasil edir v
ə
 onu 
sinir oyanması şə
klind
ə
 yenid
ən hasil edir.  Göz elektromaqnit dalğalarının, 
qulaq  hava  dalğalarının  tə
sirl
ə
rin
ə
 
uyğunlaşır.  Reseptorlarda  ixtisaslaşma 
getdiyi  üçün  onlar  yalnız  uyğun  qıcığı  qə
bul  edirl
ə
r.  Daxili  v
ə
  xarici 
mühitdə
n  g
ə
l
ən    qıcıqlar  reseptorlar  tə
r
ə
find
ə
n    q
ə
bul  edilir.  Normal 
şə
raitd
ə
 
qıcıqlar öz tə
bi
ə
tin
ə
 

r
ə
  mexaniki v
ə
 kimy
ə
vi ola bil
ə
r. Bunlara  
iy, isti, soyuq, s
əs, işıq və
 s. aid edil
ə
 bil
ə
r.  
 
Ötürücü  şöbə
 
sinir  oyanmasını  beynin  uyğun  mə
rk
ə
zin
ə
  n
ə
ql  edir. 
M
ə
rk
əzi şöbə
 analizatorun ali hiss
əsidir. Duyğu məhz burada oyanır, tə
hlil-
t
ə
rkib olunur.  
Duyğuların  növlə
ri:   
Qıcığın  xarakterindən  asılı  olaraq  duyğuların 
aşağıdakı növlə
rini f
ə
rql
ə
ndirirl
ə
r.  
1.  Ekstroseptiv  v
ə
 
ya  xarici  duyğular.  Onların  reseptorları  bə
d
ə
nin  
s
ə
thind
ə
  yerl
əşir, xarici alə
md
ə
  olan cism  v
ə
  hadis
ə
l
ə
rin   xass
ə
l
ə
rini 
əks  etdirir.  Görmə

eşitmə
,  iybilm
ə
,  dadbild
ə
  v
ə
  d
əri  duyğuları  bu 
qrupa daxildir. 
2. 
İnteroseptiv  və
 
ya  daxili  duyğular.
 
Onların  reseptorları  bə
d
ə
nin 
daxili  orqanlarında,  həmçinin  bə
d
ənin    toxumalarında  yerləşir  və
 
daxili üzvlə
rin  v
ə
ziyy
ə
tini 
əks etdiri. Aclıq, toxluq, susuzluq duyğuları 
v
ə
 s. m
əhz interoseptiv duyğulara aiddir. 
 

3. 
Propruopeseptiv  duyğular.
 
Onların  reseptorları  oynaq  və
 
ə
z
ə
l
ə
l
ə
rd
ə
  yerl
əşir.  Bə
d
ə
nimizin  h
ə
r
ə
k
ə
ti  v
ə
  v
ə
ziyy
əti  haqqında 
m
ə
lumat  verir.  H
ə
r
ə
k
ə
t  v
ə
 
müvazinət    duyğularını  p
ropruopeseptiv 
duyğulara misal göstə
rm
ə
k olar.  
Xarici  duyğulara
  aid  edil
ə

görmə
 
duyğuları
  xarici  al
əm  haqqında  
çox zə
ngin  informasiya  g
ətirir. Müə
yy
ən edilmişdir ki,  ə
traf  al
ə
md
ə
n  insan 
beynin
ə
 
daxil  olan  informasiyaların  80
-90%-i  m
əhz  görmə
    analizatoru 
vasit
ə
sil
ə
 
verilir.  İş ə
m
ə
li
yyatlarının 80%
-d
ən çoxu  görmə
 n
ə
zar
əti altında 
h
əyata keçirilir. 
 
Görmə
 
duyğusu sayə
sind
ə
 biz  cisml
ə
rin forma v
ə
 r
əngini, ölçüsünü, 
h
ə
cmini,  m
ə
saf
ə
sini  d
ərk  edirik.  Onlar  insanın  mə
kanda  b
ə
l
ə
dl
əşmə
sini 
t
ə
min  edir,  h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
rini  t
ə
nzim  etm
ə
y
ə
  imkan  verir.  Oxumaq  vasit
ə
sil
ə
 
b
əşə
r t
əcrübə
sin
ə
  yiy
ə
l
ə
nm
ə
k d
ə
 
görmə
 say
ə
sind
ə
 
mümkündür. 
 
İşıq  gözün  torlu  qişasında  kolbacıqlara  və
 
çöpcüklə
r
ə
  t
ə
sir  edir. 
Orada 
ə
m
ə
l
ə
  g
ə
l
ən  qıcıqlanma  ə
ns
ə
 
payındakı    görmə
  m
ə
rk
ə
zin
ə
  n
ə
ql 
edilir.  Görmə
  analizatorunun  bu  3  hiss
ə
d
ə
n  biri    z
ə
d
ə
l
ə
n
ə
rs
ə,  görmə
 
duyğusu  ə
m
ə
l
ə
  g
ə
lm
ə
z.  M
ə
s
ə
l
ən,  kolbacıqlar  zə
d
ə
l
ə
n
ə
rs
ə
,    xromatik 
r
ə
ngl
ə
r f
ə
rql
ə
ndirilmir, h
ər şey ağ, qara və
 boz r
ə
ngd
ə
 
görünür; Çöpcüklə

z
ə
d
ə
l
ə
n
ə
rs
ə,  “qarov”  xə
st
ə
liyi  v
ə
 
ya  “toyuq  korluğu”  yaranır,  insan 
qaranlıqda  heç  bir  şey
 
görmür.  Görmə
  analizatorunun  beyin  (m
ə
rk
ə
zi) 
nahiy
ə
si z
ə
d
ə
l
ə
ndikd
ə
 is
ə
 
insanda ümumək korluq yaranır. 
 
Yüklə 1,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin