I mövzu: Psixologiyanın predmeti, V ə zif ə L



Yüklə 1,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/36
tarix21.01.2017
ölçüsü1,57 Mb.
#6073
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   36

Yaddasaxlama:  Hafiz
ə
nin  f
ə
aliyy
ə
ti  yaddasaxlama  il
ə
 
başlayır,  yə
ni,  
gerçə
klikd
ən  duyğu  və
 
qavrayış  vasitə
sil
ə
 
şüurumuza  daxil  olan  obrazlar 
yaddasaxlama say
ə
sind
ə
 hifz olunur.  
 
Gerçə
kliyin  cism  v
ə
  hadis
ə
l
ə
rinin  t
ə
siri  il
ə
 
duyğu  və
 
qavrayış 
n
ə
tic
ə
sind
ə
  yaranan  t
əəssürat  və
  sur
ə
tl
ərin    möhkə
ml
ə
nm
ə
si  prosesi 
yaddasaxlama 
adlanır.
 
 
Yaddasaxlamanın 3 növü vardır.
 
1.  N
əqşlə
ndirm
ə
  - 
bir  neçə
  saniy
ə
 
ə
rzind
ə
  cismi  bir    d
ə
f
ə
 
görmə
kl
ə
  
onun  sur
ə
tinin  d
əqiq  şə
kild
ə
 
qısa  və
 
ya  uzunmüddə
tli  hafiz
ə
d
ə
 
saxlanılmasıdır.
 
2.  Qeyri-ixtiyari 
yaddasaxlama 

 
cismin 
d
ə
f
ə
l
ə
rl
ə

t
ə
krar
ə

qavranılması  sayə
sind
ə,  qarşıya  mə
qs
ə
d  qoymadan,  niyy
ətsiz  baş 
ver
ə
n prosesdir.  
3.  
İxtiyari  yaddasaxlama  –
 
insanın  mə
qs
ədyönlü  şə
kild
ə
,  irdi  s
ə

n
ə
tic
ə
sind
ə
  
materialı yaddasaxlaması prosesidir.
 
 
Fizioloji nöqteyi nə
z
ə
rd
ə
n yaddasaxlama oyanma izl
ərinin  yaranması 
v
ə
 
möhkə
ml
ə
nm
ə
si  prosesidir.  M
ə
kt
ə
blinin  t
əlim  materialını  uğurla  yadda 
saxlamasına bu prosesin müsbə
t t
əsiri vardır. Yaddasaxlama 
qeyri-ixtiyari 
v
ə
  ixtiyari  ola  bil
ə
r.  Qeyri-ixtiyari  yaddasaxlama 
ə
vv
ə
lc
ə
d
ən  qarşıya 
m
ə
qs
əd  qoymadan  yaranan  prosesdir.  İxtiyar
i  yaddasaxlam  is
ə
 
m
ə
qs
ədyönlü  prosesdir, sistemə
 v
ə
 
plana uyğun prosesdir. 
 
 
Hafiz
ə
 prosesind
ə
 
müşahidə
 olunan aktlardan biri 
unutmadır
. Unitma 
keçmişdə
 
qavranılanların  indiki  anda  yada  salınmasında,  tanımasında  və
 
ya  s
əhv  xatırlanmasında  ifadə
  olunan  hafiz
ə
 
aktıdır.  Onun  baş  vermə
si 
m
ə
nfi  indulsiya  hadis
əsi  mühüm  rola  malikdir.Unutma  hifz  olunmuş 
materialın, oyanma  izlə
rinin  s
ə
nm
əsi , yox olmasıdır.Unutma özü tə
bii  v
ə
 

qanunauyğun  prosesdir,  onu  bütövlükdə
 
m
ə
nfi 
proses 
 
kimi, 
qiym
ə
tl
ə
ndirm
ək  doğru  deyildir.Əgə
r  unutma  olmasa  idi,  bizim  beynimiz  o 
q
ə
d
ə
r  d
ə
  g
ə
r
ə
kli  olmayan  indermasiyalarla  h
ədsiz  yüklə
n
ə
r  v
ə
  bu 
ə
qli  v
ə
 
ruhi g
ə
rginliy
ə
 s
ə
b
ə
b ola bil
ə
rdi. Unutma k
ə
nar  informasoyalardan beynin 
azad  olmasına  tə
limat  verir.  Lakin  unutma  il
ə
 
mübarisə
 
mühümdür.  Nə
 
üçün? Ona görə
 
ki,çox vaxt  bizə
 
lazım olan vacib  informasiyalar unudulur. 
 
 
Tanıma    mühüm  hafizəaktlarından  biridir.  Tanıma  yadasalmanın 
nisb
ə
t
ən aşağı sə
viyy
ə
si  kimi  cismint
ə
krar
ən qavranılmasına istinad  edir. 
Tanıma  yaddasaxlamadan  asan  prosesdir. 
Bunu  sad
ə
  t
əcrübə
l
ə
rd
ə
 
sübut  
edir.Sınanılan  şə
xs
ə
 
50  şə
kil  v
ə
 
ya  söz    verilir.Əsaslı  tanışlıqdan  sonra  
sınanılan  şəxs  onları    adlandırmalı  idi.  Sonra  ona  ə
vv
əl  olan  50  şə
kil  d
ə
 
daxil olmaqla 100 söz və
 
ya şəkil verilmişdir. Bu təcrübə
d
ə
 yadda  saxlama 
h
ə
ddi 100-
ə
 
15, tanıma hə
ddi is
ə
 100-
ə
 
35  olmuşdu
 
 
Müasir psixologiyada hafizə
nin t
əsnifinin 3 mühüm kriteriya əsasında  
aparılması qə
bul edilib. 
1) Yaddasaxlama obyekti (y
ə
ni n
ə
 
yadda saxlanılır.) Bu cə
h
ə
td
ə
n h
ə
r
ə
k
ə
t, 
eosional obrazlı və
 
sözlü mə
ntiqi tipl
ə
ri f
ə
rql
ə
ndirir. 
2)  Yaddasaxlamanın  mə
qs
ə
din
ə
  v
ə
 
üsuluna  görə
  ixtiyari  v
ə
  qeyri-ixtiyari 
hafiz
ə

3)  Yaddasaxlamanın  müddə
tin
ə
 
görə
 
(uzunmüddətli,  qısamüddə
tli  v
ə
 
operativ hafiz
ə

 
Sözlü 
m
ə
ntiqi 
hafiz
ə
-fikirl
ərin 
anlayışların,ideyaların 
yaddsaxlanılması,  h
ifz  edilm
ə
si  v
ə
 
yada  salınması  prosesidir.  Belə
  hafiz
ə
 
növü yalnız insanlara mə
xsusdur. 
 
H
ə
r
ə
k
ə

hafiz
ə
si- 
 
h
ə
r
ə
k
ə

v
ə
 
h
ə
r
ə
k
ə
tl
ər 
 
sistüminin 
yaddasaxlanılması və
 
yada salınması  xarakteri daşıyır.
 
 
I.  Emosional  hafiz
ə

yaşanılmış  hisslə
rl
ə
 
bağlı  hafizə
dir.M
ə
nfi  v
ə
 
müsbə
t  hissl
ə
r  d
ərhal  yox  olmur,  müə
yy
ə
n  izl
ər  buraxır.  Bu,  ə
vv
ə
ll
ə

yaşanmış  hisslərin    canlandırılmasıdır.  (qarşısında  künahkar  olduğunuz 

adamın obrazını gördükdə
 yenid
ən bu hissi keçiririk. Bu hisslər insanın ruhi 
m
ə
n
əvi inkişafında mühüm rola
 malikdir. 
 
II.  Obrazlı
-hafiz
ə

ə
vv
ə
ll
ər  qavranılmış
  cism  v
ə
  hadis
ə
l
ə
rin  yada 
salınmasıdır.
 
 
Obrazlı  hafizə
 
görmə,  eşitmə
,  iybilm
ə
,  dadbilm
ə
  v
ə
  lamis
ə
  kimi 
formalara  malikdir.Görmə
  v
ə
 
eşitmə
  hafiz
əsi  bütün  normal  adamlarda 
vardır.  İybilmə
,  dadbilm
ə
,  lamis
ə
 
duyğuları  peşə
  f
ə
aliyy
ə
ti  il
ə
 
bağlıdır. 
(Yeyinti  v
ə
 
ə
triyyat  s
ənaye  işcilə
ri).  Olqa      Skaraxodova  iybilm
ə
  (kar-kor) 
obrazlı  hafizə
  inc
ə
s
ə
n
ət  adamlarında  yüksə
k  s
ə
viyy
ə
d
ə
 
inkişaf  edib. 
Eydetik hafiz
ə
 (obraz) 
qavrayışdan
 
sonra da adam obyekti bütün detalları 
il
ə
 
görür.  (şəkili,  melodiyalı).  Bu  uşaqlarda  çox  olur.  Də
qiqlik  k
ə
sb  edir. 
Obrazlı  hafizə
 t
ə
limd
ə
 
xüsusidir. Sözlü  uzaq olmasa, təlim materialı olan 
obyekt  fraqmentar şə
kild
ə
 
yada düşür.
 
 
III.  Sözlü
-m
ə
ntiqi  hafiz
ə
  -  fikirl
əri  yadda  saxlannılması  və
  yada 
salınmasıdır. 
Fikirl
ə
r nitqd
ə
n k
ənarda mövcud deyil, ona görə
 d
ə
 bu 
sözlü
-
m
ə
ntiqi hafiz
ə
 
adlanır.
   
 
-
İxtiyari  və
 qeyri-ixtiyari hafiz
ə
 
qısamüddə
tli v
ə
 
uzunmüddə
tli hafiz
ə
. 
 
Yaddasaxlama 
 
Öyrə
nm
ə
 v
ə
 
ya yaddasaxlama zamanı insanlar müə
yy
ə
n metodika v
ə
 
t
ə
rzl
ə
rd
ə
n    istifad
ə
  edirl
ə
r.  bunlardan  biri  d
ə
  minemonika   
adlanır.
 
Süni 
assosiasiyaların  yardımı  ilə
  z
ə
ruri  olan  bilikl
ə
rin,  m
əlumatların  yadda 
saxlanılmasına  xidmə
t ed
ə
n vasit
ə
 v
ə
 t
ə
rzl
ə
rin  m
ə
cmuyuna minemonika 
deyilir.  M
ə
s
ə
l
ə
n,  K.Marks  1818-ci  ild
ə
  anadan  olub.  Burada  18 
ə
d
ə
di  iki 
d
ə
f
ə
 t
ə
krar olunub.  
 
Göy  qurşağı  rə
ngl
ərini  ardıcıl  yadda  saxlamaq  üçün  belə
 
süni  bir 
cümlə
d
ə
n  istifad
ə
 
olnur.  “Qarı  nə
n
ə
  sar
ə
 
yubkasını  geyə
nd
ə
  madmazel
ə
 
b
ə
nz
əyir”. (Qırmızı, narıncı, sarı, yaşıl, göy, mavi, bənövşə
yi) 
 
1)  M
ə
ntiqi 

  m
ə
na 
ə
laq
ə
l
ə
rin
ə
 
ə
sas
ə
n    yaddasaxlama.  II  siqnal 
sistemi  fizioloji 
əsası  mə
ntiqi 
ə
m
ə
liyyatlar,  t
ə
hlil,  t
ə
rkib  v
ə
.s 
ə
sas  rol 
oynayır. 
 

 
2)  Mexaniki(  materialın  hissləri  arasındakı  mə
na 
ə
laq
ə
l
ə
rin
ə
  istinad 
etm
ə
y
ən yaddasaxlamasıdır.(vurma cə
dv
ə
li) M
ə
n el
ə
 bilmir
əm qoy başdan 
deyim. Formal m
ə
nims
ə
m
ə
y
ə
 s
ə
b
ə
b olur. 
 
Xatir
ə
  -   
keçmişin  yada  salınmasıdır.  Xatirə
nin  m
ə
rk
ə
zind
ə
 
şə
xsin 
özü,  onun  başına  gə
l
ə
n  hadis
ə
l
ər  durur.  İnsan  beyninin  bütün  sinir 
hüceyrə
l
ərinin yalnız 4 % 
-i s
ə
rf olunur, 96%-i ehtiyat
dadır. 
 
 
Yer üzə
rind
əki insanların yalnız bir faizi öz beyinlərinin imkanlarından 
istifad
ə
 edirl
ə
r.  
a. 
Ə
m
ə
k v
ə
 
istehsal növbə
l
əşdirilmə
si. 
b.  Farmokoloji v
ə
 fizioloji vasit
ə
l
ə
r.  
c.  Soyuq  sudan  istifad
ə.  Şiller  yaradıcı  prosesdə
 
ayağını  buzlu 
suya salırmış.
 
d. 
V.Hüqo
 
soyuq duş qə
bul ed
ə
nd
ə
 
yorğunluğu aradan qalxır. 
 
e. 
Puşkin sə
h
ə
rl
ər buzlu suda çimə
rdi. 
Eksperimentl
ər sübut edir ki, hafizə
d
ə
 
möhkə
ml
əndirilmiş materiallar 1 gün 
sonra -77,6%-
i,  4 gün sonra –
 66,4%-
i, 10 gün sonra 67,2%
-
i yadda qalır. 
 
 
Analizatorların  iş
tirak  f
əallığına  görə
  hafiz
ə
nin  4  tipi  f
ə
rql
ə
ndirilir. 
Görmə,  eşitmə
,  h
ə
r
ə
k
ə
t  v
ə
 
qarışıq  hafizə.  Ən  çox  yayılan  hafizə
  tipi    - 
qarışıq hafizə
 
(görmə
, h
ə
r
ə
ki v
ə
 
eşitmə
 h
ə
r
ə
ki) tipidir.  
 
Obrazlı  hafizə
  - 
(görmə,  eşitmə
,  h
ə
r
ə
k
ə
t).  buraya  h
ə
m  d
ə
 
emosional hafiz
ə
 - 
hiss üzvlə
rin
ə
 
ə
saslanan hafiz
ə
 aiddir.  
 
M
ə
ntiqi hafiz
ə
 - 
sözlə
ri, 
ə
dadl
ə
ri, fikirl
ə
ri, m
ə
ntiqi sxeml
ə
ri v
ə
 
ümumi 
ideyaları yadda saxlamağa xidmə
t edir.  
 
Metodika (
eşitmə
 hafiz
əsi yaddasaxlama üçün)
 
a)n
ərgiz,  qayçı,  lampa,  alma,  qə
l
ə
m,  tufan,  d
ə
yir
man,  tutuquşu,  və
r
ə
q, 
sandıq
 
b) ot, s
ə
br, eyn
ək, çay, də
ft
ər, qanun, fantaziya, qaşıq, quş, alov.
 
H. =
2
b
a
 
(bu düsturla tapılır).
  
 


MÖVZU:
  
 
TƏFƏKKÜR VƏ NİTQ
 
 
 
 
 
 
 
        PLAN: 
1.  T
ə
f
əkkürün psixoloji sə
ciyy
ə
si. 
2.  T
ə
f
əkkürün  əsas  növlə
ri: 
ə
yani  -
ə
m
ə
li, 
ə
yani 
–obrazlı,  mücə
rdd
ə

t
ə
f
əkkür.
 
3.  T
ə
f
əkkürün məntiqi formaları. Mə
fhumlar, cisim v
ə
 hadis
ə
l
əri mühüm 
ə
lam
ə
tl
ə
rin
ə
 
görə
 
ə
ks  etdirm
ə
kd
ə
n  ibar
ə
t  t
ə
f
əkür  forması  kimi. 
Hökmlə
r  fikri  prosesl
ərin  baş  verdiyi  əsas forma  kimi.  Əqli  nə
tic
ə
  v
ə
 
onun n
övlə
ri: induktiv, deduktiv 
ə
qli n
ə
tic
ə
, anologiya. 
4.  T
ə
f
əkkürün fərdi xüsusiyyə
tl
ə
ri. 
5.  T
ə
x
əyyül  yaradıcı  tə
f
əkkür  prosesi  kimi.  Tə
x
əyyül  surə
tl
ə
rinin 
yaradılması prosesi.
 
6.  T
ə
x
əyyülün  növlə
ri.  T
ə
x
əyyül  və
 
üzvi  proseslə
r.  Elmi  v
ə
  b
ə
dii 
yaradıcılıqda tə
x
əyyülün r
olu. 
 
Ə
d
ə
biyyat: 
1. 
Bayramov Ə.S., Əlizadə
 
Ə.Ə. Psixologiya. Bakı, 2002.
 
2. 
Bayramov Ə.S., Əlizadə
 
Ə.Ə. Sosial psixologiya. Bakı, 2003.
 
3. 
Psixologiya. 
S.İ.Seyidov 

 
M.Ə.Hə
mz
əyevin 
redaktorluğu 
il
ə.Bakı,2007 
 
4. 
Əliyev R. Psixologiya. Bakı. 2008.
 
5.   Ümumi psixologiya.(A.V.Petrovskinin redaktorluğu ilə).B.,“Maarif”,1984.
 
 
T
ə
f
əkkür  psixi  inikası  ə
n  ali, 
ən  yüksək  formasıdır.  O,  hissi,  idrak 
formaları  olan  duyğu,  qavrayış  və
  t
ə
s
əvvürlə
r
ə
  n
ə
z
ə
r
ən  daha  yüksə

rasional,m
ə
ntiqi  d
ə
rketm
ə
  f
ə
aliyy
ə
tidir.  Hissi  idrak 
ə
tarf  xarici  al
ə
min  xarici 
m
ə
nz
ə
r
ə
sini 
ə
ks  etdirdiyi  halda,  m
əntiqi  idrak  forması  olan  tə
f
əkkür  tə
bi
ə

v
ə
  c
ə
miyy
ətin  inkişaf  qanunauyğunluqlarını  kəşf  etmə
y
ə,  onları  də
rk 
etm
ə
y
ə
 
imkan yaradır.
 

T
ə
f
əkkür  həmişə
  h
ər  hansı  məfhumun  axtarışına  yönəlmiş  idrak 
prosesidir.  
İnsan ə
traf xarici al
əm haqqında çox şey bilir. Uzaq ulduzların kimyə
vi 
t
ə
rkibi,  elementar  hiss
ə
cikl
ə
r  al
ə
mi,  ali  sinir  f
ə
aliyy
ətinin  qanunları,  retgen 
şüalarının, ultrasə
sin t
ə
bi
ə
ti biz
ə
 
tanışdır. Biz temperaturla həcm arasındakı 
asılılığı,  hakim  külə
kl
ə
rin  iqlim  d
əyişmə
 
xüsusiyyə
tl
əri,  üçbucağın  tə
r
ə
fl
ə
ri 
arasında  münasibə
t  v
ə
  s.  kimi  bilikl
ə
rin 
ə
ld
ə
  edilm
ə
si  t
ə
f
əkkürün  fə
aliyy
ə
ti 
il
ə
 
bağlıdır. Belə
 
mürə
kk
ə
b bilikl
ə
rin 
ə
ld
ə
 edilm
ə
sind
ə
 hissi idrak prosesl
ə
ri 
olan duyğu və
 
qavrayışların imkanları mə
hduddur. Veril
ən fiqurun üçbucaq 
v
ə
 
ya  trapesiya  olmasının,  tavanın  ağ  rə
ngd
ə
 
olmasının  sübuta  ehtiyacı 
yoxdur.  Bunalrı  biz  hissi  də
rketm
ə
  vasit
ə
sil
ə
 
müə
yy
ə
n  ed
ə
  bilirik.  Lakin 
üçbucağın daxili bucaqların cə
mini  180
0
 
olması  və
 
ya üçbucağın katetlə
ri 
kvadratlar
ı  cəmini  hipetenuzun  kvadratına  bə
rab
ər  olmasının  sübuta 
ehtiyacı  vardır.  Belə
  hallarda  insan  m
ə
ntiqi 
ə
m
ə
liyyatlara 

t
ə
f
əkkür 
ə
m
əliyyatlarına
 istinaq etm
ə
k olur.  
Dem
əli  insanın  də
rketm
ə
  f
ə
aliyy
əti  yalnız  analizatorların  hissi 
d
ə
rketm
ə
 
ümuidinə
 
qalardı,  bi
zim  bilikl
ə
rimizin  h
əcmi  çox  az,  özü  isə
 
çox 
b
əsit  olardı.  Ətraf  həyatda,  gerçə
klikd
ə
  el
ə
  hadis
ə
  v
ə
  prosesl
ər  vardır  ki, 
onalrı  birbaşa  də
rk  etm
ək  mümkün  deyildir.  Mə
s
ə
l
ə
n,  biz 
ə
vv
ə
lc
ə
d
ə

qazların,  mayelərin,  metalların  və
  sairl
ə
rin  xass
ə
l
ə
rini  bilirik.  Bu  bilikl
ə

bizd
ə
 
artıq  ümumiləşmiş  xarakter  kəsb  edir.  Otağın  və
 
ya  havanın 
temperaturunu biz d
ərk duyğuları vasitə
sil
ə
 t
əxmini müə
yy
ə
n ed
ə
 bils
ə
k d
ə

onu  d
əqiq  ölçmək  üçün  müə
yy
ə
n  bir  vasit
ə
d
ə
n,  m
ə
s
ə
l
ə
n,  termometrd
ə

istifad
ə
  etm
ə
li  oluruq.  Dem
ə
li,  t
ə
f
əkkü
r  h
ə
m  d
ə
 
ümumiləşmiş  və
  vasit
ə
li 
inikas  formasıdır.
 
Psixologiyada t
ə
f
əkkürə
 bel
ə
 bir t
ə
rif verilir:  
Yeni,  mühüm  xassə
s
ə
 
ə
lam
ə
t  v
ə
  keyfiyy
ə
tl
ərin  axtarışına 
yönəlmiş,  nitq  ilə
 
ayrılmaz  surə
td
ə
 
bağlı  olan  gerçə
kliyin  insan 
beynind
ə
 vasit
ə
li v
ə
 
ümumiləşmiş inikası tə
f
əkkür adlanır. 
 

Onun  vasit
ə
sil
ə
  insan  cisim  v
ə
  hadis
ə
l
ərin  ümumi  və
 
mühüm 
xüsusiyyə
tl
ərini,  onlar  arasındakı  daxili  ə
laq
ə
  v
ə
 
asılılıqları,  qanunauyğun 
ə
laq
ə
l
ə
ri  d
ə
rk  edir.  D
ə
rketm
ə
d
ə
  t
ə
f
əkkürün  rolu  olduqca  böyükdür.  O, 
idrakın  hüdudları  genişlə
ndiri.  T
ə
f
əkkürün  gücü  ilə
  insan  ir
ə
li  ged
ə

proqnozlar  verir:  günəş  və
 
ay  tutulmalarının  vaxtını  hesablayır,  kosmik 
g
ə
mil
ə
rin orbitini t
ə
yin edir, ictimai-tarixi v
ə
 siyasi prosesl
əri proqnazlaşdırır. 
Dem
ə
li z
əkanın gücü tə
f
əkkürdə
dir. T
ə
f
əkkürün fizioloji
 
əsasını baş –
beyin 
yarımkürə
l
əri  qabığının  mürə
kk
ə
b  analitik  sintetik  f
ə
aliyy
ə
ti  t
əşkil  edir. 
T
ə
f
əkkür  fə
aliyy
ə
t
ə
  g
ə
tiril
ə
n  bilikdir.  Onun  vasit
ə
sil
ə
  biz  problem-
sitiuasiyadan  çıxış  yolu  tapır,  mə
s
ə
l
ə
  h
əll  edirik.  Şahmat  oyunu  zamanı 
yaranmış  və
ziyy
ə
td
ə

asılı  olaraq  insan  müə
yy
ə
n  vasit
ə
l
ə
r
ə
  -
öz  şə
xsi 
t
əcrübə
sin
ə,  keçmiş  biliklə
rin
ə
  v
ə
 
şahmat  nə
z
ə
riyy
ə
sin
ə
  istinad  edir. 
İnsanın  tə
f
əkkürü  ali  də
rketm
ə
 
forması  olmaqla  yanaşı,  hə
m  d
ə
  nitqli  
t
ə
f
əkküdür.    Dil,  nitq  tə
f
əkkürün  maddi  örtüyüdür.  Dil  tə
f
əkkrün  qabığı, 
t
ə
f
əkkür isə
 
dilin nüvə
sidir. T
ə
f
əkkür əşya və
 hadis
ə
l
ərin mühüm, başlıca və
 
f
ə
rql
ə
ndirici 
ə
lam
ə
tl
ə
rini 
ə
ks  etdirir.  M
ə
s
ə
l
ə
n:  k
ə
p
ə
n
ə
k-h
əşəratdır;  ana

övladı olan qadındır. İnasn 
-
ə
m
ə
k qabiliyy
ə
tin
ə, şüura və
 nitq
ə
 malik ictimai 
varlıqdır  və
 s. 
T
ə
f
ə
k
kürün bir sıra növləri vardır:
 
Yüklə 1,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin