Ilk qadam”davlat o’quv dasturi asosida maktabgacha ta’lim tashkilotlarida faoliyat markazlarida ta’lim jarayonlarini tashkil qilish. Reja

Maktabga tayyorgarlikka ta’sir etuvchi asosiy omillar. Maktabga umumiy va maxsus tayyorgarlik ko‘rishga jiddiy talablar qo‘yilgan, shuning uchun bolani maktabga doimiy ravishda tayyorlash kerak. Tayyorgarlik o‘z-o‘zidan, avtomatik tarzda paydo bo‘ladi. Faqat maqsadga yo‘naltirilgan va uzoq muddatga mo‘ljallangan tarbiya jarayoni bolani maktabga yaxshi tayyorlanishiga olib keladi. Bolani qachon va qancha tayyorlash kerakligi haqida kattalar orasida turli fikrlar mavjud. Ko‘pchilik ota-ona va tarbiyachilar 3 yoshdan boshlab, 1-sinfga bir yil qolgungacha tayyorlashni kuchaytirish kerak deb hisoblashadi. Ammo boshqalar faqat maktabdan oldingi bir yil davomida tayyorgarlik qilish kerak deb aytishadi. Ba’zi ota-onalar bola bog‘chaga borishi bilan maktabga tayyorgarlik boshlanadi, deb o‘ylashadi.
Maktab hayotiga bolani kim tayyorlashi kerak? Bog‘cha tarbiyachilari bolani maktabga tayyorlash butun bog‘cha davrida amalga oshishi kerakligini tushunishadi va dastur talablariga binoan uni amalga oshirishadi. Lekin aynan maktabga borishdan avval ular tayyorgarlikka alohida diqqat-e’tiborini qaratishadi: talaffuzdagi kamchiliklarni bartaraf etishadi, bilimlarni bir sistemaga solishadi, qo‘llarning mayda harakatini rivojlantirishadi va hokazo.
15. Mavzu: Maktabgacha ta’lim tashkiloti va oila hamkorligi
Barkamol inson tarbiyasi, bola tarbiyasida ota-ona mas`uliyatini oshirish, ularni pedagogik-psixologik bilimlar bilan qurollantirish bugunning eng dolzarb masalasidir. O`zbek milliy qadriyatlari, milliy madaniyati, bola tarbiyasi va rivojlanishi haqidagi pedagogik bilimlarni takomillashtirish bo`yicha yaxlit tarbiya tizimi ham oila, ham maktabgacha ta`lim muassasalari tomonidan amalga oshiriladi. Bola tarbiyasida bu ikki yo`nalish biri ikkinchisining o`rnini bosa olmaydi, balki biri ikkinchisini to`ldiradi. Sog`lom muhitda sog`lom bola o`sib ulg`aydi. Sog`lom muhitni yaratish oilada oila a`zolarining maktabgacha ta`lim muassasalarida pedagogik xodimlarning nechog`lik bilimdonligiga, zukkoligiga bog`liqdir. Ko`p xollarda bir xil yoshdagi bolalarning taraqqiyotida notekislikni ko`rish mumkin. Masalan: bir yoshli bolalarning ba`zilari 10 taga yaqin so`zni ayta oladi. Mustaqil yura oladi. Ayni shu yoshdagi ayrim bolalarning esa mustaqil yura olmasligining, zo`rg`a 1-2 ta so`zni ayta olishining guvoxi bo`lamiz. Shuningdek, maktabga boruvchi bolalar jismonan baquvvat, sog`lom, fikri teran, tevarak-atrofdagi narsa va hodisalar to`g`risida oddiy mushohada qiladigan. “Yazshi” bilan “Yomon”ni, “Gunoh” bilan “Savob”ni ajrata oladigan bo`ladi. Aynan shu yoshdagi ba`zi bolalarda esa bunga teskari bo`lgan xususiyatlarni uchratish mumkin. Bunday notekislikka asosiy sabab kattalarning e`tiborsizligi yoki bola tarbiyasi bo`yicha yetarli bilimga ega bo`lmasligidir.
Bolani jismonan. Ma`nan, ruhan yetuk inson qilib tarbiyalashda oila va bog`chaning hamkorligi muhim ahamiyati kasb etadi. Shuning uchun xar bir oiladagi pedagogik madaniyatni takomillashtirish zarur. Bog`cha murabbiylari tarbiya borasida ota-onalarga ota-onalarga ham ta`sir o`tkaza olishlari, oila pedagogikasining nozik jihatlarini chuqur bilishlari kerak. Har bir guruh xonalarida ota-onalar sizlar uchun burchak tashkil qilinib, doimiy ravishda har bir oyda guruh bolalari taraqqiyotidagi o`zgarishlar aniq tahlil qilib ko`rsatilishi va shu asosda ota-onalar uchun tegishli maslahatlar, tavsiyalar berish maqsadga muvofiqdir. Ayrim bolalarning ota-onalari bilan alohida suhbatlar o`tkazib, tegishli yo`l-y`oriqlar beriladi. Masalan: nutqida, jismoniy o`sishida, xulqida kamchiligi bo`lgan bolalarni faqat tarbiyachining harakati bilan bartaraf qilish qiyin. Bolaning oiladagi faoliyati ham, bog`chadagi faoliyati ham yagona maqsadga bo`ysun dirilgan bo`lishi kerak
. Insoniyatning ming yillik tarixida yosh avlodni tarbiyalashning ikki tarmog‘i: oila va jamoat taraqqiy etgan. Ijtimoiy tarbiya institutini ifodalovchi ushbu tarmoqlarning har biri bola shaxsini shakllantirishda o'ziga xos imkoniyatlarga ega. Oila va maktabgacha ta'lim muassasalari bolalarni ijtimoiylashtirish uchun ikkita muhim muassasadir. Ularning ta'lim vazifalari boshqacha, lekin uchun har tomonlama rivojlantirish bola ularning o'zaro ta'siriga muhtoj. Maktabgacha tarbiya bolaning rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Bu erda u ta'lim oladi, boshqa bolalar va kattalar bilan muloqot qilish, o'z faoliyatini tashkil etish qobiliyatiga ega bo'ladi. Biroq, bolaning bu ko'nikmalarni qanchalik samarali egallashi oilaning maktabgacha ta'lim muassasasiga bo'lgan munosabatiga bog'liq. Maktabgacha yoshdagi bolaning uyg'un rivojlanishi uning ota-onasining ta'lim jarayonida faol ishtirokisiz mumkin emas.
Asosiy xususiyat oilaviy ta'lim maxsus hissiy mikroiqlim tan olinadi, buning natijasida bola o'ziga nisbatan munosabatni rivojlantiradi, bu uning o'zini o'zi qadrlash tuyg'usini belgilaydi. Aynan ota-onaning namunasi va ularning shaxsiy fazilatlari oilaning tarbiyaviy funktsiyasining samaradorligini ko'p jihatdan belgilaydi. Bolalarning rivojlanishida oilaviy ta'limning ahamiyati oila va maktabgacha ta'lim muassasasi o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning ahamiyatini belgilaydi. Biroq, bu o'zaro ta'sirga bir qator omillar ta'sir qiladi, birinchi navbatda, ota-onalar va o'qituvchilar bir-biridan nima kutishadi. So'nggi paytlarda hamkorlikning yangi, istiqbolli shakllari paydo bo'lganiga qaramay, ular ota-onalarni pedagogik jarayonda faol ishtirok etishga jalb qilishni nazarda tutadi. bolalar bog'chasi, ko'pincha ota-onalar bilan ishlash faqat pedagogik targ'ibot yo'nalishlaridan birida amalga oshiriladi, bunda oila faqat ta'sir ob'ekti hisoblanadi. Natijada oila bilan aloqa o‘rnatilmaydi, oilaviy tarbiya imkoniyatlaridan to‘liq foydalanilmayapti