İncelemeleri
Yüklə 10,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
tapın : 1. qazanc. mənfəət. istifadə. 2. qutsal. müqəddəs. arın. pak. təmiz.
büt. tabu. tapu. sənəm. 4. qurman. yükün. amadə baş. 5. tapu. tabu. büt. sənəm. 6. yolqa. qazanc. mənfəət. istifadə. tapınaqlı : işlətməli. istifadəli. tapınan : tapan. tapındaçı ka . tapınıqlı ka . tapınquçı ka .
tapınc : umac. amac. hədəf. - tapıncım, sənsən yalnız. - tapıncsız yaşam. - dəğər kimin tapıncağı bir tapınc: hər kəsin qulluğu bir umaca, hədəfə.
: tapıdançı. yükünçü. yükündüçü. abid. tapındaçı : tapan. tapınan. tapınıqlı : tapan. tapınan. tapınqan : tapınan. tapınquçı: tapan. tapınan. tapınmaq: 1. işlətmək. işə tutmaq. işə qoymaq. istifadə edmək. 2. tapımaq. yenilmək. yensilmək. yensəlmək. yenilmək. tapmaq. xitmət, ibadət edmək. ibadət edmək. yençilmək. ibadət edmək. qazanc əldə edmək. dəğərlənmək. - yarmaqı tapın, yarıq bulun: paravı işləd, qutaq, nəcat tapmaq üçün. - hər nəyi tapınıır, ta ki özün yuxarı çəksin. - güclü yeməklər tapının. DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ HƏSƏN BƏY HADİ
http://WWW.TURUZ.COM
- hər nə tapdı, tapındı. - bu yeməkdə tur yemişlərdən tapındıq: istfadə eddik. - varlı çinis, varından tapınanmaz. - bu yapıda, dəmirlə taxda, birgə tapınıbdır. - qaşıq varsa, onu tapının, olmasa çömçədəndə tapınmaq olar. - gizli qalmaq üçün, taxma addan tapın. - burdan nə üçün tapınılır: işlətilir, istifadə olunur. - yaxcı işdə, pis yolları tapınmayın: işlətməyin, istifadə edməyin. - tapının: işlədin. istifadə edin. - av üçün tapınan araclar: işlənən
:
pay. oluş. uluş. buluş ka . bölüş. əldə edilən. qazanc. kar. 2. ka.
təpiĢ . arçı. araç. vəkil. 3. vəkalət. tapıĢan : davışan. tavan. alan. - satışan tavışan: satan tavan. tapıĢlıq 6 : taplağ. tablağ. boynaşlıq. rizayət. müvafiqət. - taplağın varmı.
:tapzuğ ka . təpzük. tapızqu. tapızquq. tapmaca2. bilməcə. sınama. tapızğu :
.
.
. bilməcə. tapışmaq 6 . tapmaca2. sınama. çiyistan. tapızquq: tapzuğ ka . təpzük. tapızqu. tapışmaq 6 . tapmaca2. bilməcə. sınama.
:
.
. ibadət. vird. - tapqın ötmək: vird demək. ibadət edmək. - tanrıya tapqın ötün. DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
755 http://WWW.TURUZ.NET
: qəbul. taplaq :
. tapı .
işlək. işlətilən. istifadə olunan.
qəbul yeri. 3. tapışlıq
6 . boynaşlıq. rizayət. müvafiqət. - tablağın varmı.
: qəbul edmək. razı olmaq. - söğqatlar taplandı.
:
taplan ! razı ol ! .
razı. - çox taplan kişi.
: muvafiq. razı. (# təpləĢ: muxalif. zidd).
. razılaşmaq. uzlaşmaq. taplaĢmaq: tablaşmaq. razılaşmaq. uzlaşmaq. taplatmaq : razı edmək. - onu bu işə taplatdım. tapluq :
. nərsənin dallanıb yarlışı. yer yarıqları.
(# təpmək: qoğmaq. inad edmək). 1. səcdə edmək. tə'zim edmək. 2. qulluq,
xitmət edmək. 3. bulmaq.
4. sezmək.
- qul tanrıya tapdı. - böyüklərə tapın. - tapım yoxdur tapmağa. tapraĢmaq : təprəşmək. sıçraşmaq. çalqaşmaq. taprat ka : çabaş. çıbış. çalqaş. qaynar. - taprat yer.
:
.
ka . ulaştırmaq. təpcərmək. yapışdırmaq. təslim edmək. tapĢurmaq :
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ HƏSƏN BƏY HADİ
http://WWW.TURUZ.COM
taptadmaq : döğdürmək. basdırmaq 6 . - qılınc, pıçaq taptadmaq. taptalamaq
: ızərgəmək. azargəmək ka . əzərgəmək ka . ızləmək. axtarmaq.
: tabu. tapın . büt. sənəm. tapuğ : <> təpuğ.
:
qulluqçu. xidmətgüzar. - sizin tapuqçuz.
pərəstişkar. -
hizuruna. tapuğsaq : ibadətçi. mö'min. tapuq :
.
.
. qulluq. xidmət. - bir qulluq, bir tapuğ. hər nə istərsiz, tapızda durmuşuq. 2 . dərgah. - xan tapuqu. - tanrı tapuğu. 3 . qılış. ibadət. pərəstiş. - tanrı tapuğu: tanrıya ibadət. - tapuğ daş yarar, daş baş yarar.
. qulluqçu. xitmətçi. 2 . mö'min. tapuqçı ka : xitmətçi. tapuqlu : qulluq yiyəsi. tapuqsaq : qulluqçu. qulluq, xitmət etməyi sevən. tapulmaq : bulunmaq. tapurmaq: taputmaq. səbt etmək. tapuĢqaq ka : qulluqçu. qulluq sevən. taputmaq: tapurmaq. səbt etmək. DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
757 http://WWW.TURUZ.NET
tapuzmaq : tabuzmaq. tapsınmaq. bilməcə söyləmək, sormaq. bulmasını istəmək. saylazmaq. - tapuzğuq tapuzmaq: bilməcə sormaq:
tabızmaq. tapzaĢ : təbzəş. təpzəş. tabzaş. cicik. qısqanış. həsəd. - nədir bu
. tapızqu. tapızquq. tapışmaq 6 . tapmaca2. bilməcə. sınama. - təpzüq tapızmaq: tapmaca sormaq. tar :
ka
.
dar.
(su üzərinə salınan) sal. kələk.
tort. torta. yağ tortusu. 4. tarım
ka . dərim. qol. bölük. qollara ayrılmış nərsə. şö'bə.
tav. sal. kələk. 5. tər ka . edər. dəğər. müzd. - tarçı: tərçi: işçi. - dar dəliği geniĢlətmək: üştürmək ka . dəldirmək. dəlik dəlməyi buyurmaq. taralmaq ka : taranmaq. taramaq ka : (# dərmək ). daramaq. dağıtılmaq. yığıq olan nərsəni açmaq, ayırmaq. - bəy süsün taradı: dağıtdı. - saçıvı dara: pıtlaşıq, yığıq olan saçı açıb tökmək. - elim tarma: dağıtma. - pulun tarma: dığıtma. - var yoxumu tarıp geddi. taran :
dağıdan.
velxış. müsrif. DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ HƏSƏN BƏY HADİ
http://WWW.TURUZ.COM
taranmaq : taralmaq ka . arınıb təmizlənmək. taraslamaq ka:
talarlamaq. darqatmaq. dağıtmaq. dərib yolmaq, yırtmaq. - yağı cərgəsin taraslayan. - çağrı qazı tarasladı. - xəstəlik onu tarasladı: əldən saldı. tarxan ka
: tərxan . tərgən
ka . bəy. qılavuz. iş başında olan. işbaş. rəhbər. tarı
: darı. bir çeşit qaba darı. - qonaq: qoyaq ka .
tarıq : pozuq. öyrün. öyran. viran. dağuq. yıxıq. saçıq. yazıq. - baldır tarıq ka : ilkbahar başında əkilən əkin. tarıqçı ka
tarıq ka
: darı .
. hər çeşit dənə. tuxum. əkin. bitgi. arpa. buğda. aşlıq. - tarıq biti ka : taxıl güvəsi, biti. - tüpünlük tarıq: kəsmikli buğda. - tarıq əkitmək: əkdirmək. - tarıq içləndi: iç tuttu. başaqlandı. tuxumlandı. 2 . əkin. əkinəcaq. tarıqlaq ka
tarıqlanmaq ka : əkin yiyəsi olmaq. tarıqlıq ka
tarıqlıq ka
tarıqmaq ka
darıxmaq. daralmaq. sıxılmaq. sıxlaşmaq. - düşman gəlsə yer
ka
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
759 http://WWW.TURUZ.NET
ka : darılmaq .
( bir nəsnə. ötəkisi içinə ) dağılmaq. yayılmaq. 2. qol
qol olub ayrılmaq. dağılmaq. açılmaq. yox olmaq. - tarılmasın türkünüm: dağılmasın millətim.
ayrılmaq
. - tarılmıĢ nə. 4. arılmaq
ka. qızmaq.
5. dərilmək. biçilmək. vurulmaq .
urulmaq
<>
orulmaq ka .
( birinə
). qızmaq. qaqımaq: qaqumaq ka . tarımaq ka
əkin ) əkmək. - tarığı tarıyan, dərən kim. tarım ka
:
dərim. tar. qol. bölük. qollara ayrılmış nərsə. şö'bə. - çay tarımı: çay qolları. - yol tarımı. - tarımlı yollar. - tarım ilişgi: hər tərəfli, çox qollu bağlantı, irtibat.
seçgin. seçilmiş. təkinlərə ( şazdalara ) özəl bir ad. - altun tarım: xatun. şahın xanımı. 3. dağıtım. yayım.
ka : ırmağı bir adadan öbür adaya atlamaq. tarımsınmaq ka : əkin işləriylə uğraşıb hazırlanmaq. tarınmaq ka
: əkinmək. əkin əkmək. - qışda tarıq tarınmaz: qışda darı əkilməz. - tarın tarınmaq: əkin əkinmək.
ka : cüttçülüq edmək üzərə olan. tarıtıqlıq ka : cüttçlliq yapmaq işləyən. tarıtıqsaq ka : cüttçiliğə düşqün olan. tarıtqa :
ka . tarıtağ . 1 . tirşə. 2 . səpilənmiş ağ dəri. tarıtqan ka : əkincilik edən. DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ HƏSƏN BƏY HADİ
http://WWW.TURUZ.COM
tarıtqu ka
: ( əkin
) əkəcək. tarıtmaq ka : ( r <> z ) tazıtmaq dəritmək. təzitmək ka . tezitmək. tazıqdırmaq. qaçırmaq. ürkütütmək. 1. əkmək. əkinçilik edmək. əktirmək. - darı tarıtmaq. tarqa ka
:
ka . qoruq 1 . qora. üzüm. tarqaq ka
: taraq.
ka
:
. dərkli. dərik dərik. alaca, xət xət, rəh bə rəh olan - tarqıl
: -
tarla sıçanı:kələkü ka . tarmaq ka : daramaq .
nərsənin bütünlüyün, oluşun açıb ayırmaq. yaymaq. parçalamaq. dağıtmaq . - darıldı ölkə: tarılmış, parçalanmış topraq. - talanmıĢ ölkə: yağmaya uğramış ölkə. 2. ka . taramaq
ayqıtı . yırtıcı
heyvanların pənçəsi. 3. darmaq . qol. şaxa. 4. dağıtmaq. yaymaq. - ər suyun tardı. 5. qol. şəbəkə. - tarmaqların qoğşağı.
- tarıb qutar: dağıdıb qurtar.
ka : tarmutlanmaq. 1. # dərməklənmək . qol qol, ayrı olan şeylərin dərilməsi, yığılması. - boy tarmaqlandı: hər yandan gəlib yığışdılar.
dırnaq, pəncə yiyəsi olmaq ( quş ). - quş balası tarmaqlandı .
qol qol olmaq ( su ). - su tarmaqlandı: qollara açıldı. tarmamaq ka : tirmalamaq. tarmaĢmaq ka : tırmaşmaq. tirmalaşmaq. qaşnışmaq. DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
761 http://WWW.TURUZ.NET
: 1. inşiab.
1. tarım. qol. şaqra. şaxa. tarmatlanmaq ka : tarmutlanmaq ka . tarmaqlanmaq . 1. qollara ayrılmaq. şaxalanmaq. şaqralanmaq. inşiab edilmək. - tarmatlanmıĢ ırmaq.
didilmək. dırnaqlanmaq. cırmaqlamaq. - tikən əllərimi
ka : tırmalatmaq. tarmutmaq ka .
dırnaqlanmaq. cırmaqlamaq. didmək. - tikən əllərimi tarmatdı. - kim üzüvü tarmatıb. 2. qollara
ayrılmaq. tarmut ka
(dərik: eniş. tarıq: yoqquş). eniş yoqquş dərə təpə. - dağ tarmıt keçdim: dərə təpə aşdım. tarmutlanmaq ka : bax
> tarmatlanmaq
ka
: qumruya bənzər bir quş. tartıqçı ka
bəy dartığcısı.
ka
:
.
çəkləməyə, bağlama yarar
ip. bağ. hörkən. sarğı. 2. arayış. soraş. 3. məsləhət. 4. çağrış. ehzar. - bəy dartığı.
bilək.
balaq. bələk. ərməğan. tartılmaq ka
tartına : göyül istəyinə görə davranmaq. selfservis. tartın ka
:
.
dartınan, sunulan, göndərilən pay, ərməğan. sovqət.
payıq. dartın. başqa bir yerdən gətirilən yeyəcək. DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ HƏSƏN BƏY HADİ
http://WWW.TURUZ.COM
tartınmaq ka : dartınmaq. 1. ərsünmək. arzulamaq. köysünmək. irməkmək. düşünmək. kim nəyi dartunur (nəyə dartunur) götürsün.
sunmaq. ərgizmək. ərməğan edmək. - sizə nə dartınım.
daşınmaq. daşımaq. götürmək. 4. acınmaq. götürülmək. götürür görünmək.
təzginmək ka. tərkinmək. çalxanmaq. 6. əsirqenmək ka əsirqemək ka . acınmaq. yazıqlamaq. heyifsinmək. təssüf yemək.
özləmək. nərsiyə sarı çəkilmək. öykünmək. fikrində olmaq. - ata bala, birbirini dartındı. - qız oğlana dartındı. - sizin ürəyiz nəyə dartınır.
:
buruşuq, çətin nərsə. neçə şeyin, tikənin birbirinə girməsi durumu. məsələ.
yapışıq. - tartıĢ şeylər.
cəzb. çəkiiş. birbirinə qoşas.
. cəzəbə. cəzəbəli. - dartıĢ qız: duzlu qız. - dartıĢ görüş: xoş mənzərə. 4. dərtiş. dəriş. açış. açılış. yarış. - sərgi dartıĢı. - işlərin dartıĢı.
dartış. ölçü. iqdam.
: dartışlı. tartış. cəzəbə. cəzəbəli. - dartış qız: duzlu qız. - dartış görüş: xoş mənzərə.
ka
:
.
.
gərmək. açmaq. - ip
dartıĢmaq: ip əğirmək. 2. gərməşmək. gərişmək ka . girişmək. çəkişmək. birbirini çəkmək, cəzbedmək. nərsiyə qurşanmaq. 3. ağramın çəkmək. 4. çabalamq. qoğrulmaq. yanmaq. - çöldə qurd ulır, evdə itin bağrı dartıĢır ka .
çəkiş bəkişə düşmək. tutub |